‘Bart Somers was al maanden aan het rondstrooien dat hij de N-VA een ferme loer ging draaien’

‘Kijk, allemaal smeergeld.’ Kucam wijst grijnzend naar een indrukwekkende verzameling fruitkorven, bloementuilen, drankflessen en andere geschenken, die in zijn ouderlijk huis staan uitgestald. Hij staat er onder elektronisch toezicht, en de voorbije weken kwamen honderden mensen op bezoek om zijn terugkeer uit de gevangenis te vieren. Hij straalt. ‘Dit is mijn rijkdom, die dankbaarheid van de mensen. Denkt u echt dat ze dat zouden doen als ik een corrupte mensenhandelaar was die mensen waanzinnige bedragen aftroggelt?’ 

Uw arrestatie op 19 januari was een complete verrassing?

Melikan Kucam: “Ze vielen met veel tamtam binnen op mijn werk in Ganshoren. ‘Meneer Kucam, wilt u opstaan?’ Stomverbaasd keek ik toe hoe twee inspecteurs mijn tas doorzochten en de harde schijf van mijn pc kopieerden. Een andere vroeg mijn autosleutels, om samen met drie agenten mijn wagen uit te kammen. Dat het voor een fraudezaak was, meer wilden ze niet kwijt. Met handboeien om voerden ze me weg, voor de ogen van mijn medewerkers.

“Drie uur later zat ik tegenover een jonge advocate, die was opgetrommeld via de Salduz-wet. (Vandaag wordt Kucam verdedigd door Walter Damen en Mounir Souidi, red.) Tussen ons zat zo’n raam met gaatjes waardoor we konden spreken. Ik was radeloos en wist nog altijd niet waarvan ik werd verdacht. ‘Een grote affaire die vanavond al in het nieuws is geweest,’ zei mijn advocate. Ik vreesde dat er een appartementsgebouw was ingestort, en dat ik daarom was opgepakt, als voorzitter van de Mechelse huisvestingsmaatschappij Klemo.”

U had geen idee dat het om humanitaire visa ging?

Kucam: “Maar nee! De laatste reddingsoperatie van Syrische christenen dateerde al van vier maanden eerder. Maar bij de ondervragingen werd snel duidelijk dat het dáárover ging. Urenlang probeerde ik uit te leggen hoe ons systeem werkte en welke redenen we hadden.”

Probeert u het eens in enkele minuten.

Kucam: “Toen hij staatssecretaris werd, heb ik Theo Francken meermaals gevraagd of hij iets kon doen voor de Syrische christenen. Ook Caritas, de Assyrische kerk en de Sint-Egidiusgemeenschap trokken aan zijn mouw. Theo was snel overtuigd, omdat onze mensen in Syrië werden bedreigd door de oorlog en de jihadistische milities. In 2017 kwam hij naar de paasviering in onze kerk, om te zeggen dat hij een wet zou laten stemmen die het mogelijk moest maken om Syrische christenen naar België te halen. Wie familieleden wilde redden, mocht de namen en papieren naar de kerk brengen. Maar er waren voorwaarden: wie wilde komen, moest behoren tot een religieuze minderheid, een band hebben met ons land, een geldig paspoort hebben, en mocht geen banden hebben met misdaad of terrorisme.”

Werd er ook gezegd hoeveel het zou kosten om een familielid over te brengen?

Kucam: “Ja, 350 euro per visumaanvraag, plus de kosten voor het vliegtuigticket.

“De weken erna zat de kerk afgeladen vol en brachten mensen de papieren van hun familieleden binnen. Sommigen wilden vijf of tien mensen tegelijk redden. De priester stak al die aanvragen in vier grote bananendozen. En zodra Theo het sein gaf dat alles wettelijk in orde was, bezorgde ik zijn kabinet een eerste lijst van veertig mensen.”

Waarom werd u ingeschakeld om uit die dozen een selectie te maken?

