Asielcentra in België: wie bepaalt waar ze komen, wie komt er terecht en hoe zit het met angst en weerstand?
Met de brandstichting in het toekomstig asielcentrum in Bilzen staat de problematiek van de asielcentra weer volop in de belangstelling. Fedasil, de federale instelling die instaat voor de opvang van de asielzoekers, geeft toe dat het draagvlak bij de bevolking minder groot is dan tijdens de grote vluchtelingencrisis van 2015-16. De angst en de weerstand tegen de komst van zo'n centrum blijkt groter, maar volgens Fedasil verdwijnt die weerstand al 3 à 5 weken na de opening.
Wie komt terecht in een asielcentrum?
Fedasil is verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers en voor de opvang van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Iedereen die in ons land politiek asiel heeft aangevraagd, heeft recht op bed, bad en brood. Fedasil organiseert dat vooral in asielcentra. Kwetsbare personen - zwangere vrouwen, alleenstaanden met kinderen, personen met een beperking - en asielzoekers die een grote kans hebben om erkend te worden, komen in principe terecht in individuele woningen.
Asielzoekers die in een centrum verblijven en die als vluchteling worden erkend, krijgen een verblijfsvergunning en moeten woonst zoeken op de reguliere woningmarkt. Wie niet wordt erkend of geen mogelijkheden meer heeft om in beroep te gaan tegen een negatieve beslissing, wordt in principe teruggestuurd en moet dus het asielcentrum verlaten.
Waarom is er extra capaciteit nodig?
Een viertal jaar geleden was er meer opvangcapaciteit, maar die is afgebouwd omdat er minder asielzoekers ons land binnenkwamen. De laatste maanden blijkt de instroom weer wat te stijgen, maar die is niet te vergelijken met de instroom in 2015-16.
Door personeelsgebrek bij de asielinstanties moeten asielzoekers nu gemiddeld 15 maanden wachten voor ze weten of ze terug moeten of mogen blijven. Daardoor bezetten ze langer een plaats in de opvang, waardoor er minder plaats is voor nieuwkomers. Fedasil moet dus extra capaciteit creëren.
Hoe vindt Fedasil nieuwe locaties?
"We werken op drie assen", legt Michael Kegels uit in "De wereld vandaag" op Radio 1. Kegels is operationeel directeur bij Fedasil. "We kijken in eerste instantie naar onze traditionele partners bij de overheid - Regie der Gebouwen, Defensie -, dan kijken we naar rusthuizen, oude ziekenhuizen, de Kerk of andere organisaties, en ten slotte kijken we naar de privésector (via openbare aanbestedingen)."
"Fedasil komt overal terecht waar we na een grondige analyse sites vinden die voldoen aan onze normen qua kwaliteit, capaciteit, budget en timing voor opening", aldus Kegels. "Dat is zowel in grote steden als Brussel, Gent of Antwerpen als in kleinere dorpen."
Beluister hieronder het gesprek met Michael Kegels in "De wereld vandaag":
Hoe transparant is de procedure?
"Als wij aankondigen dat wij een site op het oog hebben, is dat altijd een beetje een verrassing", geeft Michael Kegels toe. "Maar met een goed communicatieplan, in samenwerking met de gemeenten, slagen we er meestal in om op korte termijn op een goede manier een centrum te openen."
Volgens Kegels wordt een draaiboek gevolgd. Eerst belt de minister van Asiel en Migratie met de burgemeester, en al na enkele dagen volgt er overleg met het gemeentebestuur waarbij ook Fedasil zelf aanwezig is. "Traditioneel hoort daarbij ook informatie aan de bevolking via het gemeentelijk infoblad en via buurtvergaderingen. Er wordt ook overlegd met scholen, politie en soms met individuele mensen."
Hoe zit dat met angst en weerstand?
Michael Kegels geeft toe dat het draagvlak voor de komst van een asielcentrum kleiner is dan tijdens de grote vluchtelingencrisis van 2015-2016. "We merken dat dit de laatste jaren gewijzigd is en dat we dat draagvlak veel meer moeten verdienen."
Bij de lokale bevolking blijkt opvallend meer weerstand te heersen. "We moeten daarvoor heel veel begrip hebben en tonen. Het is natuurlijk een verandering voor de mensen als er een asielcentrum voor 140 mensen in je buurt komt."
"Mensen denken dat het een grote impact zal hebben, maar die impact is vooral zichtbaar in het straatbeeld, aan de bushalte, in de lokale school of bij de sportvereniging." Kegels erkent dat de angsten van de mensen reëel zijn. "Wat we in al onze sites zien, is dat dit 3, 4 of 5 weken later weer gaat liggen."
Wordt er gevreesd voor een tweede Bilzen?
"We hebben al overleg gehad met het crisiscentrum Binnenlandse Zaken", zegt Kegels. "Bij de sites in opbouw hebben we met lokale besturen overlegd en op sommige sites zijn extra veiligheidsmaatregelen genomen."
"We gaan er op dit moment van uit dat dit zich niet zal herhalen. En laat ons dat ook hópen."
Meer informatie over de opvang van asielzoekers en het verblijf in een asielcentrum vindt u op de website van Fedasil.
Bekijk hier enkele cijfers over de asielcentra:
