Direct naar artikelinhoud
Impeachment

Het Oekraïnse web rond Trump: dit zijn de machthebbers en fixers die Oekraïne-gate ontketenden

De Amerikaanse president Trump luistert naar zijn buitenlandminister Mike Pompeo die iets in zijn oor fluistert.Beeld AFP

Naarmate het impeachment-onderzoek naar Amerikaans president Donald Trump vordert, komt er een heel kluwen boven water van trans-Atlantisch geritsel, afspraakjes, telefoontjes en transacties. Wat weten we nu, en wie zijn de belangrijkste figuren? 

Nadat de Amerikaanse president Donald Trump ergens in de loop van vorig jaar het idee had gekregen dat er iets te halen viel in Oekraïne, namelijk schadelijke informatie over zijn politieke rivalen, ging een netwerk van conservatieve ritselaars daarnaar op zoek. Daarbij vergaten ze ook zichzelf niet: zakelijk en politiek gehossel gingen hand in hand.

Uit nieuwe onthullingen van afgelopen dagen doemt een trans-Atlantisch kluwen op van ontmoetingen, telefoontjes, offertes en transacties, met nog een boel losse eindjes. Rudy Giuliani, de oud-burgemeester van New York en persoonlijke advocaat van Trump, vormde de spil in het web: zijn Oekraïense zoektocht naar (des)informatie die zijn cliënt zou kunnen helpen, leidde uiteindelijk tot het impeachment-onderzoek. Maar The New York Times en The Washington Post meldden woensdag dat hij daarbij ook joeg op financieel gewin.

Een van de dingen die hij verkocht, was toegang tot de Amerikaanse minister van Justitie, William Barr, zo verklaarden Oekraïense ‘klanten’ van Giuliani. De deal: als zij betaalden én met interessante verdachtmakingen aan het adres van Biden kwamen, kon Giuliani deuren voor hen openen op het Amerikaanse ministerie van Justitie – waar de Oekraïeners om verschillende redenen op audiëntie wilden komen.

Daarbij schoof Giuliani een advocatenechtpaar naar voren die een en ander zouden kunnen regelen. Dit stel, Victoria Toensing en Joseph diGenova, tevens stamgasten in de studio’s van Fox News, is al sinds de jaren 80 bevriend met Barr.

Zwart geld

Een van de Oekraïense doelwitten van Giuliani was toenmalig hoofdaanklager Joeri Lutsenko, die begin dit jaar graag met de Amerikaanse minister van Justitie wilde praten over een zwartgeldstroom uit Oekraïne naar Amerikaanse banken. Lutsenko kreeg te horen dat hij alleen een ontmoeting kon krijgen als hij door Giuliani voorgestelde lobbyisten in de arm nam. “Ik zei: ik ben de hoofdaanklager van Oekraïne en betaal geen cent”, vertelde Lutsenko deze maand tegen de krant Ukrainska Pravda.

Maar een andere deal lukte wel. De Oekraïense oligarch Dmitri Firtash, die van corruptie wordt verdacht en die op het punt staat aan de VS te worden uitgeleverd, betaalde Toensing en diGenova 1,2 miljoen dollar om bij Barr tegen zijn uitlevering te pleiten. De ontmoeting vond plaats in augustus.

Zwart geld
Beeld AP

De tegenprestatie kwam niet lang daarna. Firtash zelf had geen heel bruikbare informatie over Biden voor Giuliani, maar begin september druppelde er ineens een document uit zijn rechtszaak naar buiten dat voor Giuliani veelbetekenend was. Het was een bij een notaris in Kiev afgelegde verklaring waarin Viktor Shokin, de onder druk van Joe Biden ontslagen voormalig hoofdaanklager in Oekraïne, Joe Biden zwart maakte. Dat deed hij zonder bewijs, maar zo’n rechtbankstuk was precies het soort bewijs waar Giuliani al een jaar naar op zoek was.

