Nieuwe gelekte documenten tonen in detail hoe China een miljoen moslims probeert te brainwashen in kampen
De Chinese overheid houdt al jaren vol dat kampen in de westelijke regio Xinjiang een soort "opleidingscentra" zijn, maar nieuwe gelekte overheidsdocumenten spreken dat tegen. Die leren hoe vooral de Oeigoeren, een Turkse etnische minderheid, er worden opgesloten en er voortdurend worden gecontroleerd en gebrainwasht.
In de voorbije vier jaar zijn verschillende grote detentiekampen gebouwd in de meest westelijke regio van China, Xinjiang. Die worden bevolkt door honderdduizenden tot zelfs een miljoen mensen, vooral moslims van de Oeigoerse etnische minderheid daar. De kampen waren een reactie van de Chinese overheid op een groeiende onafhankelijksbeweging in de regio en het sluimerende extremisme.
Volgens China gaat het nochtans niet om detentiekampen, wel om opleidingscentra, waar geradicaliseerde inwoners de Chinese taal en wetgeving leren en waar ze de nodige vaardigheden krijgen aangeleerd om weer te kunnen integreren in de samenleving. Collega's Stefan Blommaert en cameraman Joris D'hooge kregen eerder dit jaar nog een exclusieve inkijk in de kampen.
(Lees verder onder de kaart)
"Nooit ontsnappen"
Maar het beeld dat China schetst, strookt niet helemaal met wat nieuwe gelekte documenten aantonen. Het Internationale Consortium van Onderzoeksjournalisten wist die te bemachtigen en de inhoud ervan is uitgebracht door 17 internationale media-organisaties, waaronder de BBC, The Guardian en Le Monde, onder de titel "China Cables".
Een van de documenten, een memo van een partijtopper uit 2017, toont aan dat de kampen niet meer of minder dan gevangenissen zijn. De memo stipuleert onder meer dat de gedetineerden "nooit mogen ontsnappen", dat ze tot "berouw" moeten worden bewogen, dat overtredingen moeten worden bestraft.
De gedragsregels bepalen wanneer ze zich moeten wassen, naar toilet moeten gaan, eten, studeren en slapen
Het leven van de gedetineerden wordt tot in detail gecontroleerd, met vaste slaapplaatsen, vaste plaatsen in de klassen en rijen. De gedragsregels bepalen wanneer ze zich moeten wassen, naar toilet moeten gaan, eten, studeren en slapen.
De gevangenen worden "op z'n minst een jaar" vastgehouden. Als dan blijkt dat ze genoeg hebben opgestoken van de taallessen (Mandarijn) en de Chinese ideologie, bestaat de kans dat ze naar een tweede soort kampen mogen doorschuiven. Daar zitten ze nog eens drie tot zes maanden voor specifieke jobopleidingen.
(Lees verder onder de foto)
Surveillance
Een tweede pakket documenten toont dan weer de enorme schaal aan waarop China de "radicalisering" in Xinjiang aanpakt. Digitale surveillance is daarin een belangrijk instrument. In juni 2017 duidde dat systeem ruim 24.000 mensen in het zuiden van Xinjiang aan als verdacht. Meer dan 15.000 onder hen werden in een week tijd opgepakt en in zo'n kamp ondergebracht.
1,8 miljoen mensen werden als verdacht bestempeld omdat ze een bepaalde app om bestanden uit te wisselen hadden geïnstalleerd op hun smartphone
Ook werden bijvoorbeeld 1,8 miljoen mensen als verdacht bestempeld omdat ze een bepaalde app om bestanden uit te wisselen hadden geïnstalleerd op hun smartphone. 40.000 onder hen moesten individueel worden onderzocht en zo nodig naar kampen worden gestuurd.
Tegenover The Guardian spreekt de Chinese ambassade in Londen van "pure fabricatie en fake news". "Er zijn zo geen documenten of bevelen voor zogenoemde 'detentiekampen'. Wel zijn er beroepsopleidingen en opleidingscentra opgericht voor de preventie van terrorisme."
Op 1 november zond "Terzake" een reportage uit die de gevangenenkampen verder onder de loep neemt. Die kunt u herbekijken op VRT NU.
Bekijk hier het verslag van "Het Journaal":
Bekijk hier de langere reportage van "Terzake":