Kucam: “Omdat ik een goede band had met Theo’s kabinet, en mijn familie al jaren het centrale punt is van de Assyrische gemeenschap in Mechelen. Wij waren in 1983 de eerste Assyriërs in Vlaanderen: mijn ouders waren gevlucht voor de oorlog tussen de Turken en de Koerden. Ik was 9 toen we hier aankwamen. De jaren nadien haalden we mijn nonkels en tantes naar hier, en later ook hún familieleden. In tien jaar tijd groeiden we uit tot een gemeenschap van tweeduizend man. Vandaag zijn we met vijfduizend in het Mechelse.

“In die beginperiode was ons huis een hotel. Soms woonden er acht gasten bij ons in. Als oudste van zes kinderen had ik snel Nederlands geleerd, zodat ik de nieuwkomers kon helpen: ik ging met hen naar het OCMW, zocht naar appartementjes en hielp hen bij administratieve zaken. Ik speelde ook een actieve rol in de kerk, richtte sportteams op en ging bij Mechelse bedrijven langs om onze mensen aan een job te helpen. Mijn hele leven heb ik me ingezet als vrijwilliger voor onze gemeenschap. Het was ook de reden waarom ik in de politiek stapte.”

U was dus echt de koning van uw gemeenschap, zoals werd beweerd in de spraakmakende Pano-reportage over de zaak?

Kucam: “Sommigen noemen mij zo, vanwege mijn naam – melka betekent ‘koning’ in het Aramees – maar dat is positief bedoeld. In Pano werd daar een negatieve draai aan gegeven (een getuige verklaarde dat je geld moest geven aan ‘de koning’ om mensen te laten overbrengen, red.). Pure sfeerschepping.”

Er waren zestien tussenpersonen die lijsten bezorgden aan het kabinet-Francken. In Pano werd gezegd dat die allemaal duidelijke procedures hadden: ze interviewden en evalueerden de Syriërs ter plaatse en volgden hen hier op. Bij u zou alles veel slordiger verlopen zijn.

Kucam: “Onzin! We hadden allemaal hetzelfde systeem. We lieten Belgische Syriërs de papieren bezorgen van de familieleden die ze wilden redden, met een omschrijving van hun precaire situatie: zieke kinderen, iemand die een been was kwijtgeraakt, een vader wiens zoon op tv was onthoofd door IS… En dan probeerden de Belgische veiligheids- en inlichtingendiensten die mensen zo goed mogelijk te screenen.

“De mensen van Sint-Egidius gingen hun gasten ophalen op de luchthaven, vingen hen op in gezinnen en begeleidden hen naar het OCMW. Zelf deed ik dat niet. Ik werkte via de families, die zouden hen opvangen. Maar interviews en screenings in Syrië? Dat is quatsch. Hoe zou dat kunnen, in een land in oorlog?”

U zat wel in een machtspositie: u bepaalde wie de gelukkigen waren.

Kucam: “Ik zat in dezelfde positie als de vijftien andere tussenpersonen.”

Kreeg u nooit enveloppes toegestopt van mensen die vroegen om hun familielid voorrang te geven?

Kucam: “Nee. Mensen bedankten me soms wel achteraf met kleine geschenken, of met een uitnodiging voor een feestje. Als ze hoopten dat ik nog meer familieleden zou redden, gaven ze me een nieuw hemd of een das. In onze gemeenschap werkt dat zo. In het grensgebied waar wij vandaan komen, waren we ook op elkaar aangewezen. Het is bijna een ruileconomie. Maar ik heb me nóóit verrijkt op de kap van anderen. Waarom zou ik? Ik verdien een mooi loon als adjunct-financieel manager bij het OCMW van Ganshoren. Mijn huizen zijn nagenoeg afbetaald, en ook de rest van de familie heeft het goed.”

