De Britten vertrouwen hun politici niet meer... en dat is goed nieuws voor Boris Johnson

Toen de twee belangrijkste politici in de Britse politiek op ITV de degens kruisten in een televisiedebat klonk er jolijt in het publiek. Premier Boris Johnson werd botweg uitgelachen door de aanwezige toeschouwers toen hij bevestigend antwoordde op de vraag van de moderator of de waarheid ertoe doet in de huidige verkiezingen.

Jeremy Corbyn verging het al niet veel beter. Kritische vragen over het woekerende antisemitisme binnen zijn Labourpartij kregen een luid applaus terwijl Corbyn ongemakkelijk probeerde te antwoorden. En zijn onduidelijk brexitstandpunt werkte op de lachspieren. Waar is het ontzag van de Britten voor hun politieke leiders heen?

De Britten wantrouwen hun politici en daar speelt het brexitreferendum van 2016 een grote rol in. We denken daarbij spontaan aan de rode dubbeldekker met daarop de beruchte en flagrante campagneleugen: ‘We send the EU £350 million a  week. Let’s fund our NHS instead’. Maar het wantrouwen wordt vandaag ook gevoed door de afhandeling van het kiesresultaat van het referendum. 

Tijdens het eerste referendum over het Britse lidmaatschap van de Europese Economische Gemeenschap in 1975 lag de mening van de kiezer in dezelfde lijn als de mening van de parlementairen. In 2016 steunde driekwart van de Lagerhuisleden "Remain" terwijl iets meer dan de helft van de kiezers voor ‘Leave’ stemden. Het legde een grote kloof bloot. Drie jaar na het referendum is een groot deel van de kiezers ervan overtuigd geraakt dat de politici niet van zins zijn "the will of the people" uit te voeren. 

De politici willen die wil eerder frustreren, gelooft men. Het maakt een heleboel mensen boos. Dat de Brexit Party in het voorbije voorjaar pijlsnel kon uitgroeien tot de grootste Britse partij in de Europese verkiezingen was hiervan een symptoom.

De Britse professor en kenner van het euroscepticisme Matthew Goodwin betoogde in een artikel in het weekblad The New Statesman dat de Britten altijd al sceptisch naar hun politici keken. Zelfs in "the good old days" van figuren als een Winston Churchill wantrouwde de helft van de bevolking de politieke klasse. Maar, stelt Goodwin, er heerste wel nog een groot ontzag voor de instituten van de macht. Tot in de jaren 1970 lieerde zeker 75 procent van de Britten zich met de twee grote partijen. Het is een belangrijke reden waarom populistische politici in het Vereningd Koninkrijk er lang niet in slaagden om de boventoon te voeren. 

Begin dit jaar maakte de groepering Hope Not Hate een onderzoek bekend waaruit bleek dat meer dan tweederde van de Britse kiezers zich niet langer vertegenwoordigd voelt door de huidige politieke partijen. De voorbije dertig jaar smolt het publieke vertrouwen in de instituties als sneeuw voor de zon terwijl de ontevredenheid over "the government" alleen maar toenam. 

Labour voert vandaag onder meer campagne met de boodschap dat je Boris Johnson niet kunt vertrouwen. Een groot deel van de bevolking geeft de socialisten gelijk. Maar, omdat de verwachting over de betrouwbaarheid van Boris Johnson toch al zo laag ligt, missen de aantijgingen van Labour doel. Een peiling in de Financial Times bevestigt het wantrouwen tegenover Johnson, maar de kiezers wantrouwen Jeremy Corbyn nog meer. Corbyn profileert zich nochtans als een te vertrouwen en principiële opa. 

Echter, Labour ondergaat onder zijn leiderschap een officieel racismeonderzoek omwille van klachten over antisemitisme. Alleen de extreemrechtse British National Party ging hen daarin voor. De wijze waarop Corbyns aanhangers de sociaaldemocraten domineren doet oude getrouwen opstappen. Zijn dubbelzinnige brexithouding voedt het heersende wantrouwen. Gisterenavond tijdens het BBC-interview, gevoerd door de nimmer aflatende Andrew Neil, werden al die pijnpunten pijnlijk blootgelegd. En Corbyn lijdt er ook zichtbaar zuchtend onder. En hij doet ook altijd zo "grumpy".

Johnson is volgens de kiezers in het vermelde onderzoek van de Financial Times tenminste "een plezante kerel". De onbetrouwbaarheid van de man nemen ze maar voor lief. "He’s going to get Brexit done", geloven ze. Of die brexit er nu met leugens tot stand kwam of niet, het doet hen niet veel meer. Ze willen hun stem gerespecteerd zien. Het parlement sloofde zich zo uit om de brexit te vertragen en te blokkeren, dat vandaag de leider van de Leave-campagne van 2016 op kop ligt in de peilingen. 

Boris Johnson zette zelf zijn critici voor schut toen hij in de voorbije zomer plotseling beweerde dat zijn hobby bestaat uit het maken van modelbouwbusjes. Op Twitter sprak hij vanuit zijn kantoor in Downing Street zijn fans toe met een houten rode bus op de achtergrond. Boris zette schaamteloos zijn critici te kijk. Dat de kiezers Johnson uitlachen, glijdt gemakkelijk van hem af. Mompelend en wrijvend door zijn glimmende haar lijkt hij zichzelf niet serieus te nemen. Als je die peilingen mag geloven, stevent hij af op een verkiezingsoverwinning. Of je hem nu vertrouwt of niet.