Mazelen gevaarlijker dan gedacht: virus doet ons lichaam “vergeten” hoe het infecties moet bestrijden

“De mazelen nemen in feite het vermogen weg (van het immuunsysteem, red.) om zichzelf efficiënt te beschermen”, zegt dr. Michael Mina, epidemioloog aan de universiteit van Harvard en co-auteur van een van de studies.

De bevindingen zijn gebaseerd op een analyse van bloedstalen van 82 niet-gevaccineerde kinderen in een orthodox-protestantse gemeenschap in Nederland. Tijdens een mazelenepidemie in 2013 kregen 77 van de 82 kinderen de mazelen. 

Onderzoekers in de VS, het Verenigd Koninkrijk en Nederland onderzochten bloedstalen van voor en na de infectie om de impact van de mazelen op het immuunsysteem te achterhalen. De focus lag daarbij in één studie op de antilichaampjes - de kleine eiwitten die zich aan virussen vasthechten - en in de andere studie op de witte bloedcellen, genaamd B-cellen, die de antilichaampjes produceren.

Wanneer het lichaam een nieuwe ziekteverwekker oppikt, maken B-cellen eiwitten aan die zich aan het virus vastklampen en het aan een ander eiwit geven ter vernietiging. B-cellen blijven deze antilichaampjes ook aanmaken nadat het virus overwonnen is, zodat het lichaam zich de ziekte “herinnert”, mocht ze ooit terugkeren.

Kinderen die getroffen werden door de mazelen verliezen echter veel van de B-cellen die getraind zijn om reeds gekende infecties te herkennen, zo stelden de wetenschappers vast.

40 à 50 dagen na de infectie hadden de getroffen kinderen een nieuwe voorraad B-cellen aangemaakt die de verloren cellen moesten vervangen. Het is echter nog onduidelijk hoe effectief deze nieuwe B-cellen zijn in de aanpak van specifieke infecties. Dat is voer voor verder onderzoek.

De tweede studie concentreerde zich op de antilichaampjes zelf. Veel van deze antilichaampjes worden geproduceerd door beenmergcellen die langlevende plasmacellen worden genoemd. Ook die laatste worden vernietigd door de mazelen.

Uit het onderzoek bleek dat de kinderen tussen 11 en 72 procent van de totale diversiteit aan antilichaampjes verloren hadden. Het percentage was afhankelijk van de ernst van de mazelen-infectie.

“Mazelen zijn zoals de eerste tien jaar van een onbehandelde hiv-infectie, samengeperst in een paar weken - dat is de aarde van de schade op het immunologisch geheugen”, aldus dr. Michael Mina.

Het immuunsysteem van mensen die de mazelen hebben gehad, moet opnieuw in contact gebracht worden met ziekteverwekkers uit het verleden om er opnieuw weerstand tegen op te bouwen.

“Wat we in feite zagen was de heropvoeding van het immuunsysteem”, aldus Mina. Hoewel de relatief gezonde Nederlandse kinderen deze tweede infecties konden overwinnen, kan het anders uitdraaien voor ondervoede kinderen of kinderen van wie het immuunsysteem al verzwakt is, voegt hij eraan toe. “Gebombardeerd worden met veel infecties tegelijkertijd kan bijzonder verwoestend zijn.”

Vaccinatie tegen de mazelen elimineert het risico op besmetting met de mazelen nagenoeg volledig. 

Patiënten die de mazelen kregen en wiens immuunsysteem dus aangetast werd, dienen zich mogelijk opnieuw te laten vaccineren tegen ziektes waartegen ze in hun kindertijd al ingeënt werden, zoals polio. “Zich opnieuw laten vaccineren tegen polio lijkt misschien niet belangrijk in het Verenigd Koninkrijk of de VS, maar in Afghanistan (een van de weinige plaatsen waar de ziekte zich nog steeds verspreidt), wil je mogelijk wel opnieuw vaccineren”, aldus Mina.