Uitgetest: de Tinders om u aan vrienden te helpen

“Hey ladies! Omdat iedereen het zo druk heeft, kunnen we best ons jaarlijks kerstdiner al plannen. Vult iedereen tegen morgen de Doodle in?”

Het is 2 oktober. Groene blaadjes hangen nog aan de bomen, voor mijn deur zitten de terrasjes vol. Toch is het maar nipt op tijd om de eindejaarsagenda’s naast elkaar te leggen, zo blijkt uit de 68 nieuwe berichten in bovenstaande groepchat. ‘Temptation’ heet-ie, in studentikoze tijden nog gegroeid uit de wekelijkse samenkomst rond het neusje van de Vlaamse televisiegeschiedenis.

Een simpel ‘Bij wie vnv!’ of ‘Wie brengt wijn?’ – meer was toen niet nodig om de afspraak te beklinken. Vijf jaar later kan het contrast niet groter. Vriendin A verkaste naar het buitenland, B vergroeide met haar lief,

C heeft stapels werk, D woont weer landelijk en E beoefent elke avond wel een hobby. Onze nieuwe mantra luidt ‘Sorry, wordt moeilijk!’: elke reünie lijkt wel een puzzel van duizend stukjes.

Terwijl ook ik mijn drukke kerstplannen aframmel, zeurt een stemmetje in mijn achterhoofd: hoeveel contacten zijn het afgelopen jaar zo al verwaterd? Hoe lang geleden is het dat ik een nieuwe vriendschap sloot? En stel dat ik ooit trouw, kom ik nog wel aan genoeg volk voor een bruisend vrijgezellenfeest?

“Net zoals een lief vinden moeilijker is na de studententijd, wordt ook een uitgebreide vriendenkring minder evident. Zeker in onze moderne prestatiemaatschappij, waarin de focus al snel verschuift naar een succesvolle job, mooi huis en de wereld verkennen.”

Aan het woord is ‘vriendschapsexperte’ Olivia June, ooit zelf nog een doordeweekse millennial wier weekend ongewild bestond uit bankhangen met America’s Next Topmodel. “Door mijn verhuis naar San Francisco verloor ik het contact met heel wat vrienden. Ook nieuwe maatjes maken verliep moeizamer dan verwacht. Toen ik genoeg had van Say Yes to the Dress, besloot ik dan maar om via datingapp OKCupid meisjes aan te spreken. Meestal werd ik afgewezen met de reactie ‘Ik ben niet lesbisch!’, maar het bracht me wel op ideeën.” (lacht)

Die ideeën groeiden uit tot Hey! VINA, een app waarop vrouwen al swipend op zoek kunnen naar die platonische brunchdate. Deze ‘Tinder voor vriendinnen’ zag begin 2016 het licht, met alleen al in die eerste week 100.000 nieuwe accounts. Begin dit jaar stond de teller op 800 miljoen matches, verdeeld over 158 landen, een digitale aardverschuiving. Amper drie maanden later lanceerde ook datingapp Bumble een BFF-extensie. Record: één miljoen swipes in de eerste week. Nog een maand later maakte Patook zijn intrede, uitgerust met een ‘flirtfilter’, die stiekeme versierders onverbiddelijk de laan uitwijst.

Intussen lijkt de wildgroei aan vriendschapsapps zelfs die van zijn romantische soortgenoten te overstijgen. Andere moederkloeken leren kennen? Download Peanut. Op zoek naar een maatje-hondenbaasje? Meetmydog toont je wandelaars in de buurt. Wijkbewoners ontmoeten? Nextdoor brengt buren samen. Liever samen sporten? Op Atleto vind je een sportieve ziel van hetzelfde niveau. Zelfs mensen met het syndroom van Asperger kunnen elkaar nu vinden via de app Hiki – inclusief prikkelarm kleurenpalet.

Astrologisch profiel

Al deze apps hebben slechts één fundamenteel probleem: het internet nodig hebben om vrienden te maken? Dat klinkt behoorlijk pathetisch. Want bij Tinder zoek je enkel die ene persoon, terwijl wie zich op Hey! VINA begeeft, te kennen geeft eigenlijk een vollédig netwerk te missen.

Ik maak me dus op voor een stoet aan zelfverklaarde wicca’s, bedlegerige geeks en frettenhouders wanneer ik met lichte gêne op ‘installeren’ klik.

Nog voor ik aan het swipen mag, leidt de app me langs allerlei testjes: ben ik een ochtend- of avondmens? Drink ik vooral koffie of ook wijn? En wat vind ik eigenlijk belangrijk in een vriendschap? “Op Hey! VINA kan je proactief op zoek naar mensen met dezelfde interesses en levensstijl, in plaats van je tevreden te stellen met de huisgenoten, collega’s of studievrienden die je organisch omringen”, motiveert CEO Olivia June. “Bovendien ben je zeker dat Vina’s wél tijd hebben voor die zondagse brunch.”

