30 Vlaamse auteurs lezen voor uit werk van gevangen Turkse schrijver: "We moeten Turkije op de vingers tikken"
Dertig Vlaamse collega’s van de gevangen Turkse schrijver Ahmet Altan hebben het boek voorgelezen dat hij in zijn cel schreef: "Ik zal de wereld nooit meer zien". "We moeten Turkije op de vingers tikken in plaats van er zaken mee te doen," vindt schrijversorganisatie PEN Vlaanderen.
In boekhandel De Groene Waterman in Antwerpen staan de stoelen klaar voor een voorleesmarathon. Eén stoel is "gereserveerd". Voor de afwezige schrijver Ahmet Altan. "Hij is een van de belangrijkste Turkse romanschrijvers en hij zit in de gevangenis. Enkel maar omwille van zijn mening," zegt Erik Vlaminck, schrijver en voorzitter van PEN Vlaanderen, de organisatie die opkomt voor "schrijvers die vervolgd worden, gevangen zitten, zelfs gedood worden omwille van wat ze geschreven hebben".
Lees verder onder de foto:
Schrijver en journalist Ahmet Altan (69) schreef 9 romans, was hoofdredacteur van een linkse krant en een kritische opiniemaker in zijn land. Na de mislukte staatsgreep van juli 2016 in Turkije werd hij veroordeeld tot levenslange opsluiting, omdat hij de coupplegers en de beweging van Fethullah Gülen zou hebben gesteund. Vorige maand kwam hij enkele dagen vrij, maar werd daarna weer opgesloten. "Bijna een extra foltering," vindt Erik Vlaminck.
Lees verder onder de foto:
Altan mag maar één uur per twee weken ofwel zijn kinderen of zijn advocaat zien. Via die weg heeft hij zijn geschriften kunnen verspreiden. "De advocaat brengt documenten mee om zijn processen voor te bereiden, maar er gaan meer papieren buiten dan er binnen komen." Het resultaat is het boek "Ik zal de wereld nooit meer zien", dat intussen in vele talen is vertaald, waaronder het Nederlands. In Turkije is het niet verschenen.
Wat er ook gebeurt, vrijheid zit in je hoofd
"Ik was echt van mijn sokken geblazen. Ik vind het een van de beste boeken van de laatste tien jaar. Wat mij raakt is dat er geen haat of verwijt in zit, dat hij zo mooi en herkenbaar schrijft over wat hij beleeft, en hoe hij ervoor zorgt dat hij zal overleven. En in tegenstelling tot wat je zou denken is het een hoopvol boek," vindt Erik Vlaminck.
Altan wikt en weegt zijn eigen lot, maar ook dat van andere gevangenen; hij filosofeert, citeert andere schrijvers, verzamelt verhalen. Het boek is een ode aan de verbeelding, een "triomf van de geest" schreef de Britse krant The Guardian. Erik Vlaminck: "Hij heeft een boodschap voor iedereen: wat er ook gebeurt, de vrijheid zit in je hoofd. Dat is heel sterk."
Luister hier naar Erik Vlaminck en fragmenten uit het boek van Ahmet Altan
Ik werd wakker.
Er werd aan de deur gebeld.
Ik keek meteen naar de digitale klok tegenover me … De cijfers 05:43 knipperden.
"Het is de politie," zei ik.
Schrijfster Annelies Verbeke leest de eerste pagina’s van "Ik zal de wereld nooit meer zien" en daarna volgen 29 andere auteurs, onder wie Anne Provoost, Joke van Leeuwen, Diane Broeckhoven en Peter Theunynck. Een voorleesmarathon, wat is daar het nut van? Weet Ahmet Altan zelfs dat het gebeurt?
Erik Vlaminck: "Dat nieuws bereikt Altan wel degelijk en we krijgen ook reactie terug. Het is zo belangrijk voor gevangen schrijvers om te weten dat er buiten de gevangenis aan hen gedacht wordt, dat ze gelezen worden."
Ik schrijf in een gevangeniscel.
Maar ik ben niet in de gevangenis.
Ik ben een schrijver.
Ik ben noch waar ik ben noch waar ik niet ben.
Je kunt me gevangen zetten, maar je kunt me niet de gevangenis houden.
Omdat ik, zoals alle schrijvers, over magie beschik. Ik loop met gemak door muren heen.
We moeten Turkije meer op de vingers tikken
De toekomst ziet er niet goed uit voor Ahmet Altan en de andere mensen die na de mislukte staatsgreep in Turkije zijn opgesloten: schrijvers, journalisten, ambtenaren, militairen, rechters en vele anderen. "Ik betreur dat wij als Vlaanderen, België, Europa Turkije te weinig op de vingers tikken. Wij blijven gewoon zaken doen met Turkije, terwijl daar dingen gebeuren waarmee we niet akkoord kunnen gaan," zegt PEN Vlaanderen-voorzitter Vlaminck.
De schrijversorganisatie PEN wil aandacht blijven vragen voor een groep die vergeten dreigt te worden: de "honderden, duizenden auteurs over de hele wereld die in de gevangenis zitten, die gemuilkorfd worden omwille van wat ze zeggen. Wij hebben geluk dat we de vrijheid hebben om te mogen en te kunnen zeggen wat we willen. Hoewel ook binnen PEN er een vage schrik heerst: zal dat zo blijven?"