Vlieg nu maar, Panamarenko. Portret van een Belgisch icoon
Panamarenko is niet meer. De beroemde Antwerpse kunstenaar, echte naam Henri Van Herwegen, is gisterenavond op 79-jarige leeftijd overleden. Panamarenko wordt gezien als een van de belangrijkste Belgische artiesten van de 20e eeuw. Maar Henri Van Herwegen was veel meer dan alleen een kunstenaar. Hij was tegelijk ingenieur, uitvinder, visionair en dichter. Of het nu om zeppelins, onderzeeërs of vliegtuigen ging, Panamarenko was telkens op zoek naar de symbiose tussen kunst en techniek.
Henri Van Herwegen wordt geboren in Antwerpen op 5 februari 1940. Zijn vader is elektro-ingenieur, zijn grootvader architect. Al van jongs af aan wordt hij dus omringd door techniek en ruimtelijke constructies. Van 1955 tot 1960 studeert hij aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten. De jonge Henri is echter ook aan te treffen in de wetenschappelijke bibliotheek van de Scheldestad, waar hij zich op eigen houtje verdiept in de natuurwetenschappen. Vrij vlug begint hij de droom te delen van de mythologische figuur Icarus: het vliegen op eigen kracht.
In de jaren 60 wordt Henri ‘Panamarenko’. Zijn artiestennaam is een samentrekking van drie dingen: ten eerste de luchtvaartmaatschappij PanAm (‘Pan American Airlines and Company’), ten tweede het land Panama en ten derde Panteleimon Ponomarenko, een politicus uit de voormalige Sovjet-Unie, een naam die Van Herwegen hoorde op de radio. Zijn eerste werken leunen aan bij de pop-art. En dan groeit Panamarenko helemaal uit tot een begeesterende artiest.
Wondere wereld
Vanaf de jaren 70 creëert hij schaalmodellen van talrijke imaginaire voertuigen: vliegtuigen, ballonnen, helikopters, duikboten, vliegende tapijten, vogels. En dat in alle mogelijke originele en verrassende vormen. Altijd spectaculair, altijd een combinatie van kunst en technologie.
Eén van zijn belangrijkste werken is de “Aeromodeller”, een luchtschip van 28 meter lang. Het gevaarte heeft de hele wereld rondgereisd en zit nu in de collectie van het Gentse S.M.A.K. De “Aeromodeller” is het startschot voor de bouw van een hele reeks vlieg-, vaar en rijtuigen.
De kunstenaar laat vaak in het midden of ze echt functioneren, maar test er ook enkele uit. Vooral met de verschillende versies van zijn gemotoriseerde rugzakken tracht hij echt op te stijgen. In 1996 stelt hij in Antwerpen zijn stalen duikboot Nova Zemblaya voor. Het doel van het ontwerp is ermee naar Spitsbergen te varen, maar dat blijkt niet haalbaar.
Vreemde schoonheid
“Zijn wondere wereld houdt het midden tussen pure wetenschap, technisch vernuft en kinderlijk enthousiasme”, zo klinkt het mooi samenvattend op zijn website. “Telkens spectaculaire constructies van vreemde schoonheid, tegelijk speels en indrukwekkend.”
Verschillende kunstwerken vinden hun weg naar het openbaar domein, zoals Batopillo in Hasselt en Pepto Bismo in de Antwerpse Seefhoek. De Vlaamse overheid koopt verschillende werken aan, die ook tentoongesteld worden. Zo is het “Vliegend Eiland” te zien in het Vlaams parlement. De kunstenaar wordt in 1994 vereeuwigd in een nummer van de Limburgse rockgroep Noordkaap.
Einde van artistieke loopbaan
Panamarenko huwt in 2003 met de 34 jaar jongere Eveline Hoorens, die met haar familie de ambachtelijke koffiebranderij Hoorens runt in het Oost-Vlaamse Michelbeke.
Op 5 februari 2005 wordt Panamarenko 65 jaar. Op het stadhuis van Antwerpen wordt hij plechtig ontvangen door burgemeester Patrick Janssens, die hem prijst voor zijn “onaangepast gedrag, ook wel creativiteit genoemd”. Datzelfde jaar verschijnt het lexicon “Copyright Panamarenko”. De Vlaamse overheid weet op een veiling in Londen beslag te leggen op de legendarische Prova Car van Panamarenko, die een stek krijgt in het Antwerpse Museum voor Hedendaagse Kunst (M HKA).
Eind september 2005 opent in Brussel een grote overzichtstentoonstelling, waar Panamarenko het einde van zijn artistieke loopbaan aankondigt.
De vzw “Panamarenko Collectief” ziet begin maart 2006 het levenslicht. Het collectief wil het oeuvre van de kunstenaar promoten, toegankelijk maken, bestuderen, archiveren en verspreiden. Het jaar daarop schenkt Panamarenko het pand in de Antwerpse Seefhoek waar hij het grootste deel van zijn leven heeft gewoond en gewerkt, aan het M HKA. Het pand was sinds de dood van Panamarenko’s moeder onderkomen geraakt, onder meer omdat de kunstenaar zijn papegaaien alle vrijheid gaf. Het wordt opgeknapt en is intussen te bezoeken in rondleidingen voor kleine groepjes.
Naar aanleiding van de 80ste verjaardag van de kunstenaar in 2020 zijn in Antwerpen al diverse activiteiten voorzien, met in januari een pop-up expo in galerij Campo en Campo en in het najaar een tentoonstelling in virtual reality en een overzicht van zijn leven in het M HKA.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Spaargids.be
Hoeveel geld mag er op jouw spaarrekening staan vooraleer de fiscus passeert?
-
PREMIUM17
Welke jobs worden bedreigd door artificiële intelligentie? En welke zal het net makkelijker maken?
Vreest u - net als 4 op de 10 Belgen - dat artificiële intelligentie zal leiden tot banenverlies, of ziet u eerder een hulp in de technologie? ING België becijferde dat het werk van 3,3 miljoen Belgen de komende jaren te maken krijgt met AI. Welke jobs moeten het meest vrezen? En zal de technologie ons werk in sneltempo overnemen? “De impact zal dezelfde zijn als de intrede van de pc en het internet op de werkvloer.” -
WEERBERICHT. Eindelijk zachter weer. De zon doet haar best, maar kans op buien vanaf maandagavond
Daar is de lente! Of toch een beetje. We krijgen een zonnige start van de week met een beperkte kans op buien. De temperaturen blijven heel de week zacht, woensdag wordt het op sommige plaatsen tot 23 graden. Vanaf dinsdag krijgen we wel meer buien. -
-
IN BEELD. Panamarenko (1940-2019)
-
Bestelwagen botst zonder bestuurder tegen geparkeerd voertuig in Oordegem
De hulpdiensten werden vrijdagavond omstreeks 23 uur opgeroepen naar de Grote Steenweg N9 in Oordegem nadat daar een merkwaardig ongeval gebeurde.Oordegem -
Kunstenaar Panamarenko (79) onverwacht overleden
De Antwerpse beeldhouwer Henri Van Herwegen, beter bekend als Panamarenko, is gisteravond overleden. Hij werd 79 jaar. De beeldhouwer geldt als een van de belangrijkste Belgische artiesten van de twintigste eeuw. -
PREMIUM16
Open oorlog bij de Nationale Loterij: volgens de één roept, rookt en drinkt CEO Jannie Haek op kantoor, de ander noemt dat pertinente leugens
-
PREMIUM
Panamarenko in 2015: ‘Heb je er al rekening mee gehouden dat God toch bestaat?’
-
PREMIUM
“We zijn het allerbelangrijkste kwijt. Net toen we dachten dat we haar terug hadden.” Baby Julia overlijdt net nadat ze kankervrij is verklaard
Ze was amper negen maanden oud, maar ze vocht bijna haar hele, korte leventje tegen leukemie. Eind maart was er voor het eerst goed nieuws, toen de dokters baby Julia kankervrij verklaarden. Maar nog geen maand later werd een tot dan niet ontdekte hersentumor haar fataal. Haar ouders zijn kapot van verdriet. “We wilden niet aan het ergste denken. Want het ergste, dat hadden we toch al meegemaakt?”Knokke -
HLN Shop
Op safari in de Benelux: vijf zinderende ervaringen om na te jagen
Hou je van natuur en avontuur, staat een safari vermoedelijk hoog op je bucketlist. Geen tijd/budget om af te reizen naar Afrika? Het perfecte plan B bevindt zich net over de grens, in Hilvarenbeek: in de Beekse Bergen onderneem je een safari met alles erop en eraan zonder op het vliegtuig te moeten stappen. HLN Shop geeft een checklist mee van wat je niet mag missen op je Nederlandse dan wel Afrikaanse safaritocht. -
Jobat
Hoeveel werknemers krijgen maaltijdcheques? En wie mag op een dertiende maand of smartphone van het werk rekenen?
16 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageerMathias Van Herck
Kris Eelen
Veerle Hertens
Bernard Dieryck
Josse Pot