Direct naar artikelinhoud
Lopende Zaken

Het Laurette-moment van Bart De Wever

Bart De Wever lijkt het moeilijk te hebben met de gedachte dat een federale regering zonder de N-VA gevormd kan worden.Beeld OPENVLD

Bart De Wever zegt bereid te zijn het confederalisme te laten vallen om een nieuwe federale regering te vormen. Maar wíl hij die wel vormen?

De leiders van PS en N-VA lijken meer op elkaar dan ze zelf zullen willen toegeven. Toen in 2014 Charles Michel namens MR als enige Franstalige de vorming van een nieuwe federale regering doorzette met N-VA, CD&V en Open Vld, sprak PS-toppolitica Laurette Onkelinx de legendarische woorden ‘Comment ont-ils osé?’. Waar halen ze het lef?

Die zin werd al snel (en terecht) begrepen als ‘Waar halen ze het lef om zonder ons een regering te vormen?’ Voor nogal wat N-VA-sympathisanten werd dat zinnetje zo het bewijs van de verwaandheid van de PS-top. Alsof ze een trekkingsrecht op de macht hadden. Het valt overigens niet uit te sluiten dat sommige Franstalige socialisten dat ook echt dachten (en denken).

Afgelopen week had Bart De Wever zijn eigen Laurette-moment. “Ik kookte van woede toen ik de nota-Magnette las”, vertelde de N-VA-voorzitter aan elk medium dat het horen wilde. Hij voelde zich ‘verraden’ door Open Vld omdat die de informateurs­nota überhaupt bespreekbaar achtte. ‘Comment ont-ils osé?’… Waar haalt Open Vld het lef vandaan om zonder de zegen van de grote N-VA zelfstandig tot een oordeel te komen?

Kaakslagregering

De woede van De Wever is begrijpelijk. Niet omdat een embryonale tekst van een PS-informateur zowaar een PS-stempel blijkt te dragen, maar omdat hij voor het eerst sinds de verkiezingen even de regie kwijt leek. Dat er, eerst zonder al te veel schermutseling, contouren opdoken van een levensvatbare paars-groene (met eventueel oranje aanbouw) regeringsconstructie stond niet in zijn draaiboek.

Bij nadere beschouwing is de situatie prima vergelijkbaar met die van 2014. Toen meende PS-leider Elio Di Rupo dat hij alle sleutels in handen had door cdH aan zich vast te klinken in snel gevormde Franstalige regeringen. Tot dus de MR de stoutmoedige (en achteraf gebleken roekeloze) beslissing nam om dan maar alleen de federale regeringsonderhandelingen aan te vatten met de Vlamingen.

Ditmaal meende De Wever zijn Vlaamse coalitiepartners Open Vld en CD&V stevig op zak te hebben. Dat leverde N-VA een gedroomde machtspositie op. Ofwel kon de partij in een paars-geel kabinet haar wil opleggen. Ofwel zou de situatie steeds dieper blokkeren, tot ongenoegen van elkeen. Dat levert N-VA een hefboom om haar confederale wens door te duwen. Ofwel zou zich aan Vlaamse zijde een pijnlijke en langgerekte scheiding voltrekken, om een uit nood geboren paars-groene regering mogelijk te maken.

Laurette Onkelinx kon er niet van over dat de MR in 2014 een federale regering zonder de PS vormde.Beeld BELGA

Tegen zo’n ‘kaakslagregering’ wil N-VA best oppositie voeren als het redelijkere alternatief voor radicaal-rechts. Maar dan moeten de Vlaamse partijen die in die regering stappen bij aanvang wel voldoende vertwijfeld en verscheurd zijn. Dus mag zo’n regering vooral niet te vlot tot stand komen.

Juist dat leek te gaan gebeuren, toen Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten op 18 november plots haar steun voor informateur Paul Magnette met de wereld deelde. “De opdracht is moeilijk, maar informateur Magnette pakt de dingen ernstig aan. Dat is ook nodig. Ons land verdient een regering die de handen uit de mouwen steekt.”

