Preformateurs brengen verslag uit: wat schudt de koning nu uit zijn mouw?

Vanmiddag brengen de preformateurs Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) verslag uit bij de koning. Bijna vier weken lang hebben de ex-minister-presidenten, die de Jansen en Janssen van de Wetstraat worden genoemd, geprobeerd toenadering tussen N-VA en PS mogelijk te maken. Die partijen zouden de as vormen van een paars-gele regering tussen liberalen, socialisten en N-VA. 

“De gesprekken verlopen vriendelijk en ernstig, maar de grote doorbraak moet nog komen”, zegt een ingewijde. De kans dat N-VA-voorzitter Bart De Wever en PS-voorzitter Paul Magnette (PS) vandaag de fakkel van hun secondanten overnemen – wat oorspronkelijk de bedoeling was – is volgens bronnen in de Wetstraat dan ook klein. Daarvoor is het, zelfs 162 dagen na de verkiezingen, wellicht nog te vroeg.

Paars-groen begraven

Tergend traag sleept de formatie zich voort. Na een zoektocht van vier maanden oordeelden de informateurs Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) begin oktober dat een paars-groene regering (zonder N-VA) geen optie was. De groenen werden zelfs niet meer uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Hun opvolgers Bourgeois en Demotte kregen een duidelijk afgebakende taak: de paars-gele piste verder uitwerken.

Tot ieders verbazing zetten Bourgeois en Demotte een stap terug door de groenen er opnieuw bij te halen. Om de paars-groene piste voor eens en altijd morsdood te verklaren, valt te horen bij N-VA. “De achterban van de PS heeft nog steeds een duidelijke voorkeur om een regering zonder ons te vormen. Als we met hen in zee gaan, moet Magnette dus kunnen aantonen dat er echt geen andere optie was.”

Al wil de N-VA ook zelf van Open Vld en CD&V horen dat ze niet zullen meewerken aan een regering zonder Vlaams-nationalisten. Vicepremier Koen Geens (CD&V) en fractieleider Egbert Lachaert (Open Vld) hebben hun veto tegenover paars-groen nochtans al uitgesproken. Maar bij de N-VA vinden ze het belangrijk dat de veto’s niet alleen in de krant, maar ook “op het allerhoogste niveau” worden uitgesproken. Versta: in een verslag aan de koning.

Grootste politieke familie

Bij de N-VA valt te horen dat Bourgeois en Demotte misschien beter de fakkel zouden doorgeven aan Open Vld of CD&V. “Zij hebben nu de sleutel in handen.” Maar de Zweedse bondgenoten zijn wantrouwig. Wie de paars-groene regering de nek omwringt, krijgt wellicht de zwartepiet. Zeker bij CD&V leeft sinds de verkiezingsnederlaag de overtuiging dat de partij eerst aan zichzelf moet denken, en niet aan het staatsbelang.

Hier en daar wordt daarom een duobaan voor Open Vld en MR gesuggereerd. Zo zou ‘de grootste politieke familie van het land’ gezamenlijk de paars-groene piste kunnen aftasten. Maar ook dat ligt moeilijk. Nogal wat liberalen blijven ervan overtuigd dat N-VA en PS hun vuile werk zelf moeten opknappen. Echt straffe uitspraken of veto’s deden de onderhandelaars zondagavond echter niet.

Alle ogen zijn nu eerst gericht op Bourgeois en Demotte. Tussen alle scenario’s door is het niet ondenkbaar dat hun opdracht gewoon wordt verlengd. In het beste geval omdat het duo op het spoor van een doorbraak zit. In het slechtste geval omdat de koning voorlopig geen andere optie ziet.