De praktijken van de twee technologiereuzen brengen het recht op vrije meningsuiting, de vrijheid van denken, het recht op gelijkheid en het principe van non-discriminatie in gevaar, aldus Amnesty, dat zijn stelling onderbouwt in een nieuw rapport, Surveillance Giants.

Radicale verandering

Amnesty roept de internetgiganten dan ook op om hun bedrijfsmodel radicaal te veranderen. ‘Google en Facebook domineren ons moderne bestaan en verwerven ongeëvenaarde macht over de digitale wereld door de persoonlijke gegevens van miljarden mensen te verzamelen en te gelde te maken. Hun geniepige controle over onze digitale levens holt onze privacy uit en is een van de belangrijkste uitdagingen op het vlak van mensenrechten in deze tijd’, zegt secretaris-generaal Kumi Naidoo.

Het internet is van vitaal belang voor mensen om veel van hun rechten te kunnen uitoefenen, stelt Amnesty, ‘maar miljarden mensen hebben geen andere keuze dan deze publieke ruimte te betreden op de voorwaarden die Facebook en Google hen dicteren’.

De mensenrechtenorganisatie verwijst ook naar het dataschandaal rond Cambridge Analytica, waarbij de gelijknamige Britse onderneming gegevens van miljoenen Facebookgebruikers verzamelde om hen politiek te manipuleren. ‘Dat liet ons zien hoe makkelijk gegevens over mensen kunnen worden misbruikt, op onvoorziene manieren, met het doel hen te manipuleren en te beïnvloeden.’

Overheden moeten optreden

Maar ook de overheden gaan volgens Amnesty niet vrijuit. Regeringen moeten dringend actie ondernemen om burgers te beschermen. ‘Dat kan onder meer door sterke wetten voor gegevensbescherming te doen naleven en Big Tech effectief aan regels te onderwerpen, in lijn met de mensenrechten’, luidt het. ‘De technologie achter het internet is niet onverenigbaar met onze rechten, maar het zakenmodel dat Facebook en Google hebben gekozen, is dat wel.’

Facebook liet alvast weten dat het zich niet kan vinden in de conclusie van Surveillance Giants, dat zijn praktijken ingaan tegen de mensenrechten. Het bedrijf van Mark Zuckerberg wijst er fijntjes op dat Amnesty zelf op Facebook adverteerde. ‘Ons zakenmodel laat ons toe een belangrijke dienst te leveren waar mensen hun fundamentele mensenrechten kunnen uitoefenen’, aldus Facebook, dat ook zegt zijn privacybeleid verder te versterken.