Welwillende hulp

Helemaal verrassend had die wending niet mogen zijn. Al voor de verkiezingen gaf Rutten in een interview in deze krant een hint. “Ik heb goede herinneringen aan paars-groen”, luidde de kop boven dat gesprek.

Dat is heus niet zo krankzinnig als menige opiniemaker wil doen geloven. Het is de verdienste van de N-VA dat zij erin geslaagd is het eenheidsdenken door te drukken dat wat goed is voor de N-VA ook per definitie goed is voor ‘Vlaanderen’, en dat dus minstens alle niet-linkse partijen zich op de lijn van de N-VA dienen te zetten. Maar klopt dat wel?

Natuurlijk zijn er voor de Open Vld goede argumenten om in een rechts kabinet te stappen met de N-VA. Maar wie enkel kijkt naar de feiten, moet besluiten dat juist in regeringen met linkse toetsen (Verhofstadt-I, Di Rupo-I, toen ook al tegen harde N-VA-oppositie in) Open Vld met winst geëindigd is.

Doet de laatste liberaal het licht uit in de Melssenstraat als Open Vld in een paars-groene regering stapt, zoals Loris Parys en Jean-Marie Dedecker (beiden ex-Open Vld) voorspellen? Zou kunnen, maar de empirie wijst voorlopig het tegendeel uit.

Gelukkig voor De Wever kan hij alweer op meer bondgenoten rekenen dan hijzelf voor mogelijk houdt. Van overal stroomt de welwillende hulp toe. Van experts die de paars-groene apocalyps voorspellen, van andere experts die zowaar vinden dat het niet tot de missie van een informateur behoort om vooruitgang te boeken, van partijgenoten van Rutten die er blijkbaar geen probleem mee hebben te gehoorzamen aan een voorzitter die hun eigen partijleider weinig elegant vernedert.

Noodlottig

Maar ook van informateur Magnette zelf kwam er hulp. Dat paars-groen zonder oranje een al te krappe meerderheid heeft, dat kan een kind op de vingers natellen. Dat dat met name in Vlaanderen niet eenvoudig ligt, is ook geen kernfysica. Waarom dan CD&V zo kil benaderen, met een provocatief ideetje over euthanasieplicht toe? Exit Magnette dus.

Er is wel wat veranderd. Van de drie opties zijn er nu in werkelijkheid nog maar twee over. Paars-geel is geprobeerd, het is mislukt, het spoor loopt al maanden dood en het gaat heus niet plots weer tot leven komen, zoals blijkt uit het verbale geweld over en weer tussen De Wever en Magnette.

Blijft over: paars-groen-oranje. Of nieuwe verkiezingen. 

De onbezonnen campagnetaal waarmee PS en N-VA elkaar verbaal te lijf gaan, doet vermoeden dat beide grote partijen zo’n nieuwe stembusgang toch steeds ernstiger als een plan B overwegen. En dat sommigen, bij N-VA en bij PS, er zelfs begerig naar lonken als Gollum naar de ring in The Lord of the Rings.

Verkiezingen uitlokken, is altijd een gok. Misschien verandert er, zoals bij de recente herverkiezingen in Spanje, uiteindelijk vrij weinig. Misschien volgt een nieuwe electorale aardverschuiving. Zowel voor N-VA als voor PS liggen er kansen om in het eigen taalgebied te mobiliseren tegen de overzijde, maar een zekerheid is er niet. Ook Gollum raakte verblind door het vooruitzicht van meer macht.

Voor N-VA en PS kan de gok van een noodstembusgang niettemin goed uitpakken. Voor een land dat een nationale regering probeert te vormen zonder een nationale kiesomschrijving zou het noodlottig kunnen zijn. Laat dat nu juist de missie van de N-VA zijn.

Noodlottig
Beeld DM