Maagzuurremmers aan banden leggen haalt weinig uit: ze kosten het Riziv nog meer dan 90 miljoen euro

940,6 miljoen euro. Dat bedrag moest het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering, kortweg het Riziv, vorig jaar spenderen aan de top 25 van geneesmiddelen die Belgen in apotheken kopen. Voor alle duidelijkheid: het gaat niet om pijnstillers of neusdruppels, maar om geneesmiddelen die artsen voorschrijven en die terugbetaald worden met het budget van de verplichte ziekteverzekering. 

Op nummer drie van de lijst staat pantoprazol. Heel wat landgenoten hebben in hun medicijnkastje blijkbaar een pakje met die maagzuurremmer liggen – 1,3 miljoen Belgen om precies te zijn. Tenminste in 2018. Toen betaalde het Riziv daar 61 miljoen euro voor terug. Ook een andere maagzuurremmer, met de naam omeprazol, staat op de lijst. Samen zijn ze goed voor een factuur van ruim 90 miljoen euro voor bijna 2 miljoen patiënten. 

Chronisch

Die hoge cijfers bij de maagzuurremmers (sommige zelfs hoger dan in 2017) vinden sommige experts in de farmacie verrassend. Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) richtte in april 2017 net haar pijlen op deze medicatie. Om de overconsumptie aan te pakken besloot ze grote verpakkingen, van 84, 98 of 100 tabletten, niet meer terug te betalen. Volgens haar was dat niet zinvol, omdat een behandeling met maagzuurremmers idealiter maar twee maanden duurt.

“De hervorming van De Block heeft niet tot een grote daling van de uitgaven geleid”, merkt Evelyn Macken van de Onafhankelijke Ziekenfondsen op. Er kan nog veel gewonnen worden, zegt ze. “In België blijven we aan de hoge kant zitten, zeker als je het vergelijkt met landen als Oostenrijk.”

Professor klinische farmacie Thierry Christiaens (UGent) valt haar bij. “Zeker als je weet dat het budget voor geneesmiddelen vorig jaar met 392 miljoen euro overschreden is.”

Maagzuurremmers zijn an sich niet schadelijk, zegt Christiaens. Mensen met een maagzweer bijvoorbeeld zijn er erg mee gebaat. “Maar het probleem is dat de medicatie vaak chronisch wordt genomen. Dat heeft te maken met de afbouw, die moeilijk is. Wie stopt met de remmers ziet zijn klachten in eerste instantie opnieuw verergeren.” 

Op lange termijn zijn er nochtans allerhande risico’s. “Je maag wordt minder zuur en is daardoor onder meer slechter bestand tegen microben. Dat verhoogt de kans op darminfecties.” Het zijn kleine kansen, zegt Christiaens. “Maar als miljoenen mensen zulke pillen nemen, komen die nevenwerkingen natuurlijk wel vaker voor.”

Kiwimodel

Christiaens merkt op dat het niet vanzelfsprekend is om artsen en patiënten op andere gedachten te brengen. “Zo’n maagzuurremmer is in een paar seconden voorgeschreven. Terwijl een gesprek over de effecten van de medicatie aangaan veel meer tijd vergt. Artsen worden nu te weinig gestimuleerd om het anders aan te pakken.”

De Block zegt dat de maatregelen die ze nam nog niet zichtbaar kunnen zijn in de cijfers van het Riziv. “Het is logisch dat het even duurt vooraleer er een impact is.” Ze wijst erop dat de top-25-lijst geen recente evolutie aantoont, maar wel een verandering over een periode van zeven, acht jaar. “Die toont wel dat de maatregelen die we genomen hebben broodnodig zijn.”

Toch zijn de maatregelen die De Block neemt om de kosten van medicijnen te drukken volgens de PVDA en Geneeskunde voor het Volk niet voldoende. Zij voeren donderdag actie aan haar kabinet en zetten nog eens het kiwimodel in de kijker, een model waarmee een overheid farmaproducenten tegen elkaar kan uitspelen zodat de prijzen naar beneden gaan. 

“Als we dat model toepassen op de jaarlijkse top 25 van het Riziv, dan zou dat 327,4 miljoen euro opbrengen voor de sociale zekerheid”, zegt volksvertegenwoordiger en huisarts Sofie Merckx.