N-VA legt abortus op tafel als breekpunt: ‘We gaan niet rap-rap beslissen over leven en dood’

Het was al heftig, op het bitse af, vorige week in de Kamercommissie Justitie, toen de versoepeling van de abortuswet op tafel lag. In de ene hoek: de liberalen, socialisten en groenen die abortus tot 18 weken willen toelaten, de bedenktijd tot 48 uur beperken en de ingreep ook buiten de wettelijke termijnen uit de strafwet halen. In de andere hoek: CD&V en N-VA. 

Dezelfde scheidingslijn tekent zich ook af op de andere ethische thema’s die nu op tafel liggen, in een parlement dat de teugels in handen heeft bij gebrek aan een daadkrachtige regering. Vandaag gaat het debat verder en volgt wellicht de stemming in de commissie. “En dat zonder enige onderbouwing, één expert aan het woord te laten of enig debat. Het wordt snel-snel stemmen - want dat is de intentie van de partijen die voor de versoepeling zijn”, zegt Van Peel.

Voor alle duidelijkheid: bent u tégen abortus?

“Helemaal niet! Ik heb alle begrip voor vrouwen die op een gegeven moment in hun leven ongewenst zwanger zijn en daarom voor abortus kiezen. Ik heb vriendinnen die een abortus hebben ondergaan. Maar ik vraag me wel af waar het grote probleem van de huidige wet zich stelt - behalve bij doorgedreven feministen, misschien. Als het conservatief is om geïnformeerd en met onderbouwde argumenten te willen discussiëren - zowel over abortus als over euthanasie - dan is dat maar zo. Ik wil over veel praten, maar niet in één commissie gepropt en dan rap-rap stemmen. Daarvoor is wetgeving over leven en dood te belangrijk.”

Abortus in België is een laatste keer geëvalueerd in 2011. Sindsdien zijn er geen cijfers bijgehouden, is geen onderzoek meer gedaan naar de vrouwen die abortus ondergaan en vooral waaróm ze het doen.

“Zo gaan we hier met onze ethische wetgeving om: we evalueren ze niet en houden alle mistoestanden onder de waterlijn. Er zijn er nochtans, zowel bij abortus als euthanasie. Maar zoals het debat nu over abortus gevoerd wordt, geraken we niet verder dan wat populistische en sloganeske politiek.”

Dat valt over beide zijden te zeggen. Ik hoorde uw collega Sophie De Wit (N-VA) argumenteren dat de nieuwe abortuswet de deur openzet voor vrouwen die na twee dochters een zoon willen, en zo hun op komst zijnde dochter toch zouden kunnen laten aborteren.

“Ik wil niet de populist of de conservatief uithangen, verre van. Maar: met de nieuwe wet zou dat kunnen. Willen we dát, als maatschappij? Kunnen we daar eens eerlijk over praten, voor we die deur open zetten? Als je de nieuwe termijn lukraak op 18 weken zou leggen - want ik heb nog altijd geen goede reden gehoord waarom precies op 18 weken - heeft dat een ernstige impact, zowel op de moeder als op haar ongeboren kind. Op 12 weken is de foetus nog amper ontwikkeld en kan abortus met een curretage. Die termijn is onderbouwd.

“Op 18 weken is de foetus veel verder ontwikkeld, dichter bij de levensvatbaarheid en twintig centimeter groot. Je zit dan in de helft van je zwangerschap. Dus moet abortus met een andere techniek: ofwel een minibevalling, ofwel verwijder je met instrumenten de foetus in stukken uit de baarmoeder. Een ingreep met veel hogere kans op serieuze complicaties. Willen artsen dat? En zijn abortusklinieken uitgerust voor dat soort van operaties? Een serieus wetenschappelijk onderzoek: dát hebben we nodig.”

Over de redenen waarom de termijn naar 18 weken moet, verschillen de wetsvoorstellen nogal. MR zegt dat er per jaar 500 vrouwen na 12 weken in Nederland een abortus laten doen, volgens sp.a en PVDA zijn dat er 1.000. Volgens uw CD&V-collega Els Van Hoof, die de Nederlandse cijfers opvroeg, zijn dat er 472, uit België én Luxemburg.