Toch zijn de beschuldigingen niet mals. De teneur van de Pano-reportage was dat de hele gemeenschap wist dat er grof geld werd gevraagd om een naam op de lijst te krijgen. Niemand durfde te praten, bang om u kwaad te maken en alle kansen te verliezen om nog familieleden te redden. U zou zelfs mensen bedreigd hebben: als ze klikten, zouden ze het land worden uitgezet.

Kucam: “Wat een onzin! Die Pano-reportage was een schande. Op simpel verzoek van het parket, dat blijkbaar geen officiële getuigen tegen mij vond, hebben ze een uitzending gemaakt waarin ze mij voor heel Vlaanderen schuldig verklaarden. En dat op basis van een paar anonieme getuigenissen.”

Op simpel verzoek van het parket? Denkt u dat het zo werkt in de journalistiek?

Kucam: “Pano-journalist Stefaan Meerbergen zei in ‘Het journaal’ dat ze op basis van een anonieme tip zijn beginnen te speuren. Toen het parket daar lucht van kreeg, hebben ze Pano gevraagd om te wachten met uitzenden ‘tot er een belangrijke onderzoeksdaad was gebeurd’. Op de avond na mijn arrestatie hebben ze de reportage meteen uitgezonden. Er was dus een samenwerking met het parket.

“Sommige geluidsfragmenten in die uitzending waren foutief vertaald. Zo had ik het in één fragment over ‘personen’, in de vertaling werd daar ‘geld’ van gemaakt. Die foute vertalingen zitten letterlijk in mijn dossier. Vreemd, toch? Toen daar vanuit mijn gemeenschap reactie op kwam, heeft het parket een nieuwe tolk aangesteld. In zijn vertaling klonken die fragmenten plots veel minder verdacht.

“Over die uitzending is het laatste woord nog niet gezegd. Ze botste met alle journalistieke principes. Blijkbaar hoopte men mensen te stimuleren om formeel tegen mij te getuigen.”

Waarom legt u dan geen klacht neer tegen Pano?

Kucam: “Dat is het eerste wat ik ga doen als ik word vrijgelaten (in een reactie verklaart Pano dat het voor honderd procent achter de uitzending blijft staan, red.).”

Zwarte Mercedes

In de uitzending van Pano kwam een under-coverjournalist in contact met één van uw vermeende loopjongens. Die verwees door naar de kerk, maar gaf daarna toe dat er een andere manier was om namen op de lijst te krijgen... en die kostte 2.000 euro. Een anonieme getuige voegde eraan toe dat u zelf nooit geld aannam van mensen: tussenpersonen brachten het naar u. Dat is een uitgekiend maffiasysteem.

Kucam: “Ja, maar er klopt geen letter van. Ik ben geen maffiabaas, maar een brave ambtenaar. Ik weet wel dat ik door die uitzending de schijn tegen heb, maar ik vraag iedereen die me al heeft veroordeeld: beeld u nu eens tien seconden in dat ik het écht niet heb gedaan… Pano heeft getuigen opgevoerd die allerlei straffe dingen verklaarden, maar die niet eens in mijn dossier zitten. Wie zijn die mensen? Waarom worden die niet verhoord?”

Wat zit er dan wel in uw dossier? De speurders hebben toch enkele formele getuigen tegen u?

Kucam: “Maar nul bewijzen! Die getuigen vallen stuk voor stuk door de mand.”

Hoeveel getuigen zijn er dan?

Kucam: “Dat is onduidelijk, omdat het onderzoek nog loopt. Sommige getuigenissen zijn er later bijgekomen en moeten nog gecheckt worden, andere zijn al doorgeprikt.

