Alcoholmisbruik bij tieners: ‘Bierlobby houdt efficiënte maatregelen tegen’

Ongeveer een keer per maand ziet kinderarts Marjolein Mattheij (Universitair Ziekenhuis Antwerpen) hoe er een jongere op de spoeddienst belandt die te veel heeft gedronken. “Ik heb het de voorbije tien jaar niet echt zien toenemen. Al heb ik wel de indruk dat ze steeds jonger zijn.”

In België mogen jongeren vanaf 16 jaar bier, wijn en schuimwijn aankopen. Een te jonge leeftijd, vinden experts. 

Minister De Block verwijst dan weer naar landen waar de leeftijdsgrens voor alcohol reeds verhoogd is tot 18 of 21 jaar: het misbruik blijft er volgens haar even sterk. “Maak van bier of wijn een verboden vrucht en ze worden alleen maar aantrekkelijker.”

Die redenering klopt niet, klinkt het bij het expertisecentrum. “In Nederland had men 5 à 10 jaar geleden veel meer comazuipers dan vandaag. Tot ze de leeftijdsgrens hebben opgetrokken. Toen is het aantal wel degelijk gedaald”, legt Geirnaert uit.

De minister pleit voor sensibilisering. “We moeten jongeren uitleggen wat de risico’s van alcohol zijn. De ouders vervullen daarbij een belangrijke rol, ook meer algemeen bij de keuze voor gezonde drank en voeding”.

De VAD pleit op haar beurt voor een verhoging van de prijs van alcohol en het aan banden leggen van reclame voor alcohol. “Alcohol moet duurder zijn dan frisdrank of water. Dat is nu niet het geval”.

Maar volgens Geirnaert worden alle efficiënte maatregelen tegengehouden door de in ons land machtige bierlobby. “Sensibilisering is oké, maar met sensibilisering alleen kom je er niet”.

Ook voor ouders is volgens Geirnaert een belangrijke rol weggelegd. “Jongeren kopiëren volwassen gedrag. Wat kun je verwachten van kinderen als hun ouders en grootouders steeds meer drinken. Alcohol heeft een plaats, op speciale momenten en in beperkt gebruik. Maar niet dagelijks, en niet in grote hoeveelheden”, stelt de verslavingsexperte.

Extreem jonge cases

De voorbije tien jaar is het aantal 12 tot 17-jarigen op spoed na alcoholmisbruik grotendeels stabiel gebleven. In vergelijking met 2017 is er zelfs sprake van een lichte daling, van 2.334 naar 2.234.  Al is dat volgens experts geen reden om ons vrolijk te maken. “We kunnen hoogstens concluderen dat het even slecht is gebleven”, zegt medisch socioloog Guido Van Hal (Universiteit Antwerpen). 

Het aantal extreem jonge cases is wel toegenomen. Vorig jaar waren er 116 12- en 13-jarigen die dronken in het ziekenhuis belandden. Nooit eerder was dat aantal zo hoog. “Helaas zeggen deze cijfers enkel iets over hoeveel alcoholtesten er zijn afgenomen”, zegt Van Hal. “We weten dus niet om hoeveel promille het gaat, wat de omstandigheden waren, waarom ze precies hebben gedronken of om welke drankjes het ging. Nochtans zou zo’n registratie nuttig zijn.”

Hoe jonger iemand met alcohol in aanraking komt, hoe groter het risico dat dit problemen oplevert op latere leeftijd. “Je hebt vijf keer meer kans om later problematisch alcoholgedrag te vertonen en verslaafd te worden”, zegt professor Van Hal. “Het is echt jong geleerd, oud gedaan.”

Al merkt Van Hal hoe niet iedereen dat even problematisch vindt. “Onlangs sprak ik een kinderarts die een meisje van 14 jaar had gezien met 5,2 promille in het bloed. Ze had een glas wodka geproefd en was blijven drinken. ‘So what?’, reageerden die ouders. ‘Kan gebeuren.’”

Herkenbaar, vindt kinderarts Mattheij. “Een deel van de ouders beseft niet echt dat er een probleem is. ‘Ik ben ook jong geweest’, zeggen ze dan. Ze lijken niet te beseffen hoe gevaarlijk dat kan zijn op zo’n leeftijd. De hersenen zijn nog volop in ontwikkeling, dus het risico op schade is reëel.”

Prijs betalen

Voor kinder- en spoedartsen zit er weinig anders op dan de jonge patiënten zo goed mogelijk op te lappen. “Soms is dat frustrerend”, geeft Mattheij toe. “We geven die kinderen een infuus, omdat dit medisch de juiste behandeling is. Maar het zorgt er wel voor dat ze geen kater hebben. Ze worden wakker in het ziekenhuis en voelen zich prima. Dan vertellen wij wel hoe ze bewusteloos door hun vrienden zijn binnengebracht, hoe ze verschillende keren hebben gebraakt of hoe ze meermaals in hun bed hebben geplast. ‘Dat zal allemaal wel, maar ik voel me nu goed’, zie je ze dan denken. Normaal betaal je de prijs de volgende dag als je zoveel drinkt. Die terugkoppeling krijgen de kinderen door onze behandeling niet.”

Zijn de jongeren fysiek weer in orde, gaan ze naar huis. “Er wordt geen traject uitgestippeld”, zegt professor Van Hal. “In Nederland wel. Daar hebben ze kinderalcoholklinieken, waar deze patiëntjes van nabij worden opgevolgd.”  In Nederland worden jaarlijks tussen de 700 en 900 jongeren na alcoholmisbruik in het ziekenhuis opgenomen. Drie keer minder dan bij ons. “Het bewijst dat hun aanpak werkt”, zegt Van Hal. “We vragen dit hier al lang, maar het gebeurt niet. Ook het optrekken van de leeftijdsgrens om alcohol te kopen, zou een verschil kunnen maken.”