Chinese ambassadeur in België: ‘Onderzoekers moeten China niet besmeuren’

Het onderzoeksdossier van De Morgen heeft intussen ook Chinese media bereikt. En het maakt ook wat los bij de Chinese diplomatie in ons land, twee weken voor een missie van honderden Belgische bedrijven naar China samen met prinses Astrid.

“Ik merk dat de Belgische bevolking zich zorgen maakt over een onbestaande dreiging”, zegt ambassadeur Zhongming Cao. “Hoewel België geen alliantie heeft met China, beschouwen we jullie toch als een allroundpartner. China zal nooit een bedreiging vormen voor Europa en voor België in het bijzonder.”

Wat dan met professor Xinning Song? De voormalige directeur van het Confucius-instituut aan de VUB kan België niet meer in wegens inmenging en rekrutering voor de Chinese inlichtingendienst.

Cao: “Professor Song wordt beschuldigd van spionage en dat is een zeer ernstige beschuldiging, waarvoor je harde bewijzen moet leveren. Anders is het erg onfair voor de betrokkene. Ik hoop dat België het ons laat weten als het over harde bewijzen beschikt.

“We hebben nu 548 Confucius-instituten in 154 landen, waaronder 6 in België. Steeds meer buitenlanders willen Chinees leren en de Confucius-instituten beantwoorden aan die vraag. De bezorgdheden in uw artikels zijn dus niet nodig en ongefundeerd.”

Waarom gaan dan overal Confucius-instituten dicht? In Lyon was dat expliciet omwille van het gebrek aan onafhankelijkheid.

“De grote meerderheid van de Confucius-instituten werkt prima. Je kan niet veralgemenen op basis van enkele specifieke casussen. Zoals we ons ook geen zorgen moeten maken als er een of twee haren uitvallen. We hebben zo veel haar op ons hoofd.”

De recente artikels tonen dat de vrees bestaat dat China op meerdere vlakken invloed uitoefent op Belgische universiteiten. Kan dat?

“Ik ga u een oud volksverhaal uit China vertellen, over een man die rond middernacht in het maanlicht wandelde. Hij merkte dat, waar hij ook ging, een donkere gedaante hem volgde. Hij werd bang, want hij vreesde dat een boze geest hem achternazat. Hij begon te lopen, sneller en sneller, maar kon die schaduw niet van zich af gooien. Tot hij uitgeput was. Hij was bang van een dreiging die voortkwam uit zijn eigen verbeelding.”

Sommige onderzoekers voelen zich heel reëel bedreigd. Een ULB-onderzoeker die aangehouden is in China is zo bang dat hij of zij er niet over durft praten met mij.

“Is het een Belgische onderzoeker?”

Het is niet aan mij om die persoon voor de ambassade te identificeren.

“Is hij Chinees?”

Ik ga die niet voor u identificeren. Die persoon is bang.

“Uw artikel is de eerste keer dat wij hierover horen. Als het over een Chinees gaat, dan zouden we dat wel geweten hebben. Als het over een Belg gaat, moeten de Belgische diplomatieke diensten ons maar contacteren.”

Verschillende onderzoekers getuigen openlijk dat ze geen visum voor China meer kunnen krijgen. Waarom?

“We hebben zoiets nog nooit meegemaakt. We hebben een duidelijk visumbeleid, maar we hebben nog nooit meegemaakt dat een onderzoeker die China bestudeert geen visum kan krijgen.

Kan een onderzoeker uit België dan een visum krijgen voor onderzoek in Xinjiang rond de zogenaamde heropvoedingskampen?

“Ten eerste: we hebben geen heropvoedingskampen in Xinjiang. Het zijn scholen voor beroepsonderwijs en centra voor opleiding. Ten tweede: heel wat Belgische onderzoekers reizen naar China. We hopen dat ze er een objectief en eerlijk onderzoek voeren, in plaats van China te besmeuren met onverantwoordelijk onderzoek of zelfs separatisme aanmoedigen in het land.

 Als wetenschappers objectief vaststellen dat deze scholen neerkomen op concentratiekampen, mogen ze dat dan schrijven? Dat is toch niet per se om China te besmeuren?

“Ik denk dat niemand beter weet wat concentratiekampen zijn dan de Europeanen zelf. Het is totaal absurd om een analogie te maken tussen de beroepsopleidingscentra en concentratiekampen. Die centra zijn er om bepaalde vaardigheden aan te leren en hebben niets te maken met concentratiekampen. Onderzoekers en journalisten moeten een duidelijk onderscheid kunnen maken, want anders is het een vervalsing van de inspanningen in Xinjiang, en laster. Er is veel fake news in de academische wereld en de media. We hopen dat een faire en onbevooroordeelde kijk nog mogelijk is.

Tot slot: de ambassade heeft een brief gestuurd naar de ULB om artikels over de Oeigoerse kwestie te verwijderen. Is dat vragen om censuur?

“Dat is geen censuur. Eind vorig jaar stonden er artikels van bepaalde onderzoekers op de ULB-site met onjuiste verhalen over wat er gebeurt in Xinjiang. Dan uit de ambassade haar bezorgdheid, want we willen niet dat valse informatie het publiek misleidt. Fake news brengt heel wat schade toe. Ik denk dat onderzoekers verantwoord moeten omgaan met de authenticiteit van hun publicaties.”