De antwoorden waren verbluffend en openbarend: het werd al snel duidelijk dat werkelijk iedereen zijn eigen oorlogsverhaal meedraagt en ja: velen hebben schrik gehad, hebben honger geleden… De geïnterviewden haalden hun nog nooit gepubliceerde foto’s boven, hun kinderen hoorden sommige oorlogsverhalen voor de eerste keer…

Door al die verhalen met elkaar te verbinden, konden we de oorlogsgeschiedenis van het dorp Paal reconstrueren.

We vulden hun verhalen aan met archiefonderzoek. Dat gaf een stevige basis voor de mondelinge oorlogsverhalen en plaatste ze in een groter kader. Het provinciaal archief in Hasselt, het gemeentelijk archief in Beringen stonden voor ons open.

De krant Het Belang van Limburg beschreef, onmiddellijk na de bevrijding, de vele oorlogsdrama’s. Haar verslaggeving over de krijgsraden was onverbloemd en de krant noemde de veroordeelden met naam en toenaam.

Het werd duidelijk dat het dorp Paal zwaar geleden heeft onder de Duitse bezetting: er vielen meer dan 20 dodelijke slachtoffers, anderen werden opgesloten in krijgsgevangenenkampen en concentratiekampen, tientallen jongens moesten jarenlang onderduiken, iedereen had schrik voor wat kon komen …

Tenminste drie Paalse partizanen vonden de dood: in Breendonk, tijdens de bevrijding of door executie ter plekke Daartegenover stond de collaboratie, ook in Paal: een groep van ongeveer 30 personen koos de kant van het Duitse Derde Rijk. Zolang de Duitse legers aan de winnende hand waren, moest je daar niet eens zo dapper voor zijn. Drie Palenaren sloten zich aan bij de Vlaamse SS en vochten samen met de Duitsers aan het Oostfront. Samen met de bevrijding kwam de afrekening. Ook deze was niet altijd even netjes. Huizen werden geplunderd, vrouwen de haren afgesneden.

Bij de bevrijding heeft Paal werkelijk geluk gehad: precies in dit dorp besliste de geallieerde legerleiding om de aanval drie dagen stop te zetten. Daardoor konden de Duitsers zich hergroeperen achter het Albertkanaal en moest er hard gevochten worden aan de brug van Beringen. Paal zelf ontsnapte aan bombardementen, maar het gehucht Tervant kreeg het zwaar te verduren.

Dit boek “De Tweede Wereldoorlog in Paal” is een eerbewijs aan de Palenaren die zwaar te lijden hadden onder de oorlog, die opgepakt werden en naar concentratiekampen gestuurd, die sneuvelden in hun strijd tegen de bezetter.

Tijdens onze zoektocht vonden we ook het enige oorlogserfgoed terug in Paal: een eenpersoonsbunkertje op het domein van de oude kolenhaven.an de historische werkgroep