België investeert in Congolees palmoliebedrijf dat het niet zo nauw neemt met regels

Sinds 2013 hebben de vier ontwikkelingsbanken - behalve BIO zijn dat het Britse CDC Group, het Duitse DEG en het Nederlandse FMO - 100 miljoen dollar (91 miljoen euro) geïnvesteerd in Feronia en zijn Congolese dochter Plantations et Huileries du Congo (PHC). Meer dan 10.000 mensen werken voor PHC, en het bedrijf is daarmee een van de vijf grootste privé-werkgevers in het land. Bovendien wonen goed 100.000 mensen op de plantagegronden. 

Op die plantages worden arbeiders blootgesteld aan gevaarlijke pesticiden. De HRW-onderzoekers spraken met een veertigtal arbeiders die blootgesteld werden aan pesticiden. Twee derde is impotent geworden sinds ze bij Feronia begonnen te werken, en velen klagen over huidirritatie, oogproblemen of blaren. De medewerkers ondergingen medische testen, maar niemand van de bevraagde arbeiders kreeg ooit de resultaten van dat onderzoek.

HRW zet ook vraagtekens bij de impact van Feronia op het milieu. Zeker twee van de oliemolens van het bedrijf dumpen elke week tonnen aan onbehandeld afval. Op één plantage komt het afval terecht in een natuurlijk meer, verbonden met een rivier, waarin vrouwen en kinderen baden en kookgerei wassen.

De directie ontkent dat ze het personeel te weinig betaalt, maar tegenover HRW gaven management en medewerkers aan, dat de Congolese arbeidswetgeving wel degelijk geschonden wordt. Het merendeel van de Congolese arbeiders zou minder dan 1,9 dollar per dag verdienen, onder de extreme-armoededrempel van de Wereldbank. De betrokken banken hebben "aanzienlijke macht" over de bedrijven, omdat ze verschillende voorwaarden verbinden aan de leningen die ze toekennen.

In een persbericht laten de vier banken weten dat hun rol in het ondersteunen van Feronia pas met succes afgelopen zal zijn als het palmoliebedrijf zelfvoorzienend is, en opereert met respect voor internationale standaarden inzake arbeidsomstandigheden en optimale praktijken op vlak van milieu.

BIO, CDC, DEG en FMO wijzen erop dat Feronia in de afgelopen jaren al veel vooruitgang heeft geboekt en dat ze verwachten dat het bedrijf verder zal werken om ook de komende jaren nog vooruit te gaan.

“Er moet speciale aandacht gaan naar het verbeteren van de werkomstandigheden en we zullen zeker rekening houden met de observaties van HRW bij onze toekomstige omgang met het bedrijf”, klinkt het. “We mogen echter niet vergeten dat PHC/Feronia opereert in zeer afgelegen en arme regio’s van Congo en dat de zowat 100.000 inwoners van de regio rekenen op het 100 jaar oude bedrijf als de enige bron van werkgelegenheid en sociale zekerheid.”

Ook wijzen ze erop dat sinds 2013 de lonen zijn verdriedubbeld, er beschermende kledij wordt voorzien, er een renovatieproject aan de gang is voor de huisvesting van werknemers, 72 waterputten werden gegraven of gerenoveerd en de gerenoveerde medische voorzieningen elk jaar duizenden patiënten verzorgen.

BIO is binnen de Belgische ontwikkelingssamenwerking een van de sleutelactoren op het gebied van privéfinanciering in ontwikkelingslanden en de Belgische overheid is de enige aandeelhouder.

De Franstalige koepel van ontwikkelingsorganisaties CNCD-11.11.11 berichtte eerder dit jaar ook al over Feronia. BIO zou 11 miljoen dollar (10 miljoen euro) in Feronia geïnvesteerd hebben. Volgens een artikel in Le Vif begin dit jaar werd de Belgische bank op voorhand verwittigd door Congolese en Belgische ngo's.

"Deze banken hebben samen miljarden dollars geïnvesteerd in meer dan 2.000 projecten in ontwikkelingslanden", zegt Luciana Tellez van HRW. "Ze moeten hervormingen doorvoeren, niet alleen om de duizenden arbeiders op de Congolese palmolieplantages te beschermen, maar om een standaard te zetten die soortgelijk misbruik door andere bedrijven moet vermijden.”

Vandaag houdt Feronia een aandeelhoudersvergadering met de vier banken over de stappen die het op vlak van milieu en het sociale gezet heeft.

"We kunnen het rapport van HRW niet zomaar naast ons neerleggen", reageert ontslagnemend minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo in ‘De Ochtend’. "We moeten die conclusies heel ernstig nemen en gebruiken als hefboom naar de directie van Feronia toe." 

De Croo wijst er wel op dat er door de betrokken investering al belangrijke stappen vooruit zijn gezet. "Ik denk dat de lonen de voorbije jaren maal drie zijn gegaan. Er is heel veel geïnvesteerd, maar we weten dat er ook nog grote stappen vooruit moeten worden gezet", aldus De Croo. 

De Open Vld'er zegt dat het gaat om een belangrijke investering. "Het is geen evidente investering, maar als wij het niet doen, zal niemand anders ze doen. Als wij het niet doen, duw je 100.000 mensen in nog grotere armoede dan ze al zitten".