“Eén man heeft verklaard dat hij begin juli om tien uur ’s avonds met mij heeft afgesproken in de buurt van de kerk. Ik zou hem in een zwarte Mercedes opgewacht hebben. Toen de speurders doorvroegen, zei hij dat het een nieuw C-model was. Maar ik heb een Mercedes type E van zestien jaar oud. Blijkbaar hadden degenen die achter die valse getuigenissen zitten, hem ingefluisterd dat ik een zwarte Mercedes heb. Die man beweert ook dat hij me, samen met de papieren van zijn ouders, 700 euro cash heeft overhandigd voor twee humanitaire visa. En ik zou gezegd hebben dat hij later nog 15.000 euro extra moest betalen. Maar op mijn computer hebben de speurders een stortingsbewijs van 700 euro gevonden van hem, samen met de kopie van de paspoorten van zijn ouders, die per e-mail waren bezorgd. Waarom beweert hij dan dat wij elkaar ’s nachts hebben ontmoet? Toen hij daarmee werd geconfronteerd, gaf hij toe dat hij me nog nooit had gezien.”

Er zijn ook twee vrouwen uit het Mechelse die verklaringen tegen u hebben afgelegd.

Kucam: “Ook van hun verhalen blijft niks over. Die eerste vrouw heb ik nooit gezien, haar man kwam altijd bij me. Zij beweert dat ze eerst 150 euro aan restaurantkosten heeft betaald, en vervolgens 350 euro voor het visum én 350 euro voor een vliegticket. Nadien zou haar man mij ook nog eens 2.000 euro hebben gegeven om zijn moeder te laten overkomen. Het klopt dat ik die moeder op de lijst heb gezet, maar ze hebben enkel 350 euro voor het visum aan de Dienst Vreemdelingenzaken betaald, niet aan mij.”

En die 2.000 euro dan?

Kucam: “Die man heeft me een enveloppe met geld gegeven, om een Syrisch geboortecertificaat voor hem te regelen via de ambassade in Libanon. Dat had dus niets met die visa te maken. Ik heb die enveloppe doorgegeven, en vier maanden later was die geboorteakte er. Die man wilde me nog bedanken met een fles whisky, maar dat heb ik geweigerd. Ik zou hem graag als getuige inroepen in mijn zaak, maar het parket gaat daar niet op in.”

2.000 euro is veel geld voor een geboorteakte.

Kucam: “Ik weet niet hoeveel er in die enveloppe zat, maar het is daar oorlogsgebied. Als je zaken geregeld wilt krijgen, kost dat geld.”

Wat met de tweede Mechelse vrouw?

Kucam: “Ook haar heb ik nooit gezien, het contact liep via haar moeder. Voor hen heb ik vier namen op de lijst gezet. Omdat ze geen geld hadden om de visa te betalen, heb ik die 1.400 euro zelf voorgeschoten. Later hebben ze me dat terugbetaald, en geen cent meer. Het meisje heeft dat later ook verklaard. Bij de confrontatie gaf ze toe dat ze me niet kende, en dat ze haar beschuldigingen maar van horen zeggen had. Ze wilde eigenlijk geen klacht indienen, maar had gewoon geantwoord op de vragen van de rechercheurs. Die twee getuigen beschikten over vooraf gemaakte geluidsopnamen die ze pas maanden later aan de politie hebben bezorgd. Wie heeft hun ingefluisterd om die te maken?”

Zegt u het maar.

Kucam: “In mijn dossier zit een verklaring van Bart Somers (oud-burgemeester van Mechelen en huidig Vlaams minister van Samenleven en Binnenlands bestuur, red.), waarin drie mensen uit mijn gemeenschap staan vermeld: twee van Open Vld, één van CD&V. Zij hebben getuigenissen aan Somers bezorgd, met de belofte dat er nog meer zouden volgen zodra ik in de cel zat. ‘Want nu durft niemand te praten.’ Daar is die zever over de zogenaamde omerta begonnen (Somers houdt vol dat hij enkel zijn burgerplicht heeft gedaan door de getuigen aan te raden om naar de politie te stappen, red.).”

We komen straks nog terug op Bart Somers. Maar er zijn ook getuigenissen vanuit Duitsland.

