Met ruim 40 uur vertraging: (weinig ambitieus) akkoord bereikt op VN-Klimaatconferentie

Doel van de conferentie was om het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 te versterken. In dat akkoord spraken de landen af om de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden Celsius. De standpunten van de deelnemers lagen in Madrid ver uit elkaar. Het leek dan ook lange tijd onzeker of er een akkoord kon worden bereikt.

De landen onderstrepen in het slotakkoord de “hoogdringendheid” om actie te ondernemen tegen de opwarming van de aarde. Maar er is geen akkoord over de essentiële punten die nodig zijn om de klimaatproblematiek aan te pakken. De belangrijkste beslissingen zijn een jaar uitgesteld tot de volgende klimaatconferentie in het Schotse Glasgow. Zo is er nog geen afspraak gemaakt over de handel in CO2-emissies, wat een van de belangrijkste doelen was voorafgaand aan het overleg. Het gaat om zeer technische materie, die evenwel zeer belangrijk is. Die discussie over artikel 6 van van het klimaatakkoord van Parijs werd ditmaal naar de klimaattop van volgend jaar in Glasgow verwezen. Als het kader voor de handel in uitstootrechten te vaag of te laks is, kan dat het klimaatakkoord van Parijs op de helling zetten. 

De milieubeschermingsorganisaties Greenpeace en Wereld Natuur Fonds (WNF) hebben forse kritiek op de uitkomst van de conferentie. Ze beschouwen de internationale inspanningen voor meer klimaatbescherming als onvoldoende en spreken van een diepe crisis. “Deze klimaatveranderingsconferentie was een aanval op het hart van het Akkoord van Parijs”, zei een woordvoerder van Greenpeace vandaag. “De onderhandelingen werden gegijzeld door de grootste vervuilers”, stelt het WNF. “Wat in Madrid ontbrak was de politieke wil om echt iets aan de klimaatverandering te doen.”

Het Wereldnatuurfonds (WWF) betreurt dan weer dat de klimaattop geëindigd is met grote uitstoters, zoals de VS, China, India, Japan, Brazilië en Saoedi-Arabië, “die hun verantwoordelijkheid ontkennen”. “Ze blokkeerden de voortgang in Madrid”, zegt WWF. De keuze van de EU voor klimaatneutraliteit tegen 2050 noemt WWF “een van de weinig lichtpunten”. “België blijft in de staart van het Europese peloton hangen. Gelukkig sloot ons land zich uiteindelijk toch aan bij de verklaring van San José (die voorgesteld werd door Costa Rica, nvdr), die respect voor het akkoord van Parijs en hoge ambities op wereldniveau vraagt. Ons land heeft werk aan de winkel om het akkoord van Parijs na te leven.”

WWF vraagt dat Vlaanderen constructief samenwerkt met de andere regio’s om tot een doeltreffend klimaatbeleid te komen. “De Waalse en Brusselse regeringen hebben begrepen dat we vooruit moeten met ons klimaatbeleid. We hopen dat de Vlaamse regering zich daar alsnog bij aansluit.”

De top moest de laatste regels afspreken voor de implementatie van het akkoord van Parijs uit 2015, dat volgend jaar ingaat. Madrid zou echter ook duidelijk moeten maken dat de bijna 200 landen beseffen dat de gevolgen van de klimaatcrisis steeds ernstiger worden en dat zij er dus alles aan moeten doen om de wereld onder een relatief veilige 1,5 graad te houden. Met de huidige klimaatplannen stevenen we af op een rampzalige 3,2 graad opwarming.

Die urgentie tekende zich de afgelopen twee weken niet af, door obstructie van grote uitstoters als Australië, Brazilië, Saudi-Arabië en de VS. Tot frustratie van onder meer kleine eilandstaten, alsook de Europese Unie, die deze week de ‘Green Deal’ presenteerde. Waarnemers waarschuwen dat het gebrek aan ambitie en voortgang de strijd tegen de opwarming bedreigen. “Het lot van het akkoord van Parijs staat hier op het spel”, zei Andrew Norton van het Internationale Institute for Environment and Development, een denktank in Londen.