Nadat ook nog eens mijn aura en astrologisch profiel bepaald zijn, mag ik eindelijk op zoek naar ditto’s – matches, dus. Verrassing! Wel honderden vrouwen uit Brussel en omstreken worden aan me voorgesteld, en massaal houden ze net als ik van yoga, boswandelingen en vintagemarkten. Bovendien verzeilden ze elk om zeer sociaal aanvaardbare redenen op de app: Myriam is op zoek naar een huisgenoot, Eve is nieuw in de stad, Rani heeft enkel jongensvrienden en Sophie zoekt een klimpartner.

Hoewel mijn eerste gevoel opluchting is (geen wicca’s!), ben ik ook teleurgesteld. Zelfs op een plek waar iedereen in hetzelfde schuitje zit, lijkt eenzaamheid een verboden woord. Slechts heel af en toe durft iemand schoorvoetend wat kwetsbaarheid te tonen – Ik voel me best alleen, en zou eigenlijk wel graag mijn sociale cirkel vergroten.

“Er is inderdaad een enorm taboe mee gemoeid, zelfs nu je in de media om de haverklap leest over de zogenaamde eenzaamheid­epidemie”, stelt Marlies Maes, onderzoekster naar eenzaamheid bij jongeren (KULeuven). Nochtans zijn de cijfers overweldigend: uit het Nationaal Geluksonder­zoek blijkt dat maar liefst 54,50% van de jongeren tussen de 20 en 34 jaar zich geregeld eenzaam voelt, tegenover 28,30% van de 70-plussers. Volgens cijfers van de VRT zou het zelfs gaan om 8 op de 10 jongeren; in Nederland wordt het aantal op 40-70% van de 12- tot 24-jarigen geschat. En dat terwijl het eenzaamheidscliché van de tachtiger in een flatje nog torenhoog overeind staat. Maes: “Tegelijk zijn er positieve signalen, zoals de tweet van het Nederlandse meisje Nadï. Op haar noodkreet reageerden duizenden jongeren met een soortgelijk verhaal. Voor een stuk zie je dezelfde evolutie als bij liefdesrelaties: toegeven dat je een lief zocht, vonden we vroeger net zo moeilijk.”

Gigantische paradox

Het brengt ons bij de hamvraag: verliezen de vriendschapsapps, net zoals Tinder, geleidelijk hun stigma en pochen we binnenkort schaamteloos over spontane shopsessies met volstrekte vreemden? Of blijven ze vooral op smalend gehoon onthaald?

Kate Leaver, die het fenomeen een jaar lang intensief onderzocht voor haar boek The Friendship Cure, gelooft alvast in het eerste scenario. Volgens haar hebben we ons moderne leven zelfs zo georganiseerd dat online matchmakers stilaan onvermijdelijk worden: “We krijgen aangeleerd dat het raar is zomaar iemand aan te spreken, en leiden half ons leven online. Sommige jongeren zijn simpelweg niet meer in staat offline sociaal te zijn. Bovendien is onze samenleving steeds individualistischer geworden: traditionele publieke ruimtes verdwijnen, we trekken weg uit onze geboorteplek. Apps bieden daarop een antwoord. Zodra we ons realiseren hoe efficiënt ze zijn binnen ons drukke leven, zullen we ze massaal omarmen.”

Tegelijk schuilt net daarin een gigantische paradox. Volgens gerenommeerde sociologen als de Amerikaanse Sherry Turkle liggen sociale media net aan de basis van diezelfde vervreemding, doordat we echte conversaties inruilen voor eenzijdige connecties. Likes en re­tweets genereren korte, maar verslavende shots dopamine in de hersenen, waardoor we ons steeds dieper terugtrekken in digitale cocons. En dat terwijl het opbouwen van een echte vriendschap tijd vergt: gemiddeld zo’n 200 uur, volgens de Amerikaanse onderzoeker Jeffrey Hall. Moeten diezelfde sociale media nu echt ons gebrek aan waardevolle contacten oplappen, als een pleister op de wonde die ze zelf veroorzaakten?

Tinderachtig gedrag

Ik besluit mijn technologisch doemdenken nog even te parkeren, en vuur toch enkele openingszinnen af. Anders dan bij Tinder, is de druk om origineel uit de hoek te komen een stuk lager - met een simpel ‘hey, mooie kat!’ kom ik al een heel eind weg. Hoopvol wacht ik op reactie, maar na dagen blijft mijn bericht onbeantwoord. Tegelijk betrap ik mezelf erop gesprekken te ‘ghosten’, wanneer mijn nieuwe vriendjes toch niet zo grappig of interessant zijn als gehoopt.