Kucam: “Die kun je allemaal terugbrengen tot één fantast die beweert dat ik 1.200 Syriërs naar hier heb gehaald en een reisbureau in Syrië heb. Als dat zo was, zou men dat toch kunnen nagaan? Ik ben verdorie nooit in Syrië geweest, laat staan dat ik daar een smokkelnetwerk heb. En díé man is dan de kroongetuige? Ik vraag al maanden om een confrontatie, maar het parket weigert dat. Ik mocht wel enkele schriftelijke vragen stellen, en daaruit is gebleken dat hij loog.”

Hoezo?

Kucam: “Hij beweerde dat mensen uit Syrië me hadden betaald, maar wilde geen namen noemen. Toen de speurders hem daartoe verplichtten, ontkenden die Syriërs zijn beschuldigingen. Uiteindelijk kwam de aap uit de mouw: hij had mij destijds gebeld om mensen te laten overkomen naar Europa, en ik had dat geweigerd. Dat deed ik altijd als iemand vanuit het buitenland belde. Ik vermoed dat hij zelf een smokkelaar was en niet kon verkroppen dat ik niet op zijn vraag inging.”

Maar waar komen die verhalen over corruptie en omkoping dan vandaan?

Kucam: “Een paar mensen hebben verklaard dat ze voor hun reis 700 of zelfs 2.000 euro hebben betaald. Ik ken hen niet, maar misschien hebben ze dat geld in Syrië aan een chauffeur gegeven die hen van punt A naar punt B heeft gebracht? Syrië ontvluchten is iets complexer dan vanuit Mechelen met de auto naar Virton rijden. Als je in Libanon wilt geraken, heb je smokkelaars nodig die je voorbij de militaire checkpoints en rebellengroepen krijgen.

“Ook het verblijf in Beiroet, vanwaar de repatriëring gebeurde, kostte geld. Sommigen moesten enkele weken wachten voor alles in orde was. Maar voor alle duidelijkheid: dat regelden en betaalden ze zelf, ik had daar niks mee te maken. In Pano werd de indruk gewekt dat de Belgische overheid, of Sint-Egidius, alle kosten op zich nam, maar dat klopt niet. Door die berichtgeving eisen sommigen mensen nu hun geld terug, en beschuldigen ze mij van corruptie.”

U hebt mensen nooit geld gevraagd voor vliegtuigtickets of vervoer?

Kucam: “Aan mij betaalden ze niets! Ze betaalden aan Vreemdelingenzaken voor het visum. Ik vroeg alleen een bewijs van die betaling, en een bewijs dat ze hun ticket naar België hadden gekocht, want bij de eerste groep die overkwam, zijn er een paar naar Zweden doorgereisd. Dat was niet de bedoeling.”

Topman Dirk Van den Bulck van het Commissariaat voor de Vluchtelingen ontkent dat die mensen uit de klauwen van IS en Al-Nusra zijn gered.

Kucam: “Ik denk dat Van den Bulck bedoelt dat we hen niet, zoals in de film, met helikopters uit brandende steden hebben weggehaald. Ze moesten zelf in Beiroet geraken, vanwaar de repatriëring gebeurde. Maar we hebben hun wel een uitweg geboden uit de hel. De diensten van Van den Bulck hebben al die mensen erkend, en één van de uitdrukkelijke voorwaarden was dat ze in een noodsituatie moesten zitten. De eerste groep kwam uit Aleppo, waar al-Nusra actief was. De tweede groep kwam vooral uit Homs, waar Hezbollah voor de poorten stond. En in het noordoosten was het IS.”

U liet in totaal 219 mensen overbrengen. Daarvan zouden er 107 spoorloos zijn.

