‘We zijn door de hel gegaan’: drie mannen vrijuit na 36 jaar onschuldig in Amerikaanse cel

Ze werden hartelijk omhelsd door familieleden en zelfs de openbare aanklager was aanwezig bij de vrijlating van Alfred Chestnut, Andrew Stewart en Ransom Watkins. ‘Deze dag is geen overwinning’, zei Marilyn Mosby wier voorgangers hielpen om het drietal levenslang op te leggen. ‘Deze dag is een tragedie, dat zomaar 36 jaar van je leven gestolen kan worden.’

‘Wij zijn door een hel gegaan', zei Watkins, die met zijn twee vrienden meer tijd heeft doorgebracht in de cel dan daarbuiten. Het drietal werd beroofd van hun jeugd en werd volwassen achter tralies. ‘Ik heb altijd gedroomd van deze dag', aldus een dolblije Chestnut. Verwacht wordt dat ze een schadevergoeding van miljoenen dollars zullen krijgen van het stadsbestuur.

Netflix kan met de ‘Harlem Park Three’ een succesvol vervolg maken op de serie When They See Us, die dit jaar wereldwijd de aandacht trok. Want net als bij de New Yorkse verkrachtingszaak in de serie, ging het in Baltimore om zwarte jongens die al snel als verdachten werden aangemerkt van de beroving en moord op de 14-jarige scholier Dewitt Duckett. Hun ontkenningen werden nooit serieus genomen door politie en justitie.

Ontlastend bewijs, zoals getuigenverklaringen, werd terzijde geschoven. De echte dader, die uit was op de populaire Georgetown University-jas van de scholier, wist tot 2002 uit handen van justitie te blijven. Hij werd in dat jaar gedood, zo blijkt nu, bij een schietpartij.

Waarheid boven tafel

Scholier Dewitt Duckett werd in de winter van 1983 in de gang van zijn school in de nek geschoten. Justitie en politie stonden onder grote druk omdat het de eerste moord was in een school in Baltimore. Het verdachte drietal was eerder die ochtend op bezoek geweest in hun oude Harlem Park-school. Ze spraken er met vrienden en leraren. Dat bezoekje zou ze 36 jaar van hun leven kosten.

Volgens de rechercheur die de moord onderzocht, wezen enkele meisjes op school hem erop dat de jongens de daders waren. Een van hen bleek ook een Georgetown-jas te hebben. Hoewel zijn moeder een bon van de aankoop liet zien, bleef de politie de jongens als belangrijkste verdachten beschouwen. Mede op basis van de getuigenverklaringen van vier andere tieners, was de jury er al na enkele uren beraadslagingen uit. Medio 1984 werden de 16-jarige jongens veroordeeld tot levenslang.

Dankzij het doorzettingsvermogen van een van hen, Alfred Chestnut, kwam de afgelopen maanden toch de waarheid boven tafel. Terwijl zijn twee vrienden de hoop op gerechtigheid hadden opgegeven, bleef hij vechten om hun onschuld aan te tonen. Hij schreef aanklager Mosby een brief, nadat hij haar op televisie had horen praten over een eenheid van het OM die zaken onderzocht waaraan een luchtje zat. Er werd een nieuw onderzoek gestart.

Beerput open

Dankzij dat nieuwe onderzoek, ging de beerput open. Uit het oude politiedossier, dat in 1984 door een rechter werd gesloten, bleek dat diverse getuigen de politie erop hadden gewezen wie de schutter was. Ook kwam naar boven dat de politie de vier belangrijkste getuigen onder druk had gezet om de jongens aan te wijzen als de daders. Aanvankelijk hadden ze de politie gezegd dat er slechts één dader was. Drie van de getuigen herkenden de jongens ook niet toen ze op het politiebureau werden voorgeleid.

‘Iedereen die betrokken was bij deze zaak - schoolmedewerkers, de politie, het OM, juryleden, de media en de samenleving- trok té snel een conclusie’, aldus Shawn Armbrust van het Mid-Atlantic Innocence Project (MAIP). Deze organisatie probeert gevangenen die onterecht zijn veroordeeld, vrij te krijgen. ‘Ze leden aan tunnelvisie. Deze zaak moet een les zijn voor iedereen, namelijk dat de zoektocht naar snelle antwoorden tragische gevolgen kan hebben.’ 

Sinds 2000 hebben de onderzoekers van het project nu 36 onschuldige mannen vrij gekregen. Een van hen was Jerome Johnson, die eveneens het slachtoffer werd van politie en justitie in Baltimore. Hij kwam vorig jaar ook vrij, na dertig jaar cel, dankzij ingrijpen van OM-baas Mosby. Johnson werd onterecht veroordeeld voor een schietpartij in een slijterij. Hij bedankte de openbaar aanklager voor ‘herstel van de integriteit van het OM’.