Ontsnappen via het riool of tien jaar de cel in: opstandelingen in Hongkong zijn wanhopig

Aan de achterzijde van de Hong Kong Polytechnic University zit een groepje middelbare scholieren bedrukt bijeen. Ze hebben net een ondergrondse ontsnappingsroute gevonden, zeggen ze, maar je moet er twee uur voor door een krappe rioolbuis kruipen, en er hangen mogelijk chemische stoffen.

“Het is gekkenwerk, maar het is de enige oplossing”, zegt een meisje. “De politie is gevaarlijker. Als die ons arresteert, gaan we voor tien jaar naar de gevangenis.” Ze begint te huilen. “Tien jaar, oh my god.”

Het is maandag, de tweede dag van de belegering van Hongkong Polytechnic University, en de stemming op de campus is volledig omgeslagen. Waren ze zondag nog strijdvaardig, na een nacht van onophoudelijke gevechten met de politie zijn veel jongeren op de campus uitgeput en aangeslagen.

De voedsel- en munitievoorraden zijn aan het slinken, en er zijn niet veel eerstehulpverleners meer. Maar vooral, de jongeren zien geen enkele uitweg meer. De hele campus is door politie omsingeld. Ze zitten in de val.

Op de campus, waar zich maandag nog zo’n vijfhonderd jongeren bevinden, is de voorheen zo gestroomlijnde organisatie verdwenen. Achter de smeulende barricades, afgelopen nacht in brand gestoken, is het binnenterrein bezaaid met paraplu’s, brandblusapparaten, bouwhelmen en ertussen – alsof ze ter plaatse zijn neergestort – slapende jongeren. De tafels met nieuwe vullingen voor de gasmaskers en medische hulpmiddelen zijn leeg, de hoek van de molotovcocktailmakers is verlaten.

In plaats van met strijd zijn de jongeren nu vooral bezig met hoe ze aan de politie kunnen ontsnappen. Enkele groepjes hebben hun zwarte strijduitrusting omgeruild voor gewone kleren, en proberen als “onschuldige studenten” door de omsingeling te komen. Maar de politie arresteert iedereen die geen perskaart of hulpverlenerscertificaat kan tonen. En zelfs met zo’n bewijs is het link: zondagnacht worden 51 hulpverleners en journalisten gearresteerd, volgens de politie omdat hun documenten ‘fake’ zouden zijn.

Drie keer proberen de jonge opstandelingen ook een uitval te doen. Maar ze worden telkens met een stortregen van traangasgranaten uit elkaar gejaagd, terug richting campus of in de armen van de politie, die ze arresteert. Bij de eerste uitbraakpogingen worden zo meer dan honderd opstandelingen ingerekend. Maandagavond laat zullen enkele tientallen er wel in slagen om weg te komen door van een loopbrug af te dalen. Beneden worden ze opgepikt door medestanders op motoren.

Hongkongse organisaties roepen maandag op om de bezetters te laten gaan, maar de regering is onverzettelijk: alle opstandelingen zullen worden gearresteerd. Aangezien de bezetting van Polytechnic University als ‘rellen’ zijn bestempeld, riskeren de arrestanten tien jaar celstraf. Met zo veel frontliniestrijders op de campus, de harde kern van de nu al meer dan vijf maanden durende protesten, zou zo’n massa-arrestatie een zware klap zijn voor de protestbeweging.

Frontliniestrijders

“Het risico bestaat dat het protest zal stoppen”, zegt Li, een 19-jarige studente, met een gaasverband rond haar hoofd. Ze is zondagnacht geraakt door een traangasgranaat, heeft een open wond aan haar rechterarm, en heeft al twee dagen niet geslapen. Maar ze wil niet naar een ziekenhuis, omdat ze dan gearresteerd zal worden. “Als ze ons te pakken krijgen, dan verliest de revolutie veel frontliniestrijders. We moeten hier gewoon blijven, tot we een andere uitweg gevonden hebben.”

In de straten rond de campus, buiten het bereik van de politie, nemen de spanningen toe. Duizenden Hongkongers, vooral jongeren maar op de rustiger plaatsen ook ouderen, komen de straat op om de bezetters te ondersteunen. Politie probeert hen van de universiteit weg te houden, en al gauw komt het weer tot confrontaties.

Bij het vallen van de avond knalt het traangas in het rond, en zijn hele buurten in bijtende wolken gehuld. Overvallen voorbijgangers vluchten huilend winkels en restaurants in, tot ook daar de lucht begint te prikken.

“We willen de studenten steunen”, zegt Judy Leung, een dertiger die aan de rustiger protesten deelneemt. “We zijn met zo veel mogelijk mensen op straat gekomen om hen hoop te geven.” Leung draagt een mondmasker, maar dat heeft niets te maken met de beslissing maandag van de Hongkongse Hoge Raad, dat het eerder door de regering ingestelde maskerverbod ongrondwettelijk is. “Niemand trok zich iets aan van dat verbod”, zegt ze. “Je moet je toch tegen het traangas kunnen beschermen, dat is een elementair mensenrecht.”

Chaos

Radicalere demonstranten proberen ook van buitenaf de omsingeling aan te vallen, om de ingesloten jongeren te helpen ontsnappen. Maar als die een uitval richting hulp van buitenaf wagen, eindigt het in chaos. De traangasgranaten vliegen in het rond, overal stijgen rookpluimen op, en de jongeren lopen elkaar bijna overhoop. Uiteindelijk vluchten ze weer de campus in, hoestend, hinkend, met rode ogen, en de wanhoop nabij. Velen bellen huilend met hun ouders, of vallen elkaar in de armen.

We hebben hulp uit het buitenland nodig, zeggen Benny (34) en Delta (22), twee eerstehulpverleners, terwijl ze bijkomen in de kantine. Ze hebben afgelopen nacht nauwelijks geslapen, en zitten erbij als zombies. Zondag waren er nog meer dan honderd hulpverleners op PolyU, zeggen ze, maar maandag zijn ze nog maar met twintig of dertig.

“De politie zei gisternacht dat hulpverleners naar buiten mochten, maar veel collega’s zijn opgepakt”, zegt Delta. “Ze willen iedereen voor rellen aanklagen, maar wij zijn hier om te helpen. Wij hebben geen wapens.”

Volgens de twee hulpverleners is de Hongkongse politie volledig ‘out of control’. Was er vorige week grote ophef omdat er op één dag meer dan 1.500 traangasgranaten werden afgevuurd, met de belegering van de universiteit en de straatoorlog eromheen lijkt dat record maandag alweer gebroken.

“Onze Chief Executive is een geschift mens”, zegt Delta. “Ze maakt het alleen maar erger. Een buitenlandse regering moet dit voor de Verenigde Naties brengen.”