Kucam: “Ze zijn niet allemaal in België komen wonen, maar daarom zijn ze nog niet spoorloos. Van de 219 mensen die ik op de lijst heb gezet, zijn er 25 nooit vertrokken. Iemand is gestorven, een andere is naar zijn broer in Australië gegaan, een Syrische belastinginspecteur kreeg geen toestemming om het land te verlaten, een vader besloot te blijven omdat zijn zonen door de rebellen waren ontvoerd. Daarnaast zijn er ook mensen naar Duitsland of Zweden gegaan. Is dat mijn schuld? Ik heb die mensen gewoon op de lijst gezet, op vraag van hun familieleden.

“Overigens, 35 mensen op mijn lijst komen van de rector van de universiteit van Louvain-la-Neuve. Zijn Syrische studenten hadden erop aangedrongen om hun verwanten te laten overbrengen. Theo’s kabinet heeft die mensen op mijn lijsten gezet, omdat hij mij het meest vertrouwde.”

Hoelang kende u Theo Francken al?

Kucam: “Van net voor mijn overstap van CD&V naar de N-VA. Zijn directe communicatiestijl sprak me aan. Hij was één van de redenen voor mijn overstap. Als kandidaat voor CD&V haalde ik bij de verkiezingen telkens veel stemmen, maar nét te weinig om verkozen te worden. En voor andere postjes werd ik gepasseerd door de zoon van een ACW’er, of iemand van de Boerenbond. ‘Geduld, Melikan, je bent nog jong,’ zeiden ze altijd. Ik mocht stemmen leveren, maar moest mijn mond houden. Dat was ik beu. Daarom koos ik na de breuk van het kartel voor de N-VA. Bij de eerstvolgende gemeenteraadsverkiezingen raakte ik verkozen, terwijl CD&V werd afgestraft. Ze waren woest en schoven hun nederlaag in mijn schoenen. Met mijn stemmen zouden ze twee zetels meer hebben gehaald.

“Vlak voor mijn transfer naar de N-VA probeerde Bart Somers me nog te overtuigen om op zijn burgemeesterslijst te staan. Ik zei dat ik garant stond voor een hoop stemmen, en vroeg wat hij me kon bieden. ‘Dat zien we na de verkiezingen wel.’ Het was duidelijk dat ik niks zou krijgen. Mede daarom gaf ik mijn woord aan Marc Hendrickx (N-VA-lijsttrekker in Mechelen, red.), met wie ik al langer contact had. Somers was furieus: in volle colère probeerde hij Marc te overtuigen om mij te dumpen. Alles heeft hij geprobeerd om mij binnen te halen.”

Beweert u nu dat CD&V en Open Vld de zaak hebben opgestart omdat ze een eitje met u te pellen hadden?

Kucam: “In het geval van Somers gaat het over meerdere eitjes. De schaduwzijde van zijn Mechels succesverhaal is dat hij de stad met een berg schulden heeft opgezadeld. Hij wist dat ik daarin aan het neuzen was. In de commissie Veiligheid had ik hem ook aangevallen over een zaak van racistische whatsappberichtjes bij de politie in 2016. Somers en zijn korpschef, Yves Bogaerts, zijn twee handen op één buik, en hij wilde die zaak graag onder de mat vegen. Ik bracht ze toch uit, en hij voelde zich gepakt. ‘Dit was onder de gordel,’ zei hij tegen Marc Hendrickx.”

Ah! U gelooft dus dat dit een complot is, opgezet door Somers?

Kucam: “Het is alleszins een politieke afrekening. Somers was al maanden aan het rondstrooien dat hij de N-VA een ferme loer zou draaien. ‘Binnenkort ontploft er een bom bij jullie.’ CD&V en Open Vld wilden mij en Theo Francken pakken, en geruchten van Assyrische leden uit hun partijen boden de ideale gelegenheid.”

Uw partij vond het blijkbaar niet erg dat Somers minister van Samenleven en Integratie werd in de nieuwe Vlaamse regering.

