Waarom ruik je de geur van je eigen huis niet?

Als je het huis van je oma binnenkomt, of dat van iemand die katten heeft, merk je meteen dat daar een ‘bijzondere’ geur hangt. “Onze neus is een soort veranderingsdetector”, zegt psycholoog Jasper de Groot. “Als we een nieuwe geur ruiken, werkt dat detectievermogen goed. Maar als we lang in één geur zitten, valt dat weg.”

Caro Verbeek, geurwetenschapper aan de VU, legt uit: “Bijna elke geur ruik je na ongeveer zeven minuten niet meer, dan ben je eraan gewend.”

Dit komt doordat geurmoleculen achter in je neus terechtkomen, waar ze binden met een receptor. Op het moment dat een geur zich bindt aan de receptor, stuurt die een signaal naar je hersenen. Als er een continue blootstelling aan een geur plaatsvindt, ‘begraaft’ de receptor zich en is deze niet meer vatbaar voor de geur.

Dat dit gebeurt, heeft een reden. “Als we een geur zien als ongevaarlijk, besteden we er geen aandacht meer aan. Dit is een psychologisch proces dat habituatie heet. In ons huis zitten we lange tijd achter elkaar, en de geuren leveren geen gevaar op. Hetzelfde met bijvoorbeeld parfum of aftershave: als je die elke dag met dezelfde sterkte draagt, is die voor jou niet zo intens meer – terwijl je collega naast je bijna flauwvalt”, aldus De Groot.

Onbekend of opvallend

Uit Amerikaans onderzoek waarin drie groepen aan dezelfde geur werden blootgesteld, bleek dat mensen voor ‘gevaarlijke’ geuren langer gevoelig blijven. De eerste groep kreeg te horen dat het een natuurlijke regenwoudgeur was, de tweede dat het een ‘normale geur uit het lab’ betrof en bij de derde groep werd de geur gelabeld als industrieel. De derde groep rook de geur het langst: deze zou gevaarlijk kunnen zijn.

Verbeek noemt de ‘misfit-theorie’ van wetenschapper E.P. Köster: “Die stelt dat spontane, bewuste geurwaarneming alleen plaatsvindt bij geuren die opvallend, onbekend of gevaarlijk zijn.”

Hoe kan het dan dat je na drie weken vakantie bij thuiskomst wel een geur in je huis ruikt, als deze niet onbekend of gevaarlijk is? De Groot: “Het duurt enige weken voordat we van habituatie af zijn. Daarom kun je de geur na een paar weken vakantie weer ruiken.”

Verbeek: “In de tussentijd heb je veel andere geuren geroken, dus dan ruik je bij thuiskomst je huisgeur. Normaal gesproken gaat dat onbewust. Als ik je bijvoorbeeld vraag hoe het in je huis ruikt, heb je geen idee. Maar stel dat je in een donkere kamer staat, en ik laat je de geur van je huis ruiken, dan weet je meteen: dit is mijn huis.”