Cruciale getuigenis brengt Trump nog meer in lastig parket: president wilde onderzoek naar de Bidens en “iedereen wist ervan”

De ambassadeur ontkende eerder in een besloten verhoor dat Trump zich schuldig had gemaakt aan een ‘voor wat, hoort wat (quid pro quo)’-strategie om Oekraïne te dwingen een corruptie-onderzoek tegen presidentskandidaat Joe Biden en zijn zoon Hunter te starten. Sondlands verhaal is daarna flink onder druk komen te staan door getuigenissen van anderen, die beweerden dat de president wel degelijk boter op het hoofd heeft. Vanmiddag bevestigde Sondland die versie dan toch.

Trumps persoonlijke advocaat Rudy Giuliani zou bij die zogenaamde ‘quid pro quo’ een cruciale rol gespeeld hebben. Giuliani stelde destijds voorwaarden aan de Oekraïense president Volodimir Zelensky voor toenadering tussen Kiev en Washington.


Sondland getuigde dat Trump hem had opgedragen om met Giuliani te praten en dat hij er niet tevreden mee was. “We waren niet blij met de richtlijn van de president om met Rudy te praten. We wilden Giuliani er niet bij betrekken. Ik geloofde toen, net als nu, dat het ministerie van Buitenlandse Zaken, en niet de persoonlijke advocaat van de president, de verantwoordelijkheid moet nemen voor Oekraïne-aangelegenheden”, stelde hij in zijn openingsverklaring.

Sondland sprak nooit rechtstreeks met Trump over de “voorwaarden” voor de vrijgave van de militaire hulp aan Oekraïne, maar zijn persoonlijke advocaat Rudy Giuliani stelde “eisen” die van Trump kwamen. “Als de president zegt: ‘spreek met mijn persoonlijke advocaat’ en dan stelt Mr. Giuliani, als zijn persoonlijke advocaat, bepaalde eisen of verzoeken, dan nemen we aan dat het van de president komt”, vertelde hij.

Sondland verklaarde dat hij samen met minister van Energie Rick Perry en speciaal gezant voor Oekraïne Kurt Volker samengewerkt heeft met Giuliani op uitdrukkelijk verzoek van Trump. “Perry, ambassadeur Volker en ik werkten met Giuliani aan Oekraïense zaken op uitdrukkelijk verzoek van de president van de Verenigde Staten. We wilden niet met de heer Giuliani samenwerken, maar we begrepen allemaal dat we bij weigering een belangrijke kans zouden verliezen om de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Oekraïne te versterken. Dus we volgden de bevelen van de president op.”

Was Trump echt geïnteresseerd in de aanpak van corruptie in Oekraïne door een onderzoek naar Burisma, het bedrijf waar Hunter Biden voor werkte? Volgens Sondland moest Zelensky de onderzoeken naar de Bidens enkel aankondigen. “Hij hoefde de onderzoeken eigenlijk niet uit te voeren, zoals ik had begrepen.” Op die manier had Trump zijn rivaal Biden publiekelijk ten schande kunnen brengen.

Sondland gaf tijdens de hoorzitting aan dat hij aanvankelijk niet doorhad dat de vraag om een onderzoek naar energiebedrijf Burisma (waarvoor Hunter Biden werkzaam was, red.) in feite gelijk stond met de vraag om een onderzoek naar Hunter en Joe Biden. Dat besef kwam pas achteraf, stelde hij.

Sondland zei over de bevroren militaire hulp dat hij “nooit een duidelijk antwoord ontving” over de reden: Hij ontdekte in juli en augustus tot zijn ontzetting dat de betaling was stopgezet. De Oekraïners “hadden dat geld nodig om tegen Russische agressie te vechten", aldus Sondland nog. 

“Ik probeerde te vragen waarom de hulp was stopgezet, maar kreeg nooit een duidelijk antwoord. Bij gebrek aan een geloofwaardige uitleg voor het bevriezen van hulp, begon ik later te geloven dat de militaire hulp niet zou plaatsvinden, tenzij Oekraïne een aankondiging deed waarin het zich toelegde op onderzoeken naar de verkiezingen in 2016 en Burisma, zoals Giuliani had geëist.”

Sondland vertelde dat hij op een bepaald ogenblik zelf naar de president belde om duidelijkheid te krijgen over wat die precies van Oekraïne wilde. “Hij zei, ik wil helemaal niets van Oekraïne, geen quid pro quo. Ik wil gewoon dat Zelensky doet wat juist is”, aldus de ambassadeur. Dat gaat echter in tegen wat hij van Giuliani te horen had gekregen. Het is verdacht dat Trump in zijn antwoord zomaar meteen de term ‘quid pro quo’ uit zijn mouw schudt, reageerden de Democraten.

De Republikeinen gingen in het verweer en probeerden de verklaringen van Sondland af te zwakken. De hoogstgeplaatste Republikein in het comité, Devin Nunes, beweerde eerst dat het quid pro quo is teruggebracht van het beruchte telefoongesprek tot de eis van een aankondiging van onderzoeken. 

Vervolgens had Steve Castor, jurist voor de Republikeinen, het over de directe link tussen Trump en Sondland. De ambassadeur getuigde dat de president hem nooit persoonlijk heeft verteld dat hij onderzoeken eiste in ruil voor een ontmoeting met Zelensky en de militaire hulp aan Oekraïne. 

Ook de Republikeinen Mike Turner en Brad Wenstrump trokken hard van leer tegen Sondland, die volgens hem geen “bewijs” levert van een ‘quid pro quo’. Sondland nam enkel aan aan dat Trump de Amerikaanse militaire hulp aan Oekraïne tegenhield in ruil voor onderzoeken naar de Bidens, maar echt bewijs heeft hij daarvoor volgens beide Republikeinen niet. 

