Hitte tijdens zwangerschap zorgt voor biologische veroudering bij pasgeborenen
Wanneer een mama tijdens haar zwangerschap wordt blootgesteld aan hogere temperaturen dan gemiddeld, dan is haar baby van bij de geboorte al biologisch ouder, zo toont een uniek onderzoek aan de Universiteit Hasselt. ‘Die kinderen zijn perfect gezond, maar beginnen met een ouder lichaam.’
Wanneer we groeien in de buik van onze moeders hebben een rits invloeden van buitenaf toch een impact op hoe gezond, snel of traag we groeien. Sigarettenrook en luchtvervuiling zijn bekende voorbeelden, maar wetenschappers zijn die puzzel nog aan het vervolledigen.
Aan de Universiteit Hasselt is nu een nieuw, opmerkelijk stukje ontdekt. Onderzoek bij 1.100 pasgeborenen toont dat zij aanzienlijk kortere telomeren hebben wanneer hun mama’s tijdens de zwangerschap hittedagen meemaakten.
Telomeren zijn de uiteinden van onze chromosomen, te vergelijken met de plastic uiteindjes van schoenveters. Ze beschermen de chromosomen tegen slijtage en bepalen zo de levensduur van onze cellen. Onderzoek waarmee drie wetenschappers in 2009 de Nobelprijs voor Geneeskunde wonnen, toonde aan dat kortere telomeren zorgen voor een lagere levensverwachting. Dat is ondertussen bevestigd bij oudere mensen.
Lees ook
Belgische topwijn dankzij opwarming van het klimaat: ‘De Fransen kunnen er echt niet mee lachen’
en dit standpunt van Barbara Debusschere: De wetten van de fysica trekken zich niets aan van twisten tussen tienermeisjes en ‘oude, blanke mannen’
De studie in Hasselt is de eerste naar de telomeren van pasgeborenen. “We dachten dat alle baby’s geboren worden met even lange telomeren, die dan onder invloed van allerlei factoren tijdens het leven in verschillende snelheden inkorten”, zegt professor milieu-epidemiologie Tim Nawrot. “Maar wij zien nu dat sommige baby’s al starten met kortere telomeren en dat heeft te maken met wat er tijdens de zwangerschap gebeurt.”
Navelstrengbloed
Dat er een verband kon zijn met hitte haalden Nawrot en zijn collega Dries Martens bij Amerikaanse collega’s. Die bewezen dat de temperatuur tijdens de zwangerschap gelinkt kan worden aan de levensverwachting van de pasgeborene. Nawrot en Martens kunnen dat nu voor het eerst biologisch verklaren: het zijn de kortere telomeren door hitte tijdens de zwangerschap die tot de lagere levensverwachting leiden.
Het team onderzocht het navelstrengbloed van de pasgeborenen en zag dat de lengte van de telomeren gemiddeld 1,5 procent daalt, per graad dat de wekelijkse temperatuur tijdens de zwangerschap boven de 19,5 graden stijgt. “Dat kan oplopen tot meer dan 3 procent kortere telomeren in de laatste weken van de zwangerschap”, zegt Martens.
Nawrot en Martens benadrukken dat hun ontdekking, gepubliceerd in vakblad Environmental Health Perspectives, niet wil zeggen dat zwangeren nu moeten gaan panikeren bij een hittegolf. “Deze kindjes zijn perfect gezond”, zegt Martens. “En andere factoren tijdens je leven, zoals luchtvervuiling, roken en levensstijl hebben nog een verdere impact op onze telomeren. Maar we weten wel dat op latere leeftijd kortere telomeren gelinkt zijn aan een hoger risico op cardiovasculaire ziekten en een lagere levensverwachting.”
Klimaatopwarming
Omdat we door de klimaatverandering alsmaar meer warmere periodes gaan meemaken, is het een belangrijke vaststelling om rekening mee te houden, aldus nog de onderzoekers. “Het is niet zo dat hitte tijdens de zwangerschap op individueel niveau doorslaggevend is. Maar het is wel zo dat de klimaatopwarming nieuwe gezondheidsrisico’s met zich meebrengt die erbij komen en die zich ook opstapelen”, zegt Nawrot. Zo toonde zijn onderzoeksgroep eerder ook aan dat hitte tijdens de zwangerschap kan leiden tot meer vroeggeboortes.
Daarom raden Martens en Nawrot zwangeren toch aan om hitte zoveel mogelijk te mijden. Wat ‘te warm is’, hangt wel af van waar je leeft. Elke bevolking is namelijk aangepast aan een bepaald klimaat. Komen er hier al kinderen ter wereld met kortere telomeren vanaf 19,5 graden, dan zal dat effect in bijvoorbeeld Zuidoost-Azië zeer wellicht pas vanaf een hogere temperatuur optreden. “Het zou kunnen dat wij ons na enkele generaties zullen aanpassen aan de grotere hitte”, zegt Nawrot. “Maar we weten niet hoe snel dat zou gaan.”