Kucam: “Tja, ze hadden niet veel keuze. Het was al lang duidelijk dat, als de N-VA Open Vld mee in de coalitie wilde, het met Somers als minister zou zijn (Bart Somers zelf koos ervoor om niet verder te reageren, red.)”

Die geruchten komen toch ook van érgens?

Kucam: “Jaloezie. De redding van de Syrische christenen was een groot succes en zette mij vol in de schijnwerpers. Ik maakte daar op sociale media veel reclame over. De mensen waren ons dankbaar en nodigden mij uit op etentjes. Voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 had ik een campagneteam van twintig man: Syriërs wiens familie ik had gered, en die van ’s morgens tot ’s avonds campagne voor me voerden. Ik had veertig reusachtige affiches op alle invalswegen naar Mechelen. Zelfs onze eigen kopstukken waren jaloers.”

U was ook voorzitter van de sociale huisvestingsmaatschappij Klemo. Na uw arrestatie startte minister Homans een onderzoek om te bekijken of u mensen hebt voorgetrokken bij de toewijzing van sociale woningen.

Kucam: “Doe maar, ik heb niets te verbergen. Iedereen weet dat er in die sector enveloppes onder tafel worden gegeven. Ik heb tientallen gelegenheden gehad om me te verrijken, maar ik ben zo niet.

“Toen ik die boîte overnam, was ze bijna failliet. Ze hadden al dertig jaar dezelfde CD&V-directeur en SP.A-voorzitter. Ze zetten amper vijftien sociale woningen per jaar. Ik heb die oude directie vervangen: in drie jaar tijd startten wij projecten voor 367 woningen op, en we maakten nog winst ook. Somers pakte graag uit met die resultaten, maar hij zag me ook als een bedreiging.”

Hebt u nog contact gehad met Theo Francken?

Kucam: “Officieel niet.”

Officieus dan wel? Hij heeft u niet laten vallen?

Kucam: “Nee. Ik hoor via via dat hij met me meeleeft en gelooft in mijn onschuld. Hij weet hoe begaan ik ben met onze mensen.

“Op de dag van mijn vrijlating was hier een oud-jurist van het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen. In de jaren 80 en 90 had hij veel Assyriërs erkend, en hij herinnerde zich mij nog als tolk. Hij kwam tegen alle journalisten zeggen dat ik onschuldig was. ‘Ik ken Melikan al van toen hij nog student was. Hij sloeg lessen over om bij ons te komen tolken voor zijn mensen. Hij had veel geld kunnen vragen van degenen die hij hielp, maar hij deed het allemaal gratis, uit liefde. Hij heeft dit niet gedaan.’”

Schaamte

U zat bijna negen maanden in voorhechtenis. Hoe komt dat?

Kucam: “Ze zijn al sinds april aan het zeggen dat het onderzoek bijna afgerond is. Telkens kwam de procureur met nieuwe, wilde verhalen op de proppen, om me nog langer vast te houden. Op de computer van mijn zoon hadden ze een programma voor cryptomunten gevonden. Ze gingen ervan uit dat ik mijn geld daarin had geïnvesteerd. Maar ik kén daar niks van! Mijn zoon heeft voor school een voordracht gemaakt over cryptomunten, da’s alles. Ik heb hun alles gegeven: mijn paswoorden voor sociale media, bankafschriften tot vijftien jaar terug… Toch vinden ze niks. Maar hoe langer ze me vasthouden, hoe meer de mensen geloven dat ik een bandiet ben. Blijkbaar is dat de bedoeling.”

Nu insinueert u dat het parket in de zak van uw politieke vijanden zit.

Kucam: “Ik zeg dat niet alleen. Ook advocaat Walter Van Steenbrugge heeft in een opiniestuk in De Standaard forse bedenkingen geuit bij de aanpak van het parket. Hij kende me niet, maar is me komen bezoeken in de gevangenis. Hij had een pak informatie over me verzameld en vond dat de wereld op z’n kop wordt gezet in mijn zaak: de beklaagde moet bewijzen dat hij het niet heeft gedaan (Van Steenbrugge bevestigt dat verhaal, red.).”

