Met een papierslag valt bijna niets meer te verdienen: de markt voor oud papier zit in een diepe crisis

De belangrijkste reden voor het instorten van de oud-papierprijs is dat China -net zoals voor plastic- zijn grenzen sloot voor oud papier. Andere Aziatische landen zoals de Filipijnen, Maleisië en Indonesië volgden het Chinese voorbeeld.

De Chinezen sloten hun grenzen onder andere omdat vooral Amerika minderwaardig papier en karton dumpte in Azië. Europa en zeker Vlaanderen zijn hiervan de dupe, want wij sorteren wèl goed en leveren materiaal van prima kwaliteit. Enkel papier dat aan zeer hoge eisen voldoet, kan de Chinese markt nog op. Maar in een markt die helemaal verstoord is, geraken wij ook niet meer van ons papier af.

"Waar er vroeger zo'n 30 miljoen ton werd uitgevoerd naar het Verre Oosten is dat nu nog amper 10 miljoen ton", zegt Jan Vermoesen van Coberec, de sectororganisatie van bedrijven die oud papier verwerken. "Dat creëert dus een overaanbod wat de prijs de laatste jaren heeft doen dalen met 80 euro per ton. Dit betekent dat de bedrijven die instaan om het oud papier te verzamelen en te verwerken, niet meer in staat zijn om te betalen voor papier dat ze ophalen. De prijs die de bedrijven krijgen van de papierfabrikanten is nog wel positief, maar niet meer voldoende om de kosten van inzameling, verwerking en levering aan de papierfabriek, te  dekken. Daardoor is het dus mogelijk dat wij moeten laten bijbetalen voor het ingezamelde papier."

België produceert jaarlijks ongeveer 1,7 miljoen ton oud papier. Dankzij de goed werkende inzamelsystemen in ons land is dat papier van goede kwaliteit en voldoet het aan strenge internationale normen. Toch is afzet een probleem geworden.  

Dat zegt ook Jan Cardon van het Brusselse papierrecyclagebedrijf Filpap: “Plots worden er zeer hoge eisen gesteld voor oud papier. Veel hoger dan normaal gebruikelijk is.”  

Cardon zegt ook dat het systeem van recyclage alleen duurzaam kan zijn als elke schakel in het proces een zekere marge kan nemen, dus ook de ophaler. “Nu dreigt het systeem fout te lopen.” Hij zegt wel dat we in België nog altijd een hoge kwaliteit van oud papier hebben, omdat papier hier apart wordt opgehaald.

Lees verder onder de foto.

Ook binnen Europa is de vraag naar oud papier zwak. En er zijn steeds strenger wordende inspecties en hogere kwaliteitseisen. Dat is eigenlijk ook nodig want inzamelaars vinden tussen het papier en karton steeds meer materialen die moeilijk te recycleren zijn. Kartonnen bekertjes bijvoorbeeld. Die hebben de plastieken bekertjes op muziekfestivals vervangen, maar ze hebben een coating, een laagje plastic, wat veel moeilijker is voor papierrecyclage.

Soms zitten er zelfs batterijen tussen het papier. Met alle gevolgen vandien. Lithium-ion batterijen kunnen ontploffen als ze gehakseld worden. Lithiumbranden zijn niet te blussen en hebben volgens mensen in de sector al installaties in de as gelegd.

Daarbij komen nog de toegenomen transportkosten door de stijgende brandstofprijzen en de kilometerheffingen. De inzamelaars van oud papier en karton staan zwaar onder druk in de huidige markt.  

Papnam, een papierrecyclagebedrijf in de buurt van Namen, ging vorige maand failliet door de huidige situatie. Ook in Nederland en Engeland gingen al papierbedrijven over de kop. 

Hopelijk herstelt de markt. Firmin François van COBELPA, de Vereniging van Belgische Fabrikanten van papierdeeg, papier en karton, bevestigt dat de prijzen voor oud papier sterk zijn gezakt de laatste 10 maanden. Hij zegt dat de prijzen laag zijn, maar dat de papiermarkt wel stabiel blijft. Krantenpapier heeft het moeilijk, maar de productie van golfkarton - gebruikt in verpakkingen voor e-commerce - zit dan weer in de lift. Volgens François "zijn bedrijven aan het ombouwen naar die populairdere soort van papier en karton."

Volgend jaar zullen er nieuwe productiemachines opstarten in Duitsland en wordt er bijkomende capaciteit aangekondigd. De situatie kan dan weer omslaan.

"De oplossing is dat er nieuwe capaciteit bijkomt", bevestigt Vermoesen. "Oud papier is nog altijd waardevol en zeker milieuvriendelijker dan papier te maken met nieuwe vezels. Er is ook minder energie nodig om papier te maken van gerecycleerd materiaal. Wij zijn ervan overtuigd dat die capaciteit er zal komen, maar dat zal nog wel wat tijd vragen."

“Ook voor intercommunales die de inzameling vandaag doen, is de ophaling van papier en karton verlieslatend", zegt Nathalie Debast van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). "Dat heeft te maken met internationale evoluties op de recyclagemarkt die de prijs naar beneden halen. Niettemin blijven gemeenten via de afvalintercommunales wel papier en karton ophalen, omdat ze dit beschouwen als een basisdienstverlening naar de burgers toe. Het bewijst voor de VVSG ook de meerwaarde van de publieke dienstverlening: als je de dienstverlening wilt verzekeren, dat is het noodzakelijk om een beroep te doen op de publieke sector, die ook inzamelt als het slechter gaat en dit verlieslatend blijkt", besluit Debast.

Bekijk hieronder de reportage uit "Het journaal."