“Het is geen harde vleeskeuring, maar toch maakt de interface dat je al snel tinderachtig gedrag vertoont”, stelt de Nederlandse Selma Franssen, die op Hey! VINA vriendinnen zocht in het kader van haar boek Vriendschap in tijden van eenzaamheid. “Daar afgewezen worden kan zelfs nog pijnlijker zijn dan op Tinder, omdat het niet om fysieke aantrekkingskracht gaat en je het idee kunt krijgen dat je wordt afgewezen om je persoonlijkheid. Sommige gebruikers van die apps voelen zich al best onzeker, dus voor hun zelfvertrouwen betekent dat een nog grotere deuk.”

Nog perverser voelt de confrontatie met mijn eigen swipegedrag. Een kandidate met Russische voornaam veeg ik onherroepelijk weg, en ook de naburige kapster moet het als mijn match ontgelden. Ik blijf over met een reeks jonge, stedelijke en hoogopgeleide hipsters die allemaal van yoga en brunch houden, en anders dan bij Tinder is een gebrek aan aantrekkingskracht geen excuus. Heeft de app me nu net gestimuleerd tot virtuele discriminatie?

De makers stellen alvast van niet: zowel Bumble als Hey! VINA profileert zich net als een feministische app, met het hoger doel diverse vrouwen buiten hun eigen bubbel te verbinden. Die emancipatoire boodschap wordt extra aangedikt op bijbehorende blogs (vinazine.com en thebuzz.com), en via in-appcommunities als ‘ladybosses’, ‘catwomen’ en ‘laptop warriors’.

Mij lijkt het een behoorlijk reductieve versie van het vrouw-zijn, en bovendien nogal een krampachtige poging om de vriendschapapps te normaliseren (net zoals de blog Swipe Life dat voor Tinder deed). Bovendien staat het hele gebeuren haaks op onze natuurlijke manier van vrienden maken, ondervond Franssen: “Ik heb totaal niets met minuscule hondjes, dus eigenaars daarvan had ik op een app zeker geëlimineerd. Maar toen mijn beste vriendin zo’n hondje kocht, kon me dat geen bal schelen. Integendeel: intussen heb ik hem helemaal omarmd.”

Daarmee is voor mij de doorslag gemaakt: resoluut sleep ik de apps weer richting prullenbak. Sowieso gebruikte ik ze vooral in naam van de journalistiek, en in mijn ogen hadden de tijdrovende gesprekken maar weinig weg van het vuurwerk in een echte vriendschap.

Tegelijk zou het flauw zijn ze daarmee zomaar af te schieten. Volgens experte Kate Leaver zijn ze een zeldzaam teken van hoop in deze eenzame tijden, en ook Selma Franssen vond er uiteindelijk een nieuwe boezemvriendin. Nu nog een goed antwoord bedenken op die gevreesde vraag: vanwaar kennen jullie elkaar eigenlijk?

4 POPULAIRE VRIENDSCHAPAPPS

Bumble BFF

Evaren rotten in het datingvak kennen Bumble al om het ‘progressieve swipe-beleid’, waarbij onder meer ghosting stevig wordt bestraft. Ook in de vriendschappelijke sectie is het sturen geblazen: wie binnen de 24 uur niet antwoordt, verliest definitief de kans op een date. Wel blijft de profielinfo beperkt tot veel foto’s en eerder minimalistische tekst, met het bekende vleeskeuringgevoel tot gevolg.

HEY! Vina

De moeder aller vriendschapapps richt zich enkel op vrouwen, en dan vooral van het type dat graag zelftests en vriendschapsboekjes invult. Beeldmateriaal bestaat slechts uit een enkele foto, waardoor de klemtoon uitdrukkelijk op persoonlijkheid ligt. In België vond HEY! Vina vooral een dankbaar publiek in grotere steden, waar expats en Erasmusstudenten vrolijk brunchadresjes uitwisselen.

Patook

Wie net bij het andere geslacht wat nieuwe vrienden wil opvissen, zit goed met Patook - ‘the strictly platonic friend-making app’. Een virtuele privédetective gaat non-stop op zoek naar ongepaste foto’s of ‘onder de gordel’-opmerkingen, zodat zuivere vriendschap niet door libido wordt gekaapt. In Vlaanderen is Patook vooral bij jongeren populair.

Meetup

De online connectie zo snel mogelijk offline halen, dat is de drijfveer achter Meetup. Van een vernissagemarathon (lees: gratis wijn) tot meditatiesessies in het bos: voor elke hobby bestaat er wel een community met goedgevulde kalender. Al maakt de beknopte info dat het vooral een verrassing blijft met welke mensen je een hele spelletjesavond lang opgescheept zit.