Hoe omgaan met pesten op school? "Stel dynamisch en transparant antipestbeleid op", zeggen onderzoekers

Pimento bevroeg via een vragenlijst en focusgroepsgesprekken 1056 jongeren uit de eerste graad secundair onderwijs over wat volgens hen pesten stopt of net erger maakt. Op basis hiervan formuleerde Pimento concrete tips voor leerkrachten en leerlingen. De bedoeling is dat scholen met de bevindingen uit het onderzoek aan de slag gaan om een goed antipestbeleid op te stellen.

Wat blijkt uit dit onderzoek? “Jongeren zijn bang om zelf gepest te worden en weten niet hoe ze moeten opkomen voor zichzelf of een gepeste medeleerling”, zeggen onderzoekers Sarah Joos en Evelien Luts van Pimento. “Ze merken bovendien dat niet elke leerkracht of leerlingenbegeleider de capaciteiten heeft om op een goede manier met het pestprobleem om te gaan.” 

Lees verder onder de foto.

“Maak een dynamisch, transparant antipestbeleid op maar zeker geen eenheidsworst", raadt Luts de scholen aan. "Het is belangrijk om te kijken naar welk soort mensen er in de school les volgen en werken en wat hun competenties en talenten in het omgaan met pesten zijn. Maak een pestbeleid op maat van de populatie van de school. Het is ook interessant dat iedereen in de school daarin zijn steentje kan bijdragen."

"Scholen kunnen ook best op zoek gaan naar het meest laagdrempelige antipestbeleid", vult Joos aan. "Dat is veel doeltreffender dan het meest "ideale" pestbeleid na te streven."

Pimento vindt het ook belangrijk om jongeren te leren wat opkomen voor een ander of voor zichzelf in een pestsituatie kan betekenen. "Jongeren die plots op een pestsituatie moeten reageren, kunnen dat ook op een agressieve manier doen. Daarom vinden jongeren het belangrijk op voorhand manieren te kennen om ermee om te gaan", zeggen Joos en Luts. "De pester afdreigen of in elkaar slaan zijn manieren om op te komen voor iemand die gepest wordt, maar die we natuurlijk niet willen stimuleren."

Jongeren die gepest worden en hun medeleerlingen kijken vooral naar volwassenen om te handelen in pestsituaties, blijkt uit het onderzoek. Ze denken dat dat succesvoller is dan acties die ze zelf kunnen uitvoeren.

Eenmalige acties helpen niet of maken pesten erger. Laten nablijven kan de pester boos maken of zorgt ervoor dat die er gemakkelijk vanaf komt. Wel willen jongeren graag langere trajecten waar het gedrag van de pester systematisch wordt opgevolgd. "Sommige scholen doen dat al", zegt Luts. "Andere scholen grijpen snel terug naar dingen die gemakkelijk zijn, zoals een strafstudie geven of pesters een straf laten schrijven. Maar dat zijn volgens de jongeren in ons onderzoek niet de dingen die werken."

Veel jongeren zijn eigenlijk best empathisch naar de pester toe. “Het kan wel zijn dat degene die pest thuis problemen heeft”, volgens een jongere in een focusgroep. 

Jongeren willen iemand die kritisch is, autoriteit uitstraalt en streng kan zijn maar ook in gesprek kan gaan met de pester, mee is met de leefwereld van jongeren en rechtvaardig is. "De jongeren willen zo'n situatie graag melden op een veilige manier", zegt Joos. "Dat wil zeggen dat het ofwel anoniem kan, of bij een volwassene die ze kunnen vertrouwen."

Jongeren weten heel goed wie deze vaardigheden wel en niet heeft en kiezen bewust met wie ze wel of niet in gesprek gaan. Leerlingen willen graag anoniem kunnen melden. Ze willen namelijk zeker niet de kans lopen om een "snitch", een verklikker genoemd te worden. Jongeren verwachten ook dat volwassenen op dezelfde manier omgaan met een cyberpestprobleem als met een pestsituatie op de speelplaats of in de klas.

Herbekijk hieronder de reportage in "Het Journaal":