Apache: ‘Onze journalisten werden geschaduwd door privédetectiven’

“Vier bronnen bevestigen onafhankelijk van elkaar dat de Antwerpse projectontwikkelaar Land Invest Group privédetectives inschakelde om journalisten van Apache te schaduwen.” Dat schrijft Apache op zijn site. Volgens zijn informatie zou de projectontwikkelaar daarvoor 60.000 euro hebben betaald aan twee privédetectivebedrijven.

De feiten zouden dateren van 2016 toen Apache een onderzoeksdossier lanceerde ronde de bouwvergunning voor de Lins Tower op de Antwerpse Tunnelplaats. De stad zou de bouwpromotor zelf hebben gevraagd om lucratieve hoogbouw neer te zetten op een terrein dat, met miljoenen euro winst, twee keer zou zijn verkocht op dezelfde dag.

Definitief bewijsstuk 

Volgens Apache zou een privédetective een foto hebben gemaakt van een ontmoeting tussen enkele Apache-journalisten en twee van hun bronnen in een brasserie. Erik Van der Paal, destijds hoofd van Land Invest Group, zou een van die twee bronnen geconfronteerd hebben met die foto. Ook minstens één andere bron zou in die periode door privédetectives gevolgd zijn. Twee andere bronnen zeggen nog dat privédetectives werden ingeschakeld om journalisten van Apache te schaduwen.

“We hadden al langer aanwijzingen dat dit gebeurde maar kregen onlangs het definitieve bewijsstuk in handen”, zegt journalist Tom Cochez. Meer details kan Cochez niet geven om zijn bronnengeheim niet te schenden. In een reactie aan Apache wil Van der Paal het verhaal bevestigen noch ontkennen. “Laten we zeggen dat jullie niet veel argumenten hebben om – indien het waar mocht zijn – daar tegen te protesteren.” Van der Paal was niet bereikbaar voor commentaar op vragen van De Morgen.

‘Hallucinant’

Gesteld dat de feiten kloppen: overtrad Land Invest Group de wet door privédetectives in te huren? “Ik vrees dat dat een heel moeilijke vraag is”, zegt professor Publieksrecht Koen Lemmens (KU Leuven), gespecialiseerd in onder andere vrije meningsuiting. “Voor alle duidelijkheid: ik word hier niet vrolijk van. Maar de vraag is, als een privébedrijf een privédetective inhuurt en die blijft binnen de grenzen van de wet, ja... Hebben we dan een probleem? Dat hangt dan weer af van de specifieke omstandigheden en die kennen we hier niet”, zegt Lemmens.

Overheden mogen in elk geval geen privédetectives inhuren tegen journalisten. Voor Pol Deltour, nationaal secretaris van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ), zou hetzelfde moeten gelden voor privépersonen. “Hallucinant is dit”, zegt hij. “Dat iemand over wie bericht wordt, privédetectives achter journalisten aanstuurt met de bedoeling hun contacten te detecteren, kan niet. Er is een duidelijke wet dat de overheid dit niet mag doen. Ook van particulieren zouden we niet mogen toelaten dat ze op een dergelijke manier jacht maken op bronnen, dan nog los van het privacy-element.”

Volgens professor Criminologie Marc Cools (UGent) vormt deze zaak een goede aanleiding om de wet op privédetectives te actualiseren. “De wet dateert van 1991 maar werd nog nooit aangepast, bijvoorbeeld aan de GDPR-wetgeving. Ook al heeft zowat elke regering dat de laatste paar jaar wel beloofd.”

Serieuze gevaren

Naast de legale vraag speelt natuurlijk ook het intimidatie-effect. In dezelfde periode klaagden zowel de kabinetschef van Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) als de projectontwikkelaar zelf Apache aan en eisten ze beiden hoge schadevergoedingen. “En in die intimidatie schuilen toch serieuze gevaren”, zegt Lemmens.

De VVJ volgt de zaak in elk geval nauw op en beslist nog of ze juridische stappen onderneemt. Ook Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) reageert onthutst. “Als de aantijgingen in dit bericht kloppen, is dit een zeer ernstige zaak”, zegt zijn woordvoerder aan persagentschap Belga. “Persvrijheid is fundamenteel en moet te allen tijde worden gerespecteerd. Onafhankelijke journalistiek is onmogelijk zonder respect voor het bronnengeheim.”