Wat gebeurde er daarna met dat document? Het belandde bij de conservatieve journalist John Solomon, die al eerder complotterige stukken had geschreven over de rol van Biden, Barack Obama en George Soros in Oekraïne. Solomon schreef een artikel over de verklaring van Shokin, waarna Giuliani met het document ging wapperen, de Republikeinen in de impeachment-commissie naar Solomons verhalen verwezen (‘Zie je wel! Er is iets!’) en het document in Republikeinse verkiezingsspotjes opdook.

Solomon stuurde het concept van zijn artikelen overigens eerst naar zijn advocaten: Toensing & diGenova, tevens advocaten van Firtash. Het is een kleine wereld.

Solomon, wiens artikelen na enkele fouten (onder meer over het uraniumschandaal van Clinton) door zijn werkgever The Hill tot ‘opinie’ werden gedegradeerd en die inmiddels bij het blad vertrokken is (The Hill onderzoekt nu al zijn stukken), werkt nu als commentator voor Fox News.

Kwaad bloed

Wie in elk onderdeel van deze operatie opduikt is Lev Parnas, de Amerikaans-Oekraïense fikser die voor Giuliani de contacten legde met de mogelijke bronnen in Oekraïne, en bijvoorbeeld ook 200.000 dollar tipgeld kreeg van de 1,2 miljoen die Firtash moest betalen voor zijn verzoek aan Barr. Parnas werd in oktober gearresteerd toen hij met zijn kompaan Igor Fruman op het vliegtuig naar Wenen wilde stappen. Hij is aangeklaagd voor illegale campagnebijdragen aan Republikeinse politici. Sindsdien zegt Trump, die Parnas minimaal tien keer heeft ontmoet, dat hij de donateur en regelneef niet kent. Dat heeft kwaad bloed gezegd bij Parnas, die nu graag voor de impeachment-commissie wil getuigen. Hij heeft inmiddels al filmpjes, foto’s en documenten overgedragen.

Parnas heeft mogelijk saillante informatie over de ritselaars die hij hielp met ritselen. Zo vertelde een van zijn advocaten aan CNN en The Daily Beast dat Parnas lid was van een ‘team’ dat een paar keer per week bij elkaar kwam in een afgescheiden deel van een restaurant in het Trump International Hotel in Washington. Die groep bestond verder uit Giuliani, Solomon, Toensing en diGenova – de bekende namen. Solomon heeft de bijeenkomsten tegen CNN bevestigd, maar zegt dat de groep geen team was: de connecties waren ‘eerder organisch’, zo zei hij.

Ook Derek Harvey, een medewerker van Devin Nunes, de aanvoerder van de Republikeinen in de impeachment-commissie, zou soms bij het overleg aanwezig zijn geweest. Bovendien, zo heeft de advocaat gezegd, zou Nunes zelf in december 2018 met een paar medewerkers naar Wenen zijn afgereisd om met Shokin te spreken, de Oekraïense oud-aanklager die Biden wilde besmeuren. Dat zou betekenen dat Nunes zelf betrokken is bij de zaak die hij als Congreslid moet onderzoeken.

Nunes heeft gezegd dat die aantijgingen ‘schandalig’ zijn en ‘fake’, en heeft rechtszaken (allemaal laster!) aangekondigd tegen CNN en The Daily Beast. Maar hij ontkent niet. Hij wil geen vragen beantwoorden over het doel van zijn reis naar Europa vorig jaar – waarvan de onkostendeclaratie is vastgelegd in de administratie van het Huis van Afgevaardigden (63.000 dollar, voor vier dagen voor vier personen). Shokin ontkent wel dat hij Nunes heeft ontmoet.

Trump, die zelfs in zijn telefoongesprek met zijn Oekraïense collega Volodymir Zelenski in juli drie keer zei dat Giuliani zijn man was, probeerde zich dinsdag van het Oekraïense geritsel te distantiëren door te zeggen dat Giuliani op eigen houtje handelde. “Rudy zag waarschijnlijk iets, maar Rudy werkt ook voor andere mensen, begrijp je?” Wat deed hij dan in Oekraïne? Trump: “Dat moet je aan Rudy vragen.”