Rusland verscherpt toezicht op onafhankelijke journalisten en bloggers

Sinds 2012 kan het label “buitenlandse agent” al gebruikt worden voor mediaorganisaties en ngo’s die zich mengen in de politiek en financiële steun uit het buitenland ontvangen. De term heeft een negatieve connotatie, daterend uit het sovjettijdperk. Het feit dat nu ook private burgers de stempel kunnen krijgen, doet vragen rijzen over de manier waarop onafhankelijke journalisten en bloggers in het land kunnen werken.

Een bericht retweeten van iemand die in het buitenland woont, kan al voldoende zijn om zelf als buitenlandse agent bestempeld te worden, als de ngo of het individu ook financiële steun uit het buitenland krijgt.

Groepen en individuen die aangeduid worden als “buitenlandse” agenten, moeten dat label meedelen op hun publicaties. Daarnaast dienen ze op regelmatige basis rapporten in te dienen bij de autoriteiten over hun financiering, objectieven, de manier waarop ze hun geld spenderen en wie hun managers zijn. Wie dat niet doet, riskeert een boete. Bovendien kunnen ze onderworpen worden aan controles en toezicht.

Onder andere de Europese Unie, Amnesty International, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OSCE) en Human Rights Watch veroordelen de uitbreiding van de wet.

Volgens Harlem Désir, verantwoordelijke voor persvrijheid bij de OSCE, is de wet “een buitenproportionele inmenging in de vrijheid van meningsuiting en van de pers”. “Het kan een verlammend effect hebben op journalisten, bloggers en experts of andere individuen die informatie publiceren, vooral online”, stelt hij.

“Als je kijkt naar de sowieso al beperkte ruimte voor vrije media in het land, dan is de verdere uitbreiding van de wet opnieuw een verontrustende maatregel tegen vrije en onafhankelijke media en toegang tot informatie”, zegt Maja Kocijancic, woordvoerder van de Europese Dienst voor Extern Optreden (EEAS). “Het is een nieuwe poging om onafhankelijke stemmen in Rusland het zwijgen op te leggen.” 

Amnesty International stelt dat de wet “een verwoestend effect zal hebben op de nu al beknotte omgeving voor onafhankelijke journalistiek in Rusland”, en pleit voor de intrekking ervan.