De wereld erkent klimaatverandering, maar wie betaalt voor de schade?

In 2013 werd al een compensatiemechanisme in het leven geroepen - in het jargon bekend als het “Warschaumechanisme”, en dat wordt momenteel herbekeken. De financiering en het beheer ervan zijn een belangrijk gespreksonderwerp op de klimaattop die momenteel plaatsvindt in Madrid.

Rijkere landen kunnen via het systeem ontwikkelingslanden helpen met technologie, financiering en capaciteitsopbouw, om slachtoffers van klimaatrampen te helpen bij het herstel na extreem weer of de gevolgen van de zeespiegelstijging.

De VN hebben fondsen opgericht om de transitie naar schonere energie mogelijk te maken voor ontwikkelingslanden en ze te helpen aanpassen aan een warmere wereld. Maar rijke landen, die de historische verantwoordelijkheid dragen voor de klimaatverandering, treuzelen om met geld over de brug te komen om de schade te vergoeden. Ze hebben het meer voor en systeem van verzekeringen.

De rijke landen proberen ook aansprakelijkheid en compensatieclaims te vermijden voor hun historische verantwoordelijkheid. Zo zijn de VS er consequent tegen gekant, ook onder de vorige presidenten. Nu het land zich terugtrekt uit het Klimaatakkoord van Parijs, gaan opnieuw stemmen op om openlijk te praten over compensatie.

Maar Carlos Fuller, hoofdonderhandelaar van de Alliantie van Kleine Eilandstaten (Aosis) denkt dat het politiek nog steeds taboe is. “Dit zal naar mijn mening nooit van de grond komen”, zegt hij.

Toch zal de herziening van het Warschaumechanisme voor wrijvingen zorgen tussen rijke landen en ontwikkelingslanden.

In hun klimaatbijdrage in aanloop naar de Cop25 stelden de Filipijnen, die gevoelig zijn voor cyclonen, dat het “van groot belang was dat financiering snel en systematisch” is voor loss and damage. De Alliantie van Kleine Eilandstaten dringt er bij de lidstaten op aan om “genoeg en betrouwbaar” te werken aan een oplossing voor het probleem.

Volgens Fuller gaat het echter niet enkel om geld, maar ook om capaciteitsopbouw. De creatie van een financieringsinstelling blijft een project in de verre toekomst, en de gesprekken blijven zich focussen op de herziening van het Warschaumechanisme.

Klimaat- en burgerrechtenorganisaties pleiten voor een mechanisme dat verdergaat dan een verzekeringssysteem, en systematisch humanitaire hulp biedt voor klimaatslachtoffers.

In een open brief aan Carolina Schmidt, de voorzitter van de COP25, dringen meer dan 150 organisaties aan op een specifieke instelling voor de financiering en kwijtschelding van schulden om de meest kwetsbare landen te helpen herstellen van de geleden schade. Daarvoor zijn volgens de organisaties regelmatige bijdragen nodig van rijke landen, naast een wereldwijde taks op financiële transacties, de luchtvaart en brandstoffen om het fonds te spijzen.

“De wereld erkent de klimaatcrisis, maar er is geen wereldwijd systeem om hulp te bieden en kwetsbare landen te helpen herstellen”, zegt Harjeet Singh van de ngo ActionAid.

De brief komt er na een rapport van verschillende klimaat- en milieuorganisaties, die pleiten voor een jaarlijkse donatie van 50 miljard dollar per jaar tegen 2022, en zelfs 300 miljard tegen 2030 om de klimaatschade te compenseren.