De blauwe aversie tegenover N-VA groeit zienderogen

Gwendolyn Rutten mocht het donderdagvoormiddag op de wekelijkse vergadering van haar federale parlementsleden komen uitleggen. Het werd een stevige vergadering, maar de liberalen bleven beleefd tegen elkaar ‘zoals volwassen mensen’, en dat was ooit wel eens anders bij Open Vld.

Al een hele week zijn de liberalen the talk of the town, en niet om de goede redenen. Het begon met Bart Somers, zondag in het VTM Nieuws, die eigenlijk N-VA wou tackelen omdat die partij niet duidelijk maakt of ze nu wel of niet in de federale regering wil stappen, maar de boemerang in zijn eigen gezicht terug kreeg omdat hij voor paars-groen (met PS, sp.a, Open Vld, MR, Groen, Ecolo en mogelijk CD&V en cdH) leek te pleiten. Daarna lekte de ene na de andere nota van informateur Paul Magnette (PS), waar niet meteen donkerblauwe dromen in stonden. Nog een dag later werd weer volop in de markt gezet dat Rutten al haar verhuis van de Melsensstraat 34 (het hoofdkwartier van Open Vld) naar de Wetstraat 16 (de ambtswoning van de premier) voorbereidt.

Vier identieke zinnetjes

Na de vergadering viel op dat alle parlementsleden vier nagenoeg identieke zinnen debiteerden. Voor Open Vld primeert de inhoud, en niet de postjes. De nota van informateur is elf dagen oud en zal nog bijgevijld worden. Ze zijn de tweede politieke familie in het federale halfrond, met 26 zetels, dus zullen hun liberale eisen in het regeerakkoord moeten staan. 

Ten slotte, maar niet minder belangrijk, bevestigde de fractie haar vertrouwen in de twee hoofdonderhandelaars, Rutten en federaal vicepremier Alexander De Croo. Dat het tussen die twee niet meer zou boteren, omdat ze allebei de Zestien ambiëren, blijft maar rondzoemen, en dat is niet bevorderlijk voor het groepsgevoel. 

Voor de liberalen is de keuze tussen paars-groen en paars-geel verscheurend. “Geen enkele coalitie zal een droomhuwelijk of ideale relatie zijn”, zegt Vlaams Parlementslid Els Ampe. “Er zijn bij Open Vld evenveel mensen allergisch aan Groen als aan N-VA.”

Volgens sommigen verscheurt de keuze tussen die twee coalities ook de partij, en zouden zich twee kampen aftekenen die lijnrecht tegenover elkaar staan. Zo zwart-wit lijkt het in werkelijkheid niet. Bij de Kamerfractie is de appetijt voor een regering met N-VA – en dus een regeringscoalitie die ook een meerderheid van de Vlamingen vertegenwoordigt – groter dan het alternatief, maar niet in die mate dat het tot een schisma leidt.

Verzet vis-à-vis Vincent

De piste paars-geel wordt vooral door twee liberalen met hand en tand verdedigd: Kamerleden Egbert Lachaert en Vincent Van Quickenborne. De Kortrijkse burgemeester werkt echter steeds meer mensen op de zenuwen met zijn verzet tegen paars-groen. Op het partijbureau vorige week maandag zag federaal minister Maggie De Block (Open Vld) volgens verscheidene bronnen zich genoodzaakt om ‘Quick’ en plein public op zijn plaats te zetten, al wordt dat door de partijtop ontkend.

Over fractieleider Lachaert is het oordeel milder. Hij liet zich enkele weken terug nog ontvallen dat een regering met de groenen enkel mogelijk was als Ecolo haar programma ritueel verbrandt. Na de lekken uit de informateursnota van Paul Magnette (PS) merkte hij op dat die veel te rood was voor de liberalen.

Maar ook dat is deel van het schimmenspel in de formatie. De nota is niet meer dan een openingszet, benadrukken nu verscheidene liberalen. “Het is een schietschijf, je kan er niks mee doen. Egbert moet zich als fractieleider tegen de nota afzetten. De liberalen hebben meer blauwe accenten nodig.” Ook Lachaert zelf hint daarop. Bij Villa Politica zei hij gisterennamiddag dat de gelekte nota “imbuvable” is, maar ook “oud”. Lees: Magnette heeft de boodschap begrepen, en de recentere nota’s bevatten al wat meer blauwtinten. Minister De Block maakte een reeks opmerkingen over aan De Croo en Rutten omdat ze de hoofdstukken over migratie, asiel, gezondheidszorg en sociale zaken niet oké vond. Zij zullen op basis daarvan verder onderhandelen met Magnette.

‘Kulturkampf’

Open Vld kant zich eveneens tegen het terugdraaien van een reeks Zweedse verwezenlijkingen, zoals de verankering voor de evenwichtsdotatie voor de sociale zekerheid. Andere voorstellen uit de nota, zoals het minimumpensioen van 1.500 euro en geen beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd, blijken minder een probleem. “Die beperking is eigenlijk een symbool”, luidt het. “Want wanneer werklozen geen uitkering meer krijgen, zullen ze switchen naar een leefloon, dus eigenlijk maakt dat geen verschil.” 

Wat de goesting in paars-groen vergroot, is het stijgend wantrouwen tegenover N-VA. “Met een correcte N-VA kan je werken, maar het geurtje maakt het moeilijker. En dat geurtje wordt steeds sterker”, zegt een liberale coryfee. De Vlaams-nationalistische ‘Kulturkampf’ stelt de liberalen ook zwaar teleur. “Dat autarkisch, ouderwets en bucolisch Vlaanderen waar N-VA zo naar verlangt, is niet het onze”, zegt een voormalig minister. “We moeten niet langer de vazal van de N-VA zijn.”

Slotsom: geen enkele liberaal zal luidop paars-groen de liefde verklaren, maar dat wordt wel zoetjesaan een meer realistische optie. Omdat de liberalen steeds minder geloven dat N-VA federaal wil meeregeren, en omdat nieuwe verkiezingen nog tien keer erger zijn dan een verstandshuwelijk met Ecolo en PS.