Direct naar artikelinhoud
Federale formatie

Open Vld houdt alle opties open, maar geeft wel een duidelijke hint aan informateur Paul Magnette

Voorzitter Gwendolyn Rutten komt buiten na het Open Vld-partijbureau.Beeld Wouter Van Vooren

De Vlaamse liberalen houden al hun opties open in de federale formatie, zowel paars-groen als paars-geel. Daarbij geven ze wel een duidelijke hint aan informateur Paul Magnette (PS): als hij Open Vld aan boord wil, dan zal hij hen moeten overtuigen.

“Wij zullen onze eigen keuzes wel maken. Daarbij baseren we ons op de liberale inhoud en niet op de mening van andere partijen.” Open Vld-vicepremier Alexander De Croo laat zich niet in een hoekje duwen in de federale formatie. Hij benadrukte na het partijbureau van Open Vld dat de partij alle deuren openhoudt.

Alle ogen waren gisterochtend gericht op het hoofdkwartier van de Vlaamse liberalen in de Brusselse Melsensstraat. Zouden ze het licht op groen zetten voor paars-groen, of niet? Aanleiding was de geheime vergadering die informateur Paul Magnette (PS) afgelopen weekend organiseerde met PS, sp.a, MR, Open Vld, Ecolo en Groen. Die partijen zouden samen een paars-groene regering kunnen vormen. Zo ontstond de perceptie dat Open Vld klaar was om N-VA te lossen in de federale formatie.

Gisteren sprak N-VA-voorzitter Bart De Wever over een “absolute vertrouwensbreuk” met de top van Open Vld. De liberalen regeren in Vlaanderen samen met CD&V en N-VA. Hoewel er geen formele afspraken gemaakt zijn om ook federaal als één blok te ageren, rekenden de Vlaams-nationalisten toch op een zekere entente bij de federale onderhandelingen. Ook CD&V-vicepremier Koen Geens begreep niet hoe een liberale partij zich kon vinden in de plannen van de PS-voorzitter.

Nog geen paars-groene bocht

Na het partijbureau viel bij Open Vld te horen dat die reacties wat voorbarig waren. De liberalen hebben de paars-groene bocht nog lang niet ingezet, klonk het. Eerst willen ze weten wat de verschillende potentiële coalitiepartners haar te bieden hebben. “Wij zijn beleefde mensen”, sprak De Croo. “Als men ons uitnodigt voor een gesprek, dan gaan we altijd luisteren. Dat geldt ook voor CD&V en N-VA.” Als Open Vld zich al ergens aan vastklikt, dan is het aan haar Franstalige zusterpartij MR.

Open Vld wil haar sterke onderhandelingspositie ten volle uitspelen. De partij is zeker van haar plaats in de volgende regering. “Ofwel komt Magnette met een betere informateursnota, ofwel stuurt de koning De Wever het veld in”, klinkt het bij een kopstuk. Ook Egbert Lachaert, die het interne verzet tegen paars-groen aanvoert, benadrukt nogmaals dat de oorspronkelijke nota van Magnette totaal “imbuvable” was. Een aantal kleine aanpassingen volstaan niet om Open Vld te doen toehappen.

Vooral sociaal-economisch moet het anders: Open Vld wil een realistisch begrotingskader en de garantie dat de hervormingen van de afscheidnemende regering niet teruggedraaid worden. Zo kan er geen sprake zijn van een verlaging van de pensioenleeftijd. Partijvoorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) benadrukte na het partijbureau dat Open Vld een partij is “die opkomt voor mensen die werken en mensen die gewerkt hebben”.

Voor informateur Paul Magnette (PS) is dit een verloren veldslag, maar nog geen verloren oorlog. Hij behoudt voorlopig het initiatief: pas op maandag 9 december loopt zijn opdracht formeel af. Dat betekent dat hij nog een kleine week heeft om de liberalen alsnog overstag te laten gaan.

Hoe ver wil Magnette gaan?

De vraag is: hoe ver wil Magnette gaan voor zijn droomcoalitie? De PS-voorzitter heeft vriend en vijand verbaasd door Open Vld nu al warm te maken voor paars-groen. Enkele weken geleden leek dat nog onmogelijk. Maar het moeilijkste werk komt nu: een gebalanceerd compromis sluiten. Elke centimeter die Magnette opschuift richting Open Vld dreigt hem namelijk duur te staan te komen: bij zijn eigen achterban en bij zijn andere toekomstige coalitiepartners.

De groenen hebben campagne gevoerd met de slogan ‘Het kan anders’. Zij willen een duidelijke breuk maken met de vorige regeerperiode. Alles wat naar Michel I ruikt, moet buiten, anders dreigt ook hun tweede regeringsdeelname ooit (na Verhofstadt I) op een teleurstelling uit te draaien. Magnette zelf werd onlangs verkozen tot PS-voorzitter op basis van zijn sterke ideologische principes. Slaagt hij erin om die opzij te zetten om een coalitie te smeden, zoals zijn voorganger Elio Di Rupo?

Lukt het wel, dan kan de koning mogelijk maandag al een formateur aanstellen om de paars-groene coalitie te vormen. De paars-groene partijen zullen dan wel versterking moeten vragen, want zelf hebben ze maar een nipte meerderheid van 76 zetels op 150. De voorkeur gaat daarbij naar CD&V, want anders zou de nieuwe coalitie slechts een op de drie Vlaamse kiezers vertegenwoordigen. “Dat is mogelijk, maar niet echt wenselijk”, klinkt het bij Open Vld.

Slaagt Magnette niet, dan komt Bart De Wever in beeld. De N-VA-voorzitter reageerde afgelopen zondag verrast op het manoeuvre van Magnette. Plotseling zei hij toch bereid te zijn om initiatief te nemen als informateur. Koen Geens (CD&V) dringt daarop aan. Ook bij de liberalen begint het besef te dagen dat het niet slecht zou zijn om De Wever voor zijn verantwoordelijkheid te plaatsen. Al benadrukte Rutten in Terzake dat Magnette nu eerst zijn kans moet krijgen. “Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) hebben al op de paars-gele piste gewerkt.”

Open Vld kan onmogelijk verliezen. Als N-VA en PS elkaar vinden, dan maakt ze sowieso deel uit van hun coalitie. Springt het overleg af, dan kan ze zonder schroom in een paars-groen verhaal stappen. In dat scenario is de kans reëel dat CD&V zich alsnog mee over de streep laat trekken.

Dat Rutten vooral op het premierschap zou mikken, ontkent ze alvast. “We zijn niet te koop”, zei ze in Terzake. “Dit gaat niet over mij, maar over de inhoud. Pas op het einde van de rit zullen we over de posten beslissen.”