Adam Schiff, de Democratische voorzitter van de Inlichtingencommissie, wijst erop dat Sondland de instructies niet rechtstreeks van Trump diende te ontvangen en dat er voldoende bewijs is dat er met tussenpersonen werd gewerkt. 

Aan het einde van de hoorzitting beklemtoonde Schiff dat het buiten kijf staat dat Trump, toen hij het tijdens een telefoontje met Zelenski op 25 juli had over “het onderzoek”, doelde op het onderzoek dat hij wilde naar Joe Biden. “De vraag is, wat zijn we bereid om daaraan te doen? Is er enige aansprakelijkheid? Of moeten we concluderen dat dit nu gewoon de wereld is waarin we leven? Moeten we, zoals Mick Mulvaney (stafchef Witte Huis, red.) zegt, ons erover heen zetten? Dat weigeren we, aldus Schiff. 

Sondland gaf ook nog toe dat hij “meerdere gesprekken met de president heeft gehad, ook over onderwerpen die niet met Oekraïne te maken hadden”. Ze spraken elkaar naar schatting zo’n twintig keer, verklaarde hij vandaag. In die communicatie wordt vaak gevloekt, “dat zijn de soort conversaties die ik met hem heb”, zei hij. Het is niet dat ze “hechte vrienden” zijn, maar Sondland heeft met de president een “professionele, warme werkrelatie”, lichtte hij later toe.

Trump zelf gaf ondertussen voor het Witte Huis een reactie op de getuigenis van Sondland. “Ik ken hem niet echt goed, maar hij lijkt op zich wel een aardige kerel”, zei Trump aan de verzamelde pers aan het Witte Huis. De president herhaalde wat hij volgens Sondland aan de telefoon had gezegd en hij las de woorden, die in dikke zwarte viltstift in een notitieboekje geschreven waren: “Ik wil niets. Ik wil niets. Ik wil geen quid quo pro. Zeg dat Zelensky moet doen wat juist is.” Op Twitter hekelt Trump nog maar eens “de heksenjacht” die op hem gevoerd wordt.

Lees hier meer over de dramatische voorstelling van Trump vandaag voor het Witte Huis.

Op het bericht dat Trump ondertussen stelt dat hij Sondland niet goed kent, antwoordde de ambassadeur tijdens de hoorzitting lacherig “easy come, easy go” (‘zo gewonnen, zo geronnen’, red.).

Volgens bronnen bij de New York Times heeft Sondland minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo op de hoogte gehouden van de belangrijkste ontwikkelingen in de pogingen om Oekraïne een onderzoek te laten opstarten naar Joe en Hunter Biden. “Ze wisten wat we deden en waarom”, zei Sondland, die tijdens de hoorzitting ook voormalig veiligheidsadviseur John Bolton noemde als een van de mensen die wisten van zijn doen en laten. “Iedereen wist ervan.” Sondland voegde eraan toe dat Pompeo aan de medewerkers bevelen gaf om met Rudy Giuliani te spreken.

Sondland bracht Pompeo midden augustus op de hoogte van een ontwerpverklaring die Trump moest overtuigen om Zelensky een ontmoeting in het Oval Office toe te kennen. Eind augustus besprak Sondland met Pompeo de mogelijkheid om Zelensky, tijdens een geplande ontmoeting met Trump in Warschau, ertoe te overhalen te zeggen dat hij de maatregelen zou treffen die Trump van hem verwachtte. Die toezegging zou de impasse in de relatie tussen de twee landen moeten beëindigen. Pompeo keurde het plan goed, maar later annuleerde Trump zijn reis naar Polen. 

Een advocaat voor Pompeo weigerde commentaar aan de New York Times.

Tijdens zijn getuigenis vertelde Sondland dat hij begin september aan vicepresident Mike Pence aangaf dat hij zich zorgen maakte dat de Amerikaanse hulp aan Oekraïne werd opgehangen aan een onderzoek naar Trumps politieke rivalen. Pence ging daar niet tegen in, aldus Sondland. “Hij knikte alsof hij hoorde wat ik zei.”

Pence weigert echter al maanden in te gaan op de vraag of hij wist dat er een verband bestond tussen de Amerikaanse hulp en het onderzoek naar de Bidens.

De stafchef van de vicepresident deelde vandaag in een verklaring naar aanleiding van Sondlands getuigenis mee dat Pence nooit met de ambassadeur heeft gesproken over een onderzoek naar Joe en Hunter Biden. “De vicepresident heeft nooit een conversatie gehad met Gordon Sondland over het onderzoek naar de Bidens, Burisma, of de conditionele vrijgave van financiële hulp aan Oekraïne op basis van mogelijke onderzoeken”, aldus stafchef Marc Short. Daarmee ontkent Short echter niet dat Pence op de hoogte was van een eventueel quid pro quo.

Sondland is de oprichter van Provenance Hotels, die meer dan tien hotels in haar portefeuille heeft en ruim duizend personen tewerkstelt. Hij nam eerder afstand van Trump, maar maakte volgens Amerikaanse media in 2017 een miljoen dollar over naar het inauguratiecomité van de president. De ouders van de zakenman zijn voor de Tweede Wereldoorlog weggevlucht uit nazi-Duitsland. In juli 2018 werd Sondland benoemd tot Amerikaans ambassadeur bij de Europese Unie. 

 Oekraïne maakt geen deel uit van de portefeuille van de EU-ambassadeur, maar Sondland trok het dossier naar zich toe na het gedwongen vertrek van de Amerikaanse ambassadeur in Oekraïne, Marie Yovanovitch.