Israël ruikt zijn kans om de Westbank te annexeren

Vooral in kringen van Joodse kolonisten wordt de Amerikaanse ommezwaai met gejuich ontvangen. De voormalige Israëlische minister van Justitie Ayelet Shaked reageert opgetogen: “Nu is het tijd onze soevereiniteit te vestigen over deze gemeenschappen. Het Joodse volk heeft het wettelijke en morele recht te wonen in hun traditionele thuisland.”

Ook de Yesha Raad, de belangrijkste organisatie van Israëlische kolonisten, roept de regering op onmiddellijk de soevereiniteit op te eisen over de nederzettingen. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu liet kort voor de verkiezingen in september weten dat hij van plan was een deel van de nederzettingen te annexeren, maar dat is op losse schroeven komen te staan doordat hij met zijn Likoed-partij onvoldoende stemmen haalde om een regering te vormen.

Ook Netanyahu’s gematigd linkse rivaal Benny Gantz, die momenteel bezig is met een formatiepoging, verwelkomt het Amerikaanse besluit. Maar hij zegt dat de toekomstige status van de nederzettingen “moet worden bepaald door overeenkomsten die de vrede dichterbij brengen”.

Sinds Israël de Westelijke Jordaanoever in handen kreeg bij de Zesdaagse Oorlog in 1967, hebben zich ruim 400.000 Joodse kolonisten in het gebied gevestigd, ondanks protesten van de Palestijnen en de internationale gemeenschap. Ook de VS beschouwden de nederzettingen als illegaal. Eind 2016 weigerde de regering-Obama nog haar veto uit te spreken toen de VN-Veiligheidsraad een resolutie aannam waarin de bouw van de nederzettingen een “flagrante schending” van het internationaal recht werd genoemd.

Volgens minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo heeft het illegaal verklaren van de nederzettingen de vrede geen stap dichterbij gebracht. “Discussies over wie gelijk heeft en wie het verkeerd heeft als het over het internationaal recht gaat, zullen geen vrede brengen”, zegt hij. Volgens hem zal de koerswijziging van de VS juist meer ruimte scheppen voor een vergelijk tussen Israël en de Palestijnen.

Trumps schoonzoon Jared Kushner is al ruim twee jaar bezig met een plan dat “definitief” een einde moet maken aan het Palestijns-Israëlische conflict. De Amerikaanse president noemt het alvast de “deal van de eeuw”, maar voorlopig laat Kushners plan op zich wachten.

De koerswijziging van de VS zal een akkoord vermoedelijk alleen maar moeilijker maken. Volgens de vroegere Palestijnse onderhandelaar Saeb Erakat brengt Trump de vrede juist in gevaar met zijn neiging het internationaal recht te vervangen door het ‘recht van de jungle’. Ook Federica Mogherini, de buitenlandcoördinator van de Europese Unie, waarschuwde dat de erkenning van de nederzettingen de kans op een tweestatenoplossing voor het conflict kleiner maakt.

De Amerikaanse ommezwaai volgt op een reeks andere controversiële beslissingen onder Trump, zoals de erkenning van Jeruzalem als de hoofdstad van Israël en de verhuizing van de Amerikaanse ambassade naar die stad. Daarnaast erkende de regering Trump ook Israëls soevereiniteit over de Golan-hoogte die Israël in 1981 annexeerde op Syrië.

Voor premier Netanyahu is het Amerikaanse besluit een opsteker. Hij hoopt dat het op nieuwe verkiezingen zal uitlopen als Gantz er niet in slaagt een regering te formeren. Hij kan zich dan profileren als de man die de Amerikaanse concessies heeft weten binnen te slepen dankzij zijn goede banden met president Trump.

Maar ook president Trump hoopt dat hij profijt zal halen uit zijn besluit het roer drastisch om te gooien. Leiders van evangelische christenen, de harde kern van zijn achterban, reageren enthousiast op de aankondiging dat de VS de nederzettingen niet meer als illegaal beschouwen. “Amerika heeft eindelijk besloten dat de Bijbel niet illegaal is”, juicht de Amerikaanse conservatief-christelijke commentator Mike Evans in een opiniestuk in The Jerusalem Post. “Voor zowel de Joden als de evangelische christenen heeft Trump een profetie werkelijkheid laten worden.”