Fictiereeks "De twaalf" toont een assisenzaak tot in de kleinste details, maar hoe realistisch is dat allemaal?

Rechtbankdrama's op televisie en op het witte doek vertellen meestal het standpunt van de dader of van het slachtoffer. Maar "De twaalf" pakt het anders aan, en vertelt het verhaal vanuit het standpunt van de jury. Tijdens een assisenproces moet zo'n jury, gewone burgers die in de rechtszaal moeten gaan zitten, beslissen of iemand schuldig is of niet.

Twaalf juryleden moeten in de serie uitmaken of Frie Palmers, gespeeld door Maaike Cafmeyer, haar dochter en haar vriendin heeft vermoord. Wouter Bouvijn, de regisseur van de serie, koos heel bewust voor die insteek, want in een jury zitten, heeft een grote impact op het leven van gewone burgers die daarvoor worden uitgekozen. 

De reeks werd gefilmd in het Gentse gerechtsgebouw. Fijn voor Gentenaars en mensen die het gebouw kennen, maar een assisenzaal is niet zomaar zes weken beschikbaar voor televisieopnames. "Daarom hebben we de assisenzaal nagebouwd in een studio in Londerzeel. We hebben ons laten inspireren door de architectuur hier, maar hebben het wel wat naar onze hand gezet", zegt Bouvijn. De weergave van de assisenzaal is erg realistisch.

Bekijk hier het interview met regisseur Wouter Bouvijn:

Jurylid zijn in een assisenzaak is geen gemakkelijke klus. Je moet beslissen over het lot van een beschuldigde. Vaak twijfelen juryleden daarom lang of iemand wel écht schuldig is. 

De twijfel van de juryleden is soms erg voelbaar in de serie. Bekijk hier een fragment:

Hoofdrolspeelster Maaike Cafmeyer wilde gebruikmaken van die twijfel. Ze vroeg uitdrukkelijk aan de scenarioschrijvers en haar medespelers om haar niet te verklappen of ze die moorden écht gepleegd had of niet. Zo kon ze het heel onbevangen spelen, zonder enige voorkennis.

Voor Maaike Cafmeyer, die vaak vrolijke personages speelt, was het een emotioneel zware rol, vertelt ze: 

Een jury wordt samengesteld, zoals gezegd, uit gewone burgers. Álle burgers dus. En omdat onze samenleving alsmaar diverser wordt, worden assisenjury's dat ook. Acteur Zouzou Ben Chikha was dan ook heel blij dat hij een rol als "gewone Vlaming" in de serie kreeg: "Ik ben blij dat ik niet getypecast werd als de allochtoon in de jury."

Bekijk hier het interview met acteur Zouzou Ben Chikha:

De reeks probeert dus een heel realistisch beeld te geven van de manier waarop een assisenproces verloopt, met getuigenissen, pleidooien van advocaten, en ook het hele mediacircus errond. Maar het blijft natuurlijk fictie. In werkelijkheid gaat het er soms een beetje anders aan toe.

Zo keek ik verrast op toen ik de voltallige jury tijdens de middagpauze zag uit eten gaan in een brasserie. De reeks speelt zich af in Gent en daar krijgt de jury een gratis maaltijd aangeboden in een lokaal van het gebouw. En dat is op de meeste plaatsen zo al gaan juryleden in Antwerpen of Tongeren wel uit eten bij de lokale horeca omdat het daar niet mogelijk is om de jury een maaltijd voor te schotelen. 

We zien ook hoe een jurylid 's avonds heel aandachtig kijkt naar een televisieverslag over het proces. Tja, eigenlijk krijgen juryleden bij het begin van een assisenproces altijd de raad om het proces niet in de media te volgen. Al kan je natuurlijk nooit controleren of juryleden die raad ook effectief opvolgen.

Ik schrok toen er een verslag in "Het Journaal" op de VRT in beeld kwam. Tijdens een reportage worden de juryleden van het proces herkenbaar in beeld gebracht. Daardoor ontdekt de man van een jurylid dat zijn vrouw gelogen heeft, en wél in de assisenjury zit. 

Dat is in de realiteit heel ongebruikelijk. Bijna altijd krijgen journalisten de uitdrukkelijke vraag om de juryleden niet close in beeld te brengen voor hun veiligheid en gemoedsrust. Dan mag je hooguit een heel ruim beeld geven waarin je de jury van heel ver filmt zodat zij niet of nauwelijks herkenbaar zijn. "De twaalf" geeft dus wel een fijne blik achter de schermen van een assisenzaak, maar het blijft wel fictie.