Direct naar artikelinhoud
Economie

Christine Lagarde kan brokken van ECB beginnen lijmen

Mario Draghi geeft de bel door aan zijn opvolger Christine Lagarde op het ECB-hoofdkantoor in Frankfurt.Beeld EPA

Vanaf vrijdag heeft Christine Lagarde de sleutels van de Europese Centrale Bank (ECB) in handen. Naar verwachting zou de verzoenende aanpak van de voormalige IMF-topdame de spanningen binnen de ECB kunnen verminderen. Mario Draghi laat immers een sterk verdeelde ECB achter. 

“Ik zou het niemand toewensen.” Dat was het antwoord van Mario Draghi toen hij bij zijn afscheid als ECB-voorzitter werd gevraagd of zijn opvolgster een even dramatische termijn van acht jaar zou hebben als hij. Maar dat Christine Lagarde als hoofd van Europa’s machtigste financiële instelling een uitdagende tijd tegemoetgaat, weet iedereen die het reilen en zeilen van het monetaire beleid een beetje volgt.

In relatief rustige tijden torst de voorzitter van de ECB al een buitengewone grote dosis verantwoordelijkheid. In het takenpakket steekt onder meer het vaststellen van de rentetarieven in de eurozone, het beheersen van het aanbod van euro’s en het toezicht op de grootste banken in de 19 landen tellende eurogroep. Elk woord dat de 63-jarige Lagarde vanaf nu uitspreekt zal nauwlettend in de gaten worden gehouden door beleggers en andere financiële whizzkids, in hun niet aflatende ijver op aanwijzingen over de richting van de financiële markten. Komt daar nog eens bovenop dat de Française een bank erft die hopeloos verdeeld is geraakt. Een episode die de laatste dagen van Draghi overschaduwde.

Karikatuur van zichzelf

Dat heeft Draghi deels aan zichzelf te danken, want de man heeft de afgelopen acht jaar de grenzen van zijn bevoegdheden verlegd. De omstandigheden maken de gelegenheid, zegt het spreekwoord, en hij verdedigde de Europese eenheidsmunt tegen de ergste financiële crisis sinds de oprichting twee decennia geleden. Daarbij durfde de 72-jarige Italiaan al eens wat eigengereidheid te vertonen. Zo was zijn beroemde uitspraak ‘whatever it takes’ waarmee hij de speculaties tegen de euro een halt toeriep, maar halvelings doorgesproken met de andere ECB-leden. De ‘redder van de euro’ werd voor sommigen een karikatuur, omdat hij de eerste ECB-voorzitter is die de rente geen enkele keer verhoogde, en mordicus vasthield aan zijn goedkoopgeldbeleid. De geschiedenis zal wellicht milder oordelen over het bestuur van Draghi, maar vandaag overheersen vooral de stemmen van de criticasters.

Intussen vertraagt de wereldwijde groei, en is er twijfel bij economen dat centrale banken voldoende vuurkracht hebben om hun economieën te stimuleren. “Het monetaire beleid is bijna zonder munitie, maar als de centrale banken dit te expliciet zeggen, kunnen de markten in paniek raken”, zegt Olivier Blanchard, voormalig hoofdeconoom van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), in de Financial Times. “Dus moet Lagarde deze delicate evenwichtsoefening doen slagen. Ze moet enerzijds zeggen dat ze meer kan doen om de markten te bedaren, terwijl ze nadrukkelijk de andere beleidsmakers tot handelen moet aanzetten, zonder dat het lijkt alsof ze om hulp vraagt.” 

Uitgerekend het IMF, waar Lagarde tot nu de leiding had, waarschuwde deze maand dat de wereldeconomie zich in een ‘precaire’ situatie bevond en verlaagde zijn groeiverwachting naar het laagste niveau sinds de crisis van 2008.

Vooral de exportgerichte economie van Duitsland is bijzonder hard getroffen, door de perikelen rond de brexit en de handelsoorlog tussen China en de VS. Duitsland is tevens de machinekamer van de eurozone, dus richtinggevend voor de rest van de Europese economie. Duitsland stond ook vooraan in zijn kritiek op de ECB. Jens Weidmann, hoofd van de Duitse centrale bank, had openlijk zware kritiek op het beleid van Draghi. Voor de Duitser reed Draghi te veel voor de Zuid-Europese landen, die te verkwistend waren. De Italiaan laat een verdeeld ECB achter, zoveel is duidelijk. Aan de nieuwe voorzitter om de brokken te lijmen. 

De sisters van Lehman

Lagarde is in veel opzichten een onconventionele keuze om de ECB te leiden. Ze is geen econome en heeft geen ervaring in monetair beleid. Om haar gebrek aan technische expertise te compenseren zal ze wellicht leunen op Philip Lane, de voormalige Ierse centrale bankier en sinds deze zomer de belangrijkste econoom bij de ECB. Waarnemers verwachten een verschuiving naar een meer ‘politieke’ ECB, in plaats van de huidige meer technische monetaire centrale bank.

Na rechten te hebben gestudeerd aan de universiteit van Parijs volgde Lagarde een master in de politieke wetenschappen in Aix-en-Provence. Ze werd ironisch genoeg tweemaal afgewezen door de École Nationale d’Administration – het Parijse oefenterrein voor de Franse politieke elite – en trad in 1981 in dienst bij het Amerikaanse advocatenkantoor Baker McKenzie. Onder Nicolas Sarkozy werd Lagarde de eerste vrouwelijke minister van Financiën van Frankrijk. Ze dwong lof af voor de rustige, competente manier waarop ze de financiële crisis doorbracht. En maakte zich zo tot een voor de hand liggende vervangster om Dominique Strauss-Kahn te vervangen toen hij als hoofd van het IMF moest opstappen wegens beschuldigingen van seksueel geweld in 2011.

Als ECB-chef weet ze opnieuw alle ogen op zich gericht. De centrale bank verzoenen met zichzelf, en tegelijk de weg plaveien voor een uitweg uit het goedkoopgeldbeleid. Van Lagarde is de bekende boutade dat de financiële crisis misschien vermeden kon worden als Lehman Brothers als Lehman Sisters door het leven ging. Hopelijk komt die boutade nu niet als een boemerang terug in haar gezicht.