“We weten niet hoeveel het er zijn, maar ook niet: waaróm? Als we dat zouden weten, kunnen we bekijken hoe we kunnen vermijden dat vrouwen na 12 weken nog een abortus moeten ondergaan. Dat moet toch het doel zijn. Met de nieuwe wet sluiten we die discussie voor we ze gevoerd hebben: abortus hoeft niet meer verantwoord te worden, ook niet na de helft van de zwangerschap, en wordt een gewone medische handeling - zoals een tand trekken of een spiraaltje plaatsen. Terwijl het veel ingrijpender is. En wat als bijvoorbeeld blijkt dat er een groep vrouwen onder druk wordt gezet om abortus te plegen, en ze daarom zo lang mogelijk verzwijgen dat ze zwanger zijn? Dan moeten we dáár iets aan doen in plaats van lukraak de termijn te verlengen, want daar helpen we hen allesbehalve mee.”

Voor Open Vld moet de termijn naar 18 weken omdat - en ik citeer uit hun wetsvoorstel - ‘ons land er jarenlang prat is kunnen op gaan één van de meest vooruitstrevende wetten rond abortus te hebben. Het is dan ook logisch dat België meegaat in de progressieve richting die door sommige van onze buurlanden wordt gekozen.’

“On-voor-stel-baar, toch? ‘Zie ons: wij gaan het verst van heel Europa.’ Dat is hoe wij maatschappelijk discussiëren over leven en dood. Schrijnend.”

Maar er is een ruime meerderheid vóór - met liberalen, socialisten en groenen langs beide zijden van de taalgrens. U kunt het schrijnend vinden, maar de wet zal er komen, vroeg of laat.

“CD&V zal nog een tweede lezing vragen en wij proberen nog om de Raad van State zich daar te laten over uitspreken. Hier is absoluut geen draagvlak voor. Als partij leggen we dit mee op de onderhandelingstafel. Maken we deel uit van een regering, zal deze wetgeving - als ze er voordien wordt doorgejaagd - opnieuw bekeken moeten worden.”

Als N-VA dit dossier meeneemt in de lopende onderhandelingen, maakt de partij zich dan niet helemaal onmogelijk bij informateur Magnette?

“Dat is de zaak omdraaien. Als je al niet meer over wetgeving, over het diepste wezen van de maatschappij, kan praten en wat je daar samen kan mee bereiken, waar sta je dan als partij? Abortus is niet hét thema waar wij een breekpunt van maken - er zijn er nog genoeg andere - maar we leggen het wel mee op tafel. En als we in de regering komen, heropenen we het debat.”

In Wallonië is dit debat nog maar eens het bewijs dat er met N-VA toch niet te praten valt, en dat ze de vervelende Vlamingen niet nodig hebben om overeen te komen.

“Die vervelende Vlamingen heeft de PS inderdaad niet nodig. Dat is wel heel duidelijk. Alleen om de factuur te betalen, zo lijkt het. Maar als ‘de meest progressieve van de wereld willen zijn’, is wat deze partijen bindt - zonder Vlaamse meerderheid - dan doe ik daar niet aan mee. Dit land heeft meer inhoud nodig dan dat, op alle vlakken. Wij zullen abortus niet in de weegschaal leggen en vervolgens Vlaanderen sociaal-economisch kapot laten rijden door de pensioenleeftijd te verlagen of de werkweek in te korten en vervolgens de belastingen te verhogen. Met ons zal dat niet gebeuren.”

Zit er een strategie achter de gretigheid waarmee liberalen, socialisten en groenen ethische thema’s op de parlementaire agenda zetten - na abortus, ook euthanasie bij dementie?

“We zitten in lopende zaken, met een parlement dat aan zet is: als je een meerderheid vindt voor iets wat je al heel lang wil, is het nu het moment. Dat heb ik zelf ook al gedaan (Van Peel vond in John Crombez een medestander om de verjaring van misbruik tegen minderjarigen af te schaffen, red.). Maar ik begin soms te denken dat de ethische dossiers misschien moeten camoufleren dat sommige partijen, als ze in het paars-groene verhaal stappen, hun hele programma zullen moeten weggooien.”

‘Un train peut en cacher un autre’, zoals we zeggen.

“Ik zeg niet dat het zo is. Ik krijg dat gevoel. Maar ik kan niet in hun hoofden kijken, hé.”