Uw zoon wordt ervan verdacht dat hij ook deel uitmaakte van uw criminele netwerk. Hij maakte blijkbaar de lijsten op in Excel.

Kucam: “Dat heeft hij één keer gedaan. En hij heeft mensen bezocht om te vragen of ze voor me wilden getuigen. Dat was met goede bedoelingen: mijn advocaat had gezegd dat dat mijn zaak vooruit kon helpen. Daar maken ze dan ‘intimidatie van getuigen’ van.”

Ook uw vrouw werd opgepakt.

Kucam: “Oók omdat ze getuigen zou geïntimideerd hebben. Ze was daarover al ondervraagd, maar werd toen niet aangehouden. Pas bij het begin van de zomervakantie werd ze plots opgepakt. Merkwaardige timing.”

Wat als u wordt veroordeeld?

Kucam (zucht) “Als ze die visakwestie echt hard konden maken, was het onderzoek al lang afgerond en hadden ze me geen negen maanden in voorhechtenis gehouden. Ze zijn nog altijd aan het zoeken en zullen me proberen te pakken op een pietluttigheid.”

Maar zelfs als u wordt vrijgesproken, zullen mensen denken: ‘Waar rook is, is vuur.’

Kucam: “Helaas, ja. Ik wist dat politiek een harde stiel was, maar dat ze het zó smerig zouden spelen… Ik heb me laten meeslepen om mensen te helpen, zonder te beseffen dat er smeerlappen bestaan die daar misbruik van kunnen maken. Misschien was ik te naïef en te onvoorzichtig geworden.”

Wat zijn uw plannen voor de komende maanden?

Kucam: “Ik sta onder elektronisch toezicht en mag dit huis niet uit. Ik kan dus niet gaan werken, hoewel mijn collega’s me zo snel mogelijk terug willen. Ze steunen me nog altijd. Ik werk er 21 jaar en heb er nooit problemen gehad. Ik beheer 18 miljoen euro aan fondsen, heb de sleutel van de kassa, en mijn chef vertrouwde me zelfs zijn bankkaarten toe. Nooit heeft er één eurocent op onze balans ontbroken.”

Wilt u nog doorgaan met politiek?

Kucam: “Dat hangt af van mijn gezin. Zij hebben enorm afgezien. Een jaar geleden deed mijn moeder nog bijna alles met de fiets, vandaag heeft ze verzorging nodig. Mijn vader onderhield zijn tuin zelf. Nu krijgt hij hulp vanuit de gemeenschap, omdat hij slecht ter been is. Ze wonen hier nog maar een jaar en hebben nog niet kunnen genieten van hun nieuwe huis. Hun leven heeft een jaar lang stilgestaan.”

Zou u het nog opnieuw doen, die lijsten samenstellen voor het kabinet-Francken?

Kucam: “Als ik de beelden zie van wat er nu in het grensgebied tussen Syrië en Turkije gebeurt, zeg ik: ja. De mensen die wij hebben gered, hadden dood kunnen zijn. Wij hebben hun een nieuw leven gegeven.

“Vorige week was hier een oude man wiens kleinzoon ik op mijn lijst heb gezet. Die jongen was al eens ontvoerd door de rebellen, maar in ruil voor losgeld hadden ze hem laten gaan. Op zijn 17de zou hij ingelijfd worden door het leger van Assad. Ik heb hem gered van die legerdienst. Hij woont nu in Mechelen en zorgt voor zijn grootouders. Die man kwam hier binnen, gooide zich op de grond en wilde bijna mijn voeten kussen. In anderhalf jaar tijd heeft zijn kleinzoon de taal geleerd en een job gevonden. Voor díé mensen heb ik het gedaan. Zij hielden me overeind in de gevangenis. En nu nog altijd.”

© Humo