Waarom zeker niet iedereen fan is van Black Friday: “De superdeals gaan ten koste van de mensen die de spullen maken, inpakken en verzenden”

Black Friday, de eerste vrijdag na Thanksgiving, vormt in Amerika traditioneel de aftrap van het feestdagenseizoen en de kerstinkopen. Heel veel winkels lokken die dag klanten met grote kortingen. Op de daaropvolgende maandag, tijdens Cyber Monday, worden zelfs nog grotere kortingen aangeboden. Sinds enkele jaren is deze trend naar Europa en ook ons land komen overwaaien, mét succes. Hier mogen dan nog geen gekke taferelen plaatsvinden in winkels, toch stelden sommige handelaars een forse omzetstijging vast, zei handelsfederatie Cameos vorig jaar. Bepaalde onlinespelers zagen naar verluidt omzetstijgingen die vroeger enkel op feestdagen te merken waren.

De consument krijgt korting, en de winkeliers zien hun omzet stijgen. Black Friday en Cyber Monday lijken wel een win-win situatie voor iedereen te zijn. Al denkt niet iedereen daar hetzelfde over. Heel wat winkels, van grote spelers als Monki, Dille & Kamille en Sofacompany tot kleinere lokale spelers zoals Schoenen Van Loock en Rewind Design, slaan de koopjesdagen over.

Het hoeft geen betoog meer dat massaconsumptie een zware impact heeft op het milieu en meer consumeren is nu net wat Black Friday aanmoedigt. In tijden van klimaatmarsen vinden steeds meer winkels en merken het dan ook moeilijk om een deelname aan de koopjesgekte te verantwoorden. Zo zeggen ze bij Monki, een Zweedse modeketen die deel uitmaakt van de H&M-groep, dat ze naar “een positieve verandering streven in de industrie en dat ze deel willen uitmaken van de oplossing en niet van het probleem”. Ook bij Sofacompany, een betaalbaar Deens meubelmerk, willen ze overconsumptie “niet bevorderen door het geven van gigantische kortingen. Zulke waanzinnige koopjes kunnen bovendien niet gerijmd worden met eerlijke lonen en milieuvriendelijke producten.”

Voor kleinere winkels spelen (nog) andere motieven mee. Mien Gillis, retailexpert bij Unizo legt uit: “Elk jaar bevragen we onze leden erover en waar de voorbije jaren nog meer winkels deelnamen om een graantje te kunnen meepikken van de koopzin van mensen, is dat dit jaar omgeslagen. Lokale ondernemers kunnen gewoon niet meer meegaan in de race naar de hoogste kortingen. Ten eerste mogen ze in ons land wettelijk niet verkopen met verlies, maar ze hebben ook een minimale marge nodig om hun personeel en leveranciers correct te betalen en een goede service te geven aan een goede prijs. Die gigantische kortingen die internationale (web)winkels aanbieden, zijn letterlijk geen optie voor hen.”

Dat bevestigt ook Tina Daem van kinderschoenenwinkel Anna Pops. “Uiteraard gunnen we klanten leuke kortingen. Maar de gigantische Black Friday kortingen kunnen we niet geven omdat wij als lokale ondernemer onze marges gewoon keihard nodig hebben. Bij Anna Pops kom je winkelen voor de persoonlijke aandacht en service die je van ons team krijgt of omdat je fan bent van onze winkelruimte of de events die we organiseren voor onze community. Leuke en volgens ons noodzakelijke aspecten van een winkelervaring. Maar ze kosten ons uiteraard ook heel wat. Geen Black Friday voor ons dus, maar wel een tasje zwarte koffie. Die krijg je niet met 50% korting, maar gratis en dat het hele jaar door.”

Naast zwarte koffie, vindt er trouwens ook een tegenreactie plaats waarbij een groeiend aantal retailers bijvoorbeeld een deel van de omzet vrijdag aan het goede doel schenken. Toepasselijk dopen zij Black Friday om in White Friday. Of in Green Friday, waarbij die green verwijst naar het klimaat. 

Bij kledingwinkel Karma Koma in Leuven vinden ze de mega Black Friday kortingen vooral vervelend ten opzichte van de klant die vorige week een stuk aan volle prijs kocht dat ze deze week voor de helft minder verkopen. “Ik wil onze klanten ook eerder aanmoedigen om bewuster te shoppen in plaats van enkel maar meer en meer. De superdeals gaan ook simpelweg ten koste van iedereen die erachter staat, lees: de mensen die de spullen maken, verzenden, etc.”

Gillis van Unizo: “Ik snap overigens wel dat consumenten die kortingen niet laten liggen. Ik wil hen dan ook niet met de vinger wijzen, maar wel het beleid dat toelaat dat (web)shops met verlies verkopen en zonder een rendabel businessmodel jaren kunnen blijven draaien zonder probleem. Dat kan geen enkele kleine speler en op die manier maak je de hele sector kapot. Op den duur krijg je enkel nog eenheidsworst, alle eigenheid verdwijnt. Er moet dringend een strategie komen die meer rekening met hen houdt.”

Lees in dit artikel hoe je op Black Friday weet of het écht een koopje is