Copyright 2019 The Associated Press. All rights reserved.

Waarom er geen einde in zicht is voor de onrust in Hongkong

De protesten in Hongkong duren al 23 weken. Waarom blijft dit conflict aanslepen en waar blijven de demonstranten hun energie vandaan halen? Serafijn Gentils, die momenteel in Hongkong is, sprak met Hongkongse jongeren om beter te begrijpen wat hen motiveert en waarom protesteren voor hen van levensbelang is.

opinie
Serafijn Gentils
Serafijn Gentils studeerde aan de UGent, woonde lange tijd in Hongkong en werkt momenteel aan een doctoraat aan de University of Oxford.

Sinds in juni de eerste massaprotesten het zakendistrict van de stad Hongkong tijdelijk tot stilstand brachten, is de rust er niet meer teruggekeerd. Wat begon als een reeks vreedzame optochten waarbij op het hoogtepunt bijna twee miljoen mensen de straat op kwamen, is veranderd in een guerrillabeweging die er sinds deze week in slaagt om de stad vrijwel iedere dag grotendeels plat te leggen.Ā 

Op de lokale televisie is dagelijks live te zien hoe betogers barricades opwerpen, tunnels blokkeren en metrostations bekladden. Gegarandeerd volgen kort daarop beelden van de politie die reageert met wapenstok, traangas en waterkanon. Er lijkt geen structuur in het geweld te zitten:Ā betoger betoogt, politie slaat terug, de rust keert weer ā€¦ en de volgende dag begint alles opnieuw.

Waarom blijven de protesten aanhouden? Waar halen de demonstranten de motivatie vandaan om telkens weer op straat te komen, al 23 weken lang? Uit mijn gesprekken met Hongkongse jongeren blijkt hun absolute vastberadenheid om te blijven protesteren tot ze hun doel bereiken. Dat ze hun woorden ook in daden omzetten, kon ik deze week zelf meemaken.

Wees als water

Vrijwel overal waar je loopt in Hongkong, gaat overdag het leven zijn gewone gang. Mensen gaan naar hun werk, studenten gaan naar school. Naarmate de dag vordert en zonsondergang nadert, zie je echter hier en daar figuren opduiken, volledig in het zwart gekleed, het gezicht bedekt en met een smartphone in de hand. Ze bewegen zich voort in kleine groepjes en lijken altijd ergens onderweg naartoe. Niemand spreekt hen aan. Ze organiseren zich via sociale media en internetfora, waarop wordt aangekondigd waar het volgende protest zal plaatsvinden.

Op die plaatsen wordt vervolgens een barricade opgeworpen en muren beschreven met slogans. Even snel als ze gekomen zijn, verdwijnen deze figuren weer. Ze weten dat ze in een krachtmeting met de politie niet kunnen winnen en proberen zich op een andere manier te laten gelden. ā€œBe waterā€ is een van de slogans van de protestbeweging: gedraag je als water, neem de vorm aan van je omgeving, stroom ergens binnen en vloei dan snel weer weg zonder gevangen te worden.

Veel van deze jonge demonstranten zijn amper volwassen. Ze zien er fragiel uit, soms bijna breekbaar. Toch zag ik hen sleuren met zware betonnen blokken om een barriĆØre op te werpen. Anderen waren bezig voetpaden op te breken, om de bakstenen te kunnen gebruiken als wegversperring. Op de campus van de Chinese University zag ik enkele dagen geleden hoe studenten een belangrijke toegangsweg probeerden te blokkeren met al het materiaal dat ze konden vinden: kapotte deuren, kartonnen dozen, een voetbaldoel. Diezelfde avond werd deze toegangsweg bestormd door de politie, met apocalyptische scĆØnes tot gevolg. Er werd massaal traangas afgevuurd en de studenten reageerden met molotovcocktails. De blokkade was succesvol en de politie trok zich terug.Ā 

Moed en volharding

Ik was getuige van een nachtelijke protestmars in Mong Kok, een stadsgebied waar in normale omstandigheden van ā€™s ochtends tot ā€™s avonds volop gegeten en gewinkeld wordt, muziek klinkt en verkeer door de straten raast. Die avond was daarvan niets te zien.

