Geheime documenten: Amerikaanse generaals en presidenten hadden geen flauw benul over Afghanistan
De Amerikaanse legertop en regering had geen greep op de Afghanistan oorlog, dat blijkt uit een pakket geheime documenten waar The Washington Post de hand op heeft gelegd.
“We hadden geen idee wat we aan het doen waren.” “Elk gegeven werd zo aangepast zodat we een zo gunstig mogelijk beeld konden schetsen.” “We hebben duidelijk gefaald.”
Dat zijn maar drie van de vernietigende observaties over het langst lopende gewapende conflict in de Amerikaanse geschiedenis: de oorlog in Afghanistan. Maandag publiceerde The Washington Post tweeduizend pagina’s aan interviews met betrokkenen, onderdeel van een overheidsevaluatie die tot dusver geheim was.
Een van de onvermijdelijke vragen die wordt opgeworpen is of de doden (2.400 aan Amerikaanse kant, meer dan 100.000 aan Afghaanse kant) niet zinloos zijn geweest.
Eerlijker beeld
De documenten, door de krant The Afghanistan Papers genoemd, wekken direct de associatie met de Pentagon Papers uit 1971, die een onthullend inkijkje gaven in het verloop van de Vietnam-oorlog en de leugens van de regering-Johnson. Ook de nu vrijgegeven 428 interviews die, aangevuld met statistieken, Pentagon-memo’s en andere achtergrondinformatie, bedoeld waren voor een serie dikke rapporten met de titel Lessons Learned, geven een veel eerlijker beeld van de oorlog dan de regeringen van drie presidenten – George W. Bush, Barack Obama en Donald Trump – hebben willen schetsen.
“We hadden niet het flauwste benul van Afghanistan”, zei generaal Douglas Lute, de belangrijkste oorlogsadviseur in het Witte Huis onder Bush en Obama, in een interview uit 2015. “Als het Amerikaanse volk eens wist van dit disfunctioneren.” Een andere adviseur zei dat “Osama bin Laden waarschijnlijk in zijn waterige graf lag te lachen” over de duizend miljard dollar die de Amerikanen in de oorlog en wederopbouw hebben gestoken. En Donald Rumsfeld, de Amerikaanse minister van defensie tussen 2001 en 2006, zei “geen zicht te hebben op wie de slechteriken zijn”.
Zelfs de hoofdverantwoordelijke voor het rapport, John Sopko, erkende tegen The Washington Post dat de documenten laten zien dat “het Amerikaanse volk continu is voorgelogen”.
Sopko is hoofd van het Bureau van de Speciale Inspecteur-Generaal voor de Reconstructie van Afghanistan (SIGAR), dat in 2008 is opgezet om fraude en verspilling in de oorlogs- en wederopbouwmachinerie te onderzoeken. Sopko verbreedde zijn takenpakket vijf jaar geleden met een extra klus: een diagnose van het Amerikaanse Afghanistan-beleid, in de hoop de gemaakte fouten bij een toekomstige invasie of wederopbouwmissie te vermijden.
Er zijn sinds 2016 zeven rapporten verschenen, schrijft The Post, maar de hardste conclusies uit de zeshonderd interviews (vooral met Amerikanen, maar ook met twintig Afghanen en een aantal Europese bondgenoten) zijn daarin niet terug te vinden. Kennelijk deed zelfs SIGAR als evaluerende instantie aan zelfcensuur.
Uit de rapporten doemt een aantal problematische hoofdlijnen op. Een gebrek aan strategie (na het verslaan van Al-Qaida), een gebrek aan begrip, een corruptie-bevorderende hoeveelheid geld en, allesoverkoepelend, een totaal gebrek aan eerlijkheid. Generaals, diplomaten en presidenten spraken allemaal in veel te rooskleurige termen over de oorlog, zozeer zelfs dat sommige geïnterviewden van ‘moedwillige misleiding’ spreken.
SIGAR wilde de documenten niet vrijgeven, maar The Washington Post heeft er sinds 2016 via een Amerikaanse wob-procedure achteraan gezeten. Daar kwam twee keer een rechter aan te pas.
Overmoed
Boven de interviews hangt steeds de wolk van overmoed. De pogingen om door stammen gedomineerde platteland te moderniseren bleken veelal tot mislukken gedoemd. Corruptie, een incompetente politiemacht en de opiumteelt bleken onoverkomelijke structurele problemen. Ook bleek de Taliban onverslaanbaar. De regering-Trump probeert nu tot een vredesakkoord te komen.