Tieners zijn gek van TikTok, en dat baart Silicon Valley ernstig zorgen

TikTok, dat eigendom is van een zeven jaar oud bedrijf uit Peking genaamd ByteDance, biedt mensen de mogelijkheid korte, pittige filmpjes te maken en die te delen met de wereld. Dankzij dat eenvoudige concept is TikTok uitgegroeid tot een van de grootste sociale netwerken ter wereld. Nooit eerder is een Chinees bedrijf zo direct en snel doorgedrongen in het territorium van Silicon Valley.

Maar de Amerikaanse internetbedrijven slaan terug. Door te kopiëren, overnames te overwegen en weinig genuanceerd te zinspelen op Chinese censuur proberen de concurrenten de opmars van TikTok te stoppen. Al is hen dat tot dusver niet bijster goed gelukt.

In de voorbije twaalf maanden is de TikTok-app meer dan 750 miljoen keer gedownload, tegenover 715 miljoen voor Facebook, 450 miljoen voor Instagram, 300 miljoen voor YouTube en 275 miljoen voor Snapchat, volgens het onderzoeksbureau Sensor Tower.

De Amerikaanse concurrenten van TikTok mogen wel hulp van hun overheid verwachten. Het Committee on Foreign Investment in the United States, een federale instelling die toekijkt op buitenlandse overnames van Amerikaanse bedrijven, onderzoekt de acquisitie door ByteDance twee jaar geleden van Musical.ly, het Amerikaanse bedrijf dat uitgroeide tot TikTok. Dat meldden The New York Times en Reuters. Congresleden hadden dat onderzoek vorige maand aangevraagd.

Een tussenkomst van de overheid zou wellicht bijzonder welgekomen zijn voor de concurrenten van TikTok, die zoals steeds redeneren vanuit hun verpletter-de-kleine speler-scenario.

Concurrenten 

Eind vorig jaar lanceerde Facebook de TikTok-kloon Lasso. De app is minder dan 500.000 keer gedownload, vooral in Mexico, volgens Sensor Tower. Veel filmpjes in de eindeloze stroom van TikTok-filmpjes van 15 tot 60 seconden sprokkelen honderdduizenden likes, de filmpjes in de bijna-identieke Lasso-feed amper een paar tientallen.

Ook bij YouTube wordt nagedacht over manieren om TikTok te imiteren. Eén idee is de YouTube-app uit te rusten met vergelijkbare montagesoftware, zegt een bron die aanwezig was bij de gesprekken maar die anoniem wil blijven omdat de plannen geheim zijn.

Google, de eigenaar van YouTube, voert overnamegesprekken met Firework, een TikTok-imitator die zich richt op oudere gebruikers, zeggen drie mensen die op de hoogte zijn van de gesprekken maar anoniem getuigden omdat de onderhandelingen vertrouwelijk zijn. Een van de bronnen zegt dat Google inmiddels beslist heeft af te zien van de overname.

Firework, dat minder dan 3 miljoen downloads heeft, heeft ook de interesse gewekt van Baidu, China’s grootste zoekrobotbedrijf, en van Weibo, dat het Chinese equivalent van Twitter beheert, zeggen twee mensen dicht bij de gesprekken. The Wall Street Journal was de eerste om te berichten over de interesse van Google en Weibo voor Firework.

“Ze zien dat TikTok het momentum mee heeft, en ze hebben een natuurlijke reflex om zich zorgen te maken als een andere app met de aandacht gaat lopen”, zegt Eugene Wei, die lang belangrijke functies in de tech en de media bekleedde en nu de industrie volgt, over de grote techspelers. “In de recente geschiedenis heeft geen enkele andere consumentenapp zo snel aandachtsmarktaandeel gewonnen.”

Bij Snap, dat volgens sommige analisten het hardst bedreigd wordt door Tiktok omdat beide in dezelfde vijver van jongeren vissen, maakt CEO Evan Spiegel zich weinig zorgen omdat de bedrijven volgens hem geen concurrenten zijn. TikTok biedt gebruikers entertainment van mensen die ze niet kennen, terwijl Snapchat vrienden met elkaar in contact brengt, stelde hij. Toen een analist hem vorige maand vroeg of TikTok een vriend of een vijand is, antwoordde hij dat TikTok adverteert op Snapchat en ook dingen voor de app gebouwd heeft. “Ik denk dat we TikTok op het hoogste niveau beschouwen als een vriend”, zei hij.

