Wat u met uw smartphone doet, kan de taalvaardigheid van uw kinderen beïnvloeden

“Als ouders weten dat veel taal noodzakelijk is voor de ontwikkeling van de hersenen van hun kind en voor succes later in het leven, zouden ze veel gemotiveerder zijn om hun telefoon weg te leggen.” In de Nederlandse krant Het Parool laat hoogleraar klinische neuropsychologie Margriet Sitskoorn (Tilburg University) zich uit over het smartphonegebruik bij ouders van jonge kinderen. “Tussen 0 en 4 jaar zijn kinderen extra gevoelig voor het leren van taal. Je moet veel met ze praten.” De smartphone zou daar een stokje voor steken.

Onderzoek van de HEMA Foundation, een vorig jaar opgerichte stichting van de Nederlandse warenhuisketen HEMA, stelt dat 81 procent van de ouders zegt “tijd te besteden aan de smartphone die ze eigenlijk aan hun kind zouden moeten besteden”. Bijna 60 procent van de deelnemers aan het onderzoek, waaraan 1.000 ouders meededen, zegt “meer oprechte of kwalitatieve aandacht te willen besteden aan hun kind”.

Een Amerikaanse studie uit 2017, die ouders bevroeg van zowat 170 gezinnen met minstens één kind jonger dan 5 jaar, kwam tot een gelijkaardige conclusie: bij 48 procent van de ouders werd een ouder-kindcontact minstens drie keer per dag onderbroken door een digitaal apparaat, bij 11 procent gebeurde dat nooit. Toen werd die zogenaamde ‘technoference’ (interference of tussenkomst door technologie) in verband gebracht met gedragsproblemen. Nu wordt dus een mogelijke taalachterstand aangeduid.

Het slechte voorbeeld

“Volgens mij is dit een van de meest dramatische, sluipende gebeurtenissen van deze tijd”, zegt professor Annick De Houwer (Universiteit van Erfurt), expert op vlak van taalontwikkeling bij 0- tot 4-jarigen. Onderzoek dat intensief smartphonegebruik van ouders verbindt met taalachterstand bij het kind is er niet, maar de link is volgens De Houwer evident. “Elk onderzoek toont het enorme belang aan van een rijk taalaanbod: er is een directe relatie tussen het aantal woorden per uur dat een jong kind hoort en de breedte van de woordenschat.”

“Ik denk dat veel jonge ouders daar te weinig bij stilstaan”, zegt De Houwer. “Ik wil daarmee niet zeggen dat ouders hun smartphone volledig aan de kant moeten leggen, maar het mag niet ten koste gaan van tijd voor spelen, gesprekken of rijmpjes maken.” Dat is dus wel het geval, blijkt uit de bevragingen.

Zowat 70 procent van de ouders geeft ook aan “zelf niet altijd het goede voorbeeld te geven”, zo bleek uit de recente MediaNest Cijfers van kenniscentrum Mediawijs, een onderzoek naar mediagebruik van 0- tot 7-jarigen en hun ouders. Bij een smartphonemelding aan pakweg de keukentafel verbreken ouders weleens de zelf opgelegde regels.

“Toch moet je een slag om de arm houden”, zegt Piet Van Avermaet, directeur van het Steunpunt Diversiteit & Leren (UGent). “Bij taalontwikkeling is vooral de kwaliteit van de input belangrijk, en minder de kwantiteit. Een ouder die soms afgeleid is door de smartphone betekent dus zeker niet automatisch taalachterstand bij het kind.”

Smartphonegebruik wil niet noodzakelijk zeggen dat er minder taalcontact is, meent onderzoeker Hadewijch Vanwynsberghe (Mediawijs), die geen geloof hecht aan de hypothese. “Ouders kunnen met hun smartphone ook filmpjes of foto’s tonen op een taalrijke manier, door uitleg te geven. Al is een pleidooi voor meer evenwicht in het smartphonegebruik, los van taalontwikkeling, zeker ook van toepassing op ouders, en niet alleen op kinderen.”

Van Avermaet: “Meer onderzoek zou interessant zijn, omdat het gedrag van ouders een enorme impact heeft op de ontwikkeling van het kind. Anderzijds: waarom is er geen onderzoek dat zo’n link trekt met tv-gebruik? De tv zal bij haar intrede ook een afleiding geweest zijn voor ouders.”