Dubbeldekbussen stonden achtergelaten in het midden van de straat, bizar verlicht door de kleurrijke neonlichten van de wolkenkrabbers rondom. Vuilniszakken werden in brand gestoken, verkeerslichten kapotgeslagen, en de straten lagen bezaaid met stenen, glas en afval. De stilte die als een deken over de straten lag, werd enkel onderbroken door de demonstranten die hun slogans uitschreeuwden.

Serafijn Gentils

Ik ondervond zelf hoe beangstigend het voelt om onbeschermd tegenover een zwaarbewapende tegenstander te staan.Ā 

Af en toe brak paniek uit: ergens in een zijstraat had men politie gezien,Ā en de mensenmassa spatte uiteen als druppels op een hete plaat. Enkele minuten later ging de mars verder, tot een paar honderd meter verder een waterkanon uit een zijstraat kwam gescheurd, gevolgd door oproerpolitie.

Ik ondervond zelf hoe beangstigend het voelt om onbeschermd tegenover een zwaarbewapende tegenstander te staan. De moed en volharding van de jonge demonstranten is bijzonder. Ze doen dit sinds deze week dag in, dag uit, van ā€™s ochtends vroeg tot diep in de nacht.

Onzichtbare overheid

Er liggen drie grote redenen achter deze standvastigheid. Ten eerste, het non-beleid van de Hongkongse overheid, die de laatste paar weken zo goed als onzichtbaar is geworden en geen enkele poging doet om de gemoederen te bedaren.

Ten tweede, de manier waarop de politie zich gedraagt. Hierover is geen discussie mogelijk. Er zijn talloze voorbeelden vastgelegd op camera waarbij te zien is hoe agenten openlijk de dood van een jonge demonstrant bejubelden, en hoe ze demonstranten omschrijven als ā€œkakkerlakkenā€. Er werd gefilmd hoe een agent op een motorfiets moedwillig meerdere keren inreed op een groep betogers. Er werd gefilmd hoe een verkeersagent een jonge betoger van kortbij neerschoot. Er werd traangas afgevuurd in residentiĆ«le wijken, nabij kleuterscholen en naast rusthuizen. Het vertrouwen in de politie is volledig verdwenen.

Ten derde, het gevoel van verbroken beloftes en een uitzichtloze toekomst. ā€œOne Country, Two Systemsā€, het systeemĀ waaronder Hongkong in 1997 terugkeerde naar China, lijkt zo goed als afgedankt.Ā 

Copyright 2019 The Associated Press. All rights reserved.

Veel diepere impact

Meestal draaien protestbewegingen om het verkrijgen van iets nieuws, of om het doorbreken van een status quo. De Hongkongse beweging draait net om het kunnen behouden van wat de stad nu heeft, en om wat haar zwart op wit beloofd werd bij de terugkeer naar China. Het is belangrijk dat we dat beseffen, vooral omdat in onze westerse berichtgeving soms enkel getuigenissen worden gehoord van expats die al jaren in een comfortabele Hongkongse bubbel wonen en weinig te maken hebben met de lokale bevolking. Achter de tijdelijke materiĆ«le hinder die men als gevolg van de protesten voelt en waarover sommige westerse inwoners van de stad klagen, schuilt een potentieel veel diepere impact.Ā 

De Hongkongse beweging draait om het kunnen behouden van wat de stad nu heeft, en om wat haar zwart op wit beloofd werd bij de terugkeer naar China.Ā 

Aan welke kant men ook staat, het is enorm triest om mee te maken hoe de stad door dit conflict wordt verscheurd. Uit mijn gesprekken blijkt dat er verbazingwekkend veel steun overblijft voor de demonstranten. Ik hoorde echter ook vertellen over families waarin ouders en kinderen niet meer met elkaar praten, restaurants die klanten verliezen omwille van de politieke mening van de eigenaar, en winkels die moeten sluiten omdat niemand nog zin heeft om te winkelen. Vroeg of laat komt er een einde aan deze situatie. Hongkong kan dan beginnen aan zijn wederopbouw. MateriĆ«le schade is eenvoudig te repareren. De schade aan de sociale cohesie van de stad is echter enorm, en dat hetĀ jaren zal duren eer het vertrouwen in de overheid, de politie ā€“ en in elkaar ā€“ opnieuw voldoende gegroeid is, dat staat vast.

Copyright 2019 The Associated Press. All rights reserved.

Meest gelezen