Gries-gletsjer in Zwitserland
Federica Grassi

Smeltende gletsjers kunnen gigantische hoeveelheden elektriciteit produceren

Stel dat we aan elke smeltende gletsjer ter wereld een dam zouden bouwen, dan zouden die in theorie samen zo'n 1.350 terawattuur per jaar aan extra elektriciteit kunnen opwekken. Dat komt ongeveer overeen met wat we in België in 16 jaar tijd verbruiken. Tot dat resultaat komen glaciologen van de technische universiteit van Zürich in een nieuwe studie. Door al het smeltwater op te slaan in meren, kunnen ook droge zomers en dreigende tekorten aan drinkwater worden opgevangen.

Nu bijna overal ter wereld gletsjers aan het smelten zijn door klimaatopwarming, wilden glaciologen van de technische universiteit ETH Zürich en het Zwitsers instituut voor bos-, sneeuw- en landschapsonderzoek onderzoeken of er ook geen positieve gevolgen bestaan van dat fenomeen. 

"Zelfs als we de klimaatopwarming kunnen beperken tot 1,5 graad dan nog zullen we een groot deel van de gletsjers verliezen", legt Harry Zekollari uit, die als glacioloog van de Université Libre de Bruxelles (ULB) en TU Delft heeft meegewerkt aan het onderzoek. "Daarom wilden we kijken of we daar ook niet iets goeds uit konden halen."

Daarvoor hebben de onderzoekers een computermodel ontwikkeld dat berekent hoe elk van de 185.000 gletsjers ter wereld in de toekomst zullen evolueren. En wat het effect zou zijn als er voor elke gletsjer een dam zou worden gebouwd. Hoeveel water kan er dan worden opgeslagen in stuwmeren en hoeveel elektriciteit kan er worden opgewekt uit waterkracht?

16 keer meer elektriciteit opwekken

Een stuwdam houdt water tegen waardoor er een hoogteverschil ontstaat tussen het water aan de ene kant van de dam en aan de andere kant. Door het water van de ene kant van de dam via een smalle buis naar de andere kant te laten stromen, kan er een turbine in werking worden gezet. Het stromende water zorgt ervoor dat die turbine begint te draaien en elektriciteit opwekt, net zoals de dynamo van je fiets.

Uit de berekeningen blijkt dat er op die manier elk jaar 1.350 terawattuur (TWh) aan elektriciteit extra kan worden opgewekt. Om een idee te geven: in België hebben we vorig jaar in totaal 81 TWh verbruikt. Een dam aan elke gletsjer zou dus 16 keer meer kunnen produceren.

"Vooral in landen met veel gletsjers en waar de vraag naar elektriciteit niet zo groot is, zouden de dammen een groot deel van de elektriciteitsproductie kunnen opvangen", zegt Zekollari. In Tadzjikistan, in Centraal-Azië, bijvoorbeeld zou 80 procent van de nodige elektriciteit opgewekt kunnen worden uit water afkomstig van smeltende gletsjers. In Chili en Pakistan zou dat ongeveer 35 tot 40 procent zijn. Ook Canada, IJsland, Bolivië en Noorwegen kunnen 10 tot 25 procent van de elektriciteit opwekken op die manier.

(lees verder onder de foto)

De Verzasca-dam in Zwitserland is met haar 220 meter hoogte één van de grootste van Europa

De onderzoekers benadrukken dat het hier om een theoretisch model gaat en dat het niet de bedoeling is om dit ook daadwerkelijk op grote schaal in de praktijk om te zetten. "Je moet dit zien als een eerste ruwe schatting. We gaan nu verder bestuderen op welke plekken het realistisch is om dammen te bouwen."

"Maar het grote voordeel bij gletsjers is dat ze vaak gelegen zijn in nauwe valleien, op grotere hoogte en op plekken waar er minder mensen leven en waar de biodiversiteit beperkter is. Daardoor kan je vrij eenvoudig en met minder impact op de omgeving dammen en stuwmeren aanleggen."

35 miljard zwembaden opslaan

Gletsjers hebben momenteel ook een belangrijke rol als natuurlijk waterreservoir: in de zomer geven ze water af om drogere periodes te overbruggen, in de natte wintermaanden slaan ze het teveel aan water op in ijs. Ook zijn ze een belangrijke bron van drinkwater.

"Maar als gletsjers verdwijnen, ga je eigenlijk vooral een toevoer van water hebben op momenten dat je dat water niet nodig hebt en ga je in de zomer water te weinig hebben", zegt Harry Zekollari. "Dat kan problematisch zijn in gebieden waar mensen afhankelijk zijn van het water uit de bergen. Door dammen te plaatsen, kan je kunstmatige meren creëren en kan je zelf de watertoevoer regelen."

Uit de berekeningen blijkt dat er voor alle gletsjers samen 875 kubieke kilometer kan worden opgeslagen in meren. Dat is 875 biljoen liter water ofwel zo'n 35 miljard olympische zwembaden. In theorie. De onderzoekers geven zelf aan dat ongeveer 355 kubieke kilometer water wellicht een meer realistische inschatting is, rekening houdend met ecologische, technische en economische beperkingen.

De volledige studie wordt vandaag gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift "Nature" en kan je hier nalezen.

Meest gelezen