Eerste zwarte kapitein houdt beker WK rugby omhoog: "Hij geeft Zuid-Afrika hoop"

Kolisi is de eerste zwarte kapitein van de Springboks. De ploeg was oorspronkelijk volledig blank. Zwarten kwamen er niet aan de bak, omdat er in Zuid-Afrika tot begin jaren 90 een systeem van apartheid was. Daarbij onderdrukte de blanke bevolking de zwarte bevolking en sloot ze zoveel mogelijk uit. De eerste twee jaar dat het WK rugby werd georganiseerd - in 1987 en 1991 - mocht Zuid-Afrika niet deelnemen, omdat er een boycot was tegen het land wegens dat apartheidsregime. 

In 1995 kwam daar verandering in. Een jaar eerder was Nelson Mandela verkozen tot eerste zwarte president bij vrije en democratische verkiezingen. Zuid-Afrika mocht voor het eerst aantreden op het WK rugby en kreeg ook de eer om het zelf te mogen organiseren. Mandela riep op om als één natie achter het rugbyteam te gaan staan, hoewel er toen slechts één zwarte speler op het veld stond. De Springboks wonnen het toernooi en Mandela mocht de wereldbeker uitreiken aan de toenmalige kapitein Francois Pienaar. Later maakte de Amerikaanse regisseur Clint Eastwood de film "Invictus" over dit historische moment, met Matt Damon en Morgan Freeman in de hoofdrollen. 

(lees voort onder de foto)

Ondertussen zijn de Springboks al iets gekleurder, maar toch zijn nog altijd 25 van 33 internationals blank. "Het blijft een elitesport", zegt Elles van Gelder, correspondent in Zuid-Afrika. "Wie op hoog niveau wil sporten, doet dat in een privéschool. Daar kunnen de meeste zwarte kinderen niet naartoe, want die scholen zijn gewoon te duur. Je ziet wel verandering. Ik zie in de townships (arme buurten waar vooral zwarte mensen wonen, red.) rugbyclubs en rugbyscholen ontstaan."

(Beluister het geprek of lees voort)

Toch is Siya Kolisi erin geslaagd om op te klimmen tot kapitein van het nationale team. "Hij groeide op in een arme township en is de zoon van een tienermoeder. Hij moest in zijn ondergoed rugby spelen, omdat zijn familie geen geld had voor sportkledij", zegt Van Gelder. "Toen Zuid-Afrika in 2007 voor een tweede keer het wereldkampioenschap rugby won, moest hij gaan kijken in een kroeg, omdat hij thuis geen televisie had."

"En nu staat hij daar dus. Hij geeft Zuid-Afrika absoluut hoop, vooral ook veel jonge zwarte mannen. Er is heel veel werkloosheid hier. Hij laat zien: ook al kom je van niets, je kan toch het allerhoogste bereiken. Dat is heel belangrijk voor Zuid-Afrika."

Kolisi gaf een pakkende speech na de overwinning van zijn team: "Wij komen allemaal van verschillende achtergronden, hebben verschillende rassen. Maar hier waren we één, met één doel voor ogen. Ik hoop dat we Zuid-Afrika hiermee getoond hebben wat je allemaal kunt bereiken als je aan hetzelfde zeel trekt."

"Ik heb in mijn leven Zuid-Afrika nog nooit zo gezien. Wat het WK rugby in 1995 voor ons deed, was historisch. Maar er zijn nog altijd zoveel uitdagingen. De coach zei vooraf ook: "Jullie spelen niet voor jezelf vandaag, maar voor de mensen thuis." Dat is wat we wilden doen vandaag. We zijn heel dankbaar voor alle steun. Mensen die nu kijken in de tavernes en de cafés, daklozen, mensen op het platteland. Heel erg bedankt. We houden van Zuid-Afrika. We kunnen alles bereiken, als we maar samenwerken."

Ook Elles van Gelder die de wedstrijd volgde op café in Kaapstad, voelde de verbondenheid tussen de Zuid-Afrikanen. "Kaapstad is een stad die nog vrij gesegregeerd is, waar blank en zwart hun eigen leven leiden", zegt ze. "Rugby is van oudsher een sport die vooral populair is bij de blanken. Maar wat mij opviel is dat gisteren blank en zwart samen keken in die kroeg waar ik was. Ze juichten samen en sommigen pinkten ook een traantje weg, vooral toen Kolisi die wereldbeker omhoog hield."

Van Gelder denkt dat zo'n moment erg verbroederend kan werken en dat Zuid-Afrika hier echt wel nood aan had. "Er zijn best wel veel spanningen en het land had toch even weer het gevoel nodig van we kunnen het samen doen."