OCAD-baas: “Meeste Belgische kinderen in Syrische vluchtelingenkampen zijn 2, 3, 4 jaar oud en getraumatiseerd”

Volgens het OCAD, het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse, bevinden zich 69 kinderen met een band met België in de regio, meestal met moeder in de kampen voor vrouwen van IS-strijders of “Foreign Terrorists Fighters” (FTF).

Dit "moeilijke en gevoelige dossier illustreert de nood aan internationale samenwerking", stelde Van Tigchelt in het Europees Parlement. De baas van het OCAD denkt daarbij onder meer aan de uitwisseling van informatie over de kinderen, onderhandelingen met Turkije, Irak of de Koerden en de organisatie van "complexe en gevoelige" repatriëringsoperaties.

De meeste Belgische kinderen in de kampen in het noordoosten van Syrië "zijn twee, drie of vier jaar oud, geen kinderen van zestien jaar die al geïndoctrineerd zouden zijn, of een militaire opleiding zouden hebben gekregen". "Ze zijn getraumatiseerd. Het gaat om slachtoffers", zo onderstreepte Van Tigchelt dat het in eerste instantie om een humanitaire kwestie gaat.

De OCAD-baas erkende dat er minder politieke consensus bestaat over de repatriëring van de moeders, die mogelijk ook betrokken zijn geweest bij de misdaden van Islamitische Staat (IS). België en een zestal andere Europese landen willen hun volwassen onderdanen berechten in de regio. Van Tigchelt toonde zich eerder al sceptisch. "Het is praktisch onmogelijk om hen ter plaatse te berechten, omwille van een hele reeks praktische en juridische redenen", zei hij.

Van Tigchelt hamerde op een "geïndividualiseerde" en "objectiverende" benadering. "De moeders zijn soms al meer dan twee jaar in de kampen. Sommigen hebben de ideologie volledig verworpen en willen terugkeren. Anderen zijn totaal geïndoctrineerd. We mogen niet iedereen over dezelfde kam scheren".

Van Tigchelt waarschuwde de Belgische overheden ook voor de veiligheidsrisico's van een afwachtende houding. "Hoe langer ze ter plaatse blijven, hoe groter het risico dat ze door jihadisten gerekruteerd worden. En zelfs als ze op een dag op basis van een eerlijk proces berecht worden in Irak op basis van een eerlijk proces, dan zullen ze op een bepaald moment ook weer vrijkomen", aldus de OCAD-baas, die eraan herinnerde dat gevangenissen als Abu Ghraib en Camp Bucca ten tijde van de Amerikaanse invasie van Irak broeihaarden van radicalisering waren.

Met de terugtrekking van de Amerikaanse troepen en de Turkse militaire interventie in de regio lijken de repatriëringsmogelijkheden intussen almaar verder te slinken. De recente gebeurtenissen op het terrein hebben het volgens Van Tigchelt nog moeilijker gemaakt om exacte en gedetailleerde informatie te pakken te krijgen. "Hoe langer we wachten, hoe groter de kans dat we een nieuwe generatie jihadisten creëren", stelde Van Tigchelt. Maar wat ook de aanpak is, zo besloot de OCAD-directeur, “een nulrisico bestaat niet". "Dat is de ongemakkelijke waarheid.”

Het VN-mensenrechtencomité dringt er in een rapport op aan dat België de kinderen uit Syrië terughaalt. Het rapport wijst zowel op “positieve aspecten” en als “zaken die aanleiding geven tot bezorgdheid” inzake respect voor de mensenrechten. Het comité zegt verontrust te zijn door het aantal Belgische kinderen die zich conflictzones bevinden en door de omstandigheden waarin ze zich bevinden.

De Belgische staat moet de repatriëring van alle kinderen faciliteren en zorgen voor de toegang tot medische zorg en reïntegratiediensten tijdens hun repatriëring.

Het comité is ook bezorgd over het feit dat de Belgen, verdacht van terroristische daden of oorlogsmisdaden riskeren in derde landen - Irak en Syrië - te worden berecht, zonder juridische garanties of het recht op een rechtvaardig proces en de internationale politieke en burgerrechten. België zou het nodige te moeten doen om de Belgische verdachten van terrorisme of oorlogsmisdaden op berechtiging volgens de internationale rechten.