Opnieuw post in Kinshasa: "Post krijgen aan huis, dat is een primeur"

"Een brief krijgen per post, dat is een primeur voor mij, en dan nog wel aan huis!" Odette Tshisambe, een studente van een jaar of dertig, is er nog niet goed van dat een postbode aan haar deur geklopt heeft in Kinshasa. En daar is een goede reden voor: de man in het geel lijkt wel uit de dood opgestaan nadat de Post in de Democratische Republiek Congo tientallen jaren lang op sterven na dood was.

Sinds 1985-86 bracht de Société congolaise de poste et de télécommunication (SCPT) geen poststukken meer aan huis, zegt Anifa Kayumba, het hoofd van het gigantische sorteercentrum in Kinshasa, waar nu opnieuw zorgvuldig gerangschikte juten zakken vol brieven wachten op behandeling.

En zoals Odette Tshibambe hebben een groot aantal inwoners van Kinshasa intussen de terugkeer van de postbodes kunnen vaststellen in Kinshasa, waar ze te voet, met de fiets of op een bromfiets hun ronde doen.

In het sorteercentrum wordt nu opnieuw post vanuit het buitenland gesorteerd.

Anifa Kayumba - 33 jaar dienst - herinnert zich de zwarte jaren nog, en de ontmoediging van de postbodes, "omdat ze niet betaald werden". Elke morgen werd de hoofdzetel van de SCPT omgevormd tot een funerarium, zo vertelt ze, met een doodskist die de ingang versperde om de "permanente rouw" weer te geven.

De klanten hadden geen vertrouwen meer in de post omdat het grootste deel van de pakketjes "opengescheurd werden, of verloren gingen", herinnert Elisabeth Lengema zich, een werknemer met 26 jaar anciënniteit, die nu trots is om mee te mogen werken aan het sorteren van de post. In die tijd, zo vult mevrouw Kayumba aan, kwamen de werknemers enkel werken om "in de pakjes te snuffelen", en ze vertrokken zodra ze er de biljetten, juwelen, uurwerken en dergelijke uitgehaald hadden.

De zeldzame pakjes die toch ontsnapten aan de plundering, werden thuis afgeleverd tegen betaling van "transportkosten", een som die geëist werd voor de verplaatsing van de postbode, en die berekend werd op basis van wat men dacht dat de klant zou kunnen betalen.

Nu daarentegen levert Honoré Kabiena, een krasse vijftiger, elke ochtend per motorfiets de post in de wijken in het noorden van Kinshasa, van het administratief centrum Gombe tot Barumbu. Bij elke halte zet hij beleefd zijn gele helm met het opschrift "La Poste" af, groet hij en laat hij het register tekenen, maar zonder dat hij blijft hangen om te discuteren. "De klanten mogen niet de indruk krijgen dat ik hen om "transportkosten" ga vragen", zo legt hij uit.

Ook het imposante "Hotel de la Poste", een erfstuk van de Belgische kolonisatie, was in verval geraakt en ingenomen door zwervers en straatkinderen. Geconfronteerd met die onbewoonbare toestand, had de directie van de Post het gebouw verlaten en in de plaats daarvan mooie bureaus gehuurd voor veel geld, zo vertelt Didier Musete, de nieuw baas van de SCPT.

Musete keerde terug naar Congo na studies in Frankrijk, en nadat hij ervaring had opgedaan in de telecommunicatie-sector. Hij werd in 2014 aan het hoofd van de openbare onderneming gesteld met als opdracht de post uit het slop te halen en opnieuw te laten draaien.

Om de activiteit opnieuw op te starten, moesten de postbodes hun achterstallig loon van 80 maanden bijna volledig opgeven, maar daar staat tegenover dat ze nu een maandelijks salaris van enkele honderden dollar krijgen, en dat dat ook daadwerkelijk en regelmatig uitbetaald wordt. 

Echt storm loopt het nog niet aan de loketten.

Intussen zit het Hotel de la Poste, dat op de belangrijke verkeersader Boulevard du 30 juin ligt in Gombe, in een nieuw jasje. Zelfs de grote klok die in een hoek van het gebouw verwerkt zit, doet het opnieuw.

Aan de loketten is het momenteel nog niet aanschuiven. Een twintigtal klanten in totaal komt postzegels kopen, post voor het buitenland afgeven, of geld ophalen dat iemand die ze kennen, vanuit het buitenland opgestuurd heeft.

Momenteel blijven de postbedelingen beperkt tot post vanuit het buitenland voor Kinshasa, en omgekeerd. Binnenlandse post is er nog niet in Congo, een land dat bijna 80 keer zo groot is als België en waar bijna geen infrastructuur meer bestaat. Maar in een volgende fase is het wel de bedoeling dat die er komt, zo zegt Musete.

De prioriteit nu is het aantrekken naar de Post van de verschillende miljarden die jaarlijks naar Kinshasa worden gestuurd door de Congolese diaspora - een van de grootste van Afrika -, een miljardenstroom die nu gedomineerd wordt door privé-operatoren. 

De onderneming is nog lang niet rendabel, geeft Didier Musete toe, zonder cijfers te geven. Tot nu toe is de heropbouw van de Post enkel met staatsgeld gebeurd, dankzij de inkomsten van de verhuur aan telecomoperatoren van een glasvezelkabel die Kinshasa sinds 2014 verbindt met de Atlantische kabel. 

Om voort te kunnen groeien, rekent de Post op twee grote openbare klanten, de watermaatschappij Regideso, en de elektriciteitsmaatschappij SNEL. Musete hoopt dat ze hun rekeningen in de toekomst met de Post zullen versturen, wat werk zou opleveren voor de 389 postbureaus in het hele land die nu nog "slapen".

Momenteel gebruiken die twee maatschappijen "loopjongens", wat ook de manier is waarop zo goed als alle correspondentie in het land afgehandeld wordt, door middel van vrienden, werknemers, of derden die voor de taak een kleine vergoeding krijgen.

Het zou evenwel kunnen dat Musete zelf de realisatie van die projecten niet zal kunnen overzien. In november heeft de regering hem namelijk geschorst wegens "zware beroepsfouten". Hij wordt er van beschuldigd te hoge rekeningen ingebracht te hebben nadat hij contracten voor de renovatie van het hotel de la Poste en het leggen van de glasvezelkabel had afgesloten naar eigen goeddunken en zonder openbare aanbestedingen. Musete ontkent dat en zegt te wachten tot men met bewijzen komt.

Voor het hoofd van de postsorteerders Anifa Kayumba is Musete evenwel een held. Ze is hem eeuwig dankbaar omdat hij een "echt mirakel" gerealiseerd heeft, door de postbodes opnieuw aan het werk te krijgen.