Volgens het akkoord van Parijs moeten landen komend jaar vóór de cruciale klimaattop in Glasgow in november nieuwe aangescherpte klimaatplannen indienen om te zorgen dat het doel van 1,5 graad in zicht blijft. Vrijwel geen land heeft dat al gedaan. Van de grote uitstoters heeft alleen de Europese Unie deze week een aanzet gegeven, met haar doel van klimaatneutraliteit (netto nul uitstoot) in 2050 en 50 tot 55 procent minder emissies in 2030.

Ondertussen hebben 120 landen het doel onderschreven om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Dat deelde de Chileense voorzitster van de klimaatconferentie in Madrid zondag aan het slot mee. België behoort niet tot die landen. “We zijn trots dat deze alliantie uitgegroeid is tot 120 landen”, zei voorzitster Carolina Schmidt. Het aantal landen van de zogenaamde ‘Climate Ambition Alliance’ is hiermee verdubbeld. Chili was de initiatiefnemer van die alliantie. Ook zowat 400 steden en 800 ondernemingen streven ernaar om klimaatneutraal te worden, en dus netto geen CO2-uitstoot meer uit te stoten in 2050. Er wordt volgens Schmidt wel te weinig vooruitgang geboekt. “De burgers van de wereld eisen om sneller vooruit te gaan.”

Wallonië en Brussel onderschrijven eveneens de Climate Ambition Alliance, maar Vlaanderen niet. Bijgevolg maakt België geen deel uit van de groep van 120 landen. Het behoort ook niet tot de ‘High Ambition Coalition’, eveneens bij gebrek aan consensus omdat Vlaanderen weigerde mee te gaan.

Over de “principes van San Jose voor een verhoogde ambitie en de integriteit van de internationale koolstofmarkten” staan de neuzen wel in dezelfde richting, waardoor België zich wel aansloot bij deze groep landen die sterke koolstofmarkten eisen.

De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, reageert “ontgoocheld” op de resultaten van de VN-klimaatconferentie. “De internationale gemeenschap heeft een grote kans gemist om hogere ambities te tonen rond vermindering, aanpassing en financiering om de klimaatcrisis aan te pakken”, zegt Guterres via Twitter. “Maar we mogen nooit opgeven en ik geef nooit op.”

De VN-baas wil naar eigen zeggen “meer dan ooit van 2020 het jaar maken waarin alle landen toezeggen om te doen wat volgens wetenschappers nodig is om de wereld koolstofneutraal te maken in 2050 en om de opwarming te beperken tot 1,5 graad”.

Brussels minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) is tevreden met de beslissing om het ambitieniveau van de landen tegenover de klimaaturgentie te verhogen met het oog op de top van volgend jaar, die in het Schotse Glasgow plaatsvindt.

Hij is ook tevreden dat de onderhandelingen over de uitstootrechten is doorverwezen naar de volgende klimaatconferentie van de Verenigde Naties. “Dat ligt in lijn met de oproep van de ambitieuze landen, zoals België, voor de goedkeuring van gemeenschappelijke regels die voorkomen dat het Akkoord van Parijs wordt begraven of bezoedeld. Liever geen akkoord dan een slecht akkoord, was het standpunt van de EU”, schrijft Maron op Twitter.

Zijn Waalse collega Philippe Henry geeft toe dat men in Madrid “het ergste vreesde”. Ook hij onthoudt de vraag om het ambitieniveau op te krikken. “We zullen er heel 2020 aan werken. Glasgow moet de tweede etappe van Parijs worden en geen achteruitgang. We komen er. Het is lang en traag, maar het is verplicht.”

Klimaatactivisten wereldwijd kondigden aan de strijd verder te zetten.