In april begon Snap TikTok te vermelden als concurrent in verplichte bedrijfsinfo voor de overheid.

Mark Zuckerberg, de CEO van Facebook, vertelde werknemers in juli dat TikTok “eigenlijk het eerste consumenteninternetproduct gebouwd door een Chinese techgigant is dat het wereldwijd best goed doet”, blijkt uit een verslag van de vergadering gepubliceerd door The Verge. Hij merkte op dat het populair was bij jonge Amerikanen en in India Instagram voorbij was gegaan. “Het is een heel interessant fenomeen”, zei hij. “We gaan dat op een paar manieren benaderen.”

Tactiek kopiëren

Lasso is niet het enige wapen van Facebook tegen TikTok. In september merkte Jane Manchun Wong, een apponderzoeker uit Hongkong, een computercode op in Instagram, eigendom van Facebook, waaruit bleek dat de app de optie ‘Clips’ aan het uittesten was. Met die optie kunnen gebruikers filmpjes monteren zoals je dat ook bij TikTok kunt doen.

Snel groeiende bedrijven kopiëren is een tactiek die vaak succesvol is gebleken voor Facebook. De functie van de populaire ‘Stories’ op Instagram, waarbij gebruikers korte, vluchtige filmpjes kunnen posten, lijkt sterk op wat Snapchat doet.

Zuckerberg voerde aan dat die korte ‘Stories’-filmpjes een manier voor Facebook zijn om de concurrentie aan te gaan. Als antwoord op een vraag over het ‘aanvalsplan’ van Facebook tegen TikTok zei Zuckerberg tijdens een vergadering in juli dat Facebook Stories nog centraler gaat uitspelen op Instagram.

Vorig jaar verwees Zuckerberg naar de Chinese afkomst van TikTok om publiekelijk kritiek op het bedrijf te geven. In een speech aan Georgetown University waarop hij Facebook voorstelde als een Amerikaans bedrijf dat het opneemt voor de vrije meningsuiting zei hij: “China bouwt zijn eigen internet, gebaseerd op andere waarden, en exporteert zijn visie op het internet naar andere landen.”

Als bewijs van die stelling haalde hij rapporten aan die meldden dat er op TikTok amper iets te merken was van het protest in Hongkong. “Terwijl onze diensten, zoals WhatsApp, gebruikt worden door demonstranten en activisten vanwege de goede versleuteling en privacybescherming, worden meldingen van het protest op TikTok, een Chinese app die snel groeit in de hele wereld, gecensureerd, zelfs in de VS”, zei hij. “Is dat het internet dat we wensen?”

Josh Gartner, een woordvoerder van TikTok, zegt dat de Chinese overheid niet eist dat TikTok inhoud censureert en dat het contentbeleid van de app bepaald wordt door een team in de Verenigde Staten dat onafhankelijk van gelijk welke overheid handelt. “We stellen heel duidelijk dat die beschuldigingen vals zijn”, meldde hij in een verklaring. “Dit is een jammerlijke poging van Mark Zuckerberg om de aandacht te verleggen naar een concurrent die hij niet kon nadoen.”

Toch kwam TikTok eerder in opspraak. In februari aanvaardde ByteDance een minnelijke schikking ter waarde van 5,7 miljoen dollar met de Amerikaanse Federal Trade Commission na aantijgingen dat Musical.ly illegaal gegevens over min-13-jarigen verzamelde.

Hoewel techbonzen plannen beramen om het tegen TikTok op te nemen, proberen ze de dreiging ook te minimaliseren. Zuckerberg vertelde werknemers in juli dat onderzoek van Facebook aantoont dat TikTok veel uitgeeft om gebruikers aan te trekken, maar dat die niet lang blijven.

Onafhankelijke schattingen geven aan dat TikTok inderdaad minder gebruikers bij zich houdt dan zijn rivalen. In juni gebruikte slechts 26 procent de app nog een week nadat ze hem geïnstalleerd hadden, berekende het databedrijf App Annie. De retentieratio van Facebook was 45 procent, die van Instagram 44 procent en die van Snapchat 32 procent. Tegen december was die van TikTok gestegen tot 39 procent.

“Het groeit, maar het geeft enorm veel geld uit aan de promotie ervan. Wij hebben vastgesteld dat de retentie nogal klein is als het stopt met adverteren”, zei Zuckerberg. “Er is dus nog ruimte, en we hebben tijd om uit te vissen wat we willen doen.” 

© The New York Times