‘Onvoorstelbaar’: besparingen in zorgpreventie zetten kwaad bloed

“Hoe we het met nog minder moeten gaan doen dan met de nu al ontoereikende middelen? Dat blijft ook voor mij een grote vraag.” Dat zegt Linda De Boeck, directeur van het Vlaams Instituut Gezond Leven, een expertisecentrum voor gezondheidspreventie. Het Instituut is een van de organisaties die moeten besparen volgend jaar, zo blijkt uit cijfers die afgelopen vrijdag goedgekeurd werden door de Vlaamse regering.

Het Vlaams Instituut Gezond Leven wordt het hardst getroffen met een besparing van 6 procent (320.934 euro). “We zullen onze plannen moeten herzien”, zegt De Boeck. “Plannen om de mentale weerbaarheid van jongeren in het secundair onderwijs te versterken moeten we schrappen.” Ook andere organisaties als Sensoa, de Zelfmoordlijn, het VAD (Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs) en het Instituut voor Tropische Geneeskunde worden getroffen. “Dat men bij zoiets essentieels geld gaat zoeken is onvoorstelbaar”, zegt parlementslid Maxim Veys (sp.a).

Boekhoudkundig trucje

Vooral de besparing op diensten voor psychische bijstand en suïcidepreventie stuit op onbegrip. Dat zelfs de Zelfmoordlijn een symbolische knip van 1,3 procent (5.133 euro) zou krijgen, zette al snel kwaad bloed. Op Twitter meldde minister Beke dat die besparingen ongedaan gemaakt worden via een boekhoudkundig trucje: geld dat gewonnen wordt door vaccins dit jaar al te kopen, gaat volgend jaar naar de Zelfmoordlijn. Maar het overkoepelende Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie wordt wel vol getroffen. “Ons centrum zal 54.000 euro moeten besparen”, zegt directeur Kirsten Pauwels.

De kwestie ligt ook politiek gevoelig. Welzijn blijft een belangrijk politiek wingewest voor CD&V. “Net zoals voor de andere domeinen binnen de Vlaamse begroting moeten we ook hier zaken in vraag durven stellen. We vragen dus ook een inspanning van onze partnerorganisaties”, klinkt het op het kabinet-Beke.

In totaal wordt er voor 2,3 miljoen euro bespaard. Nochtans zegt het kabinet dat de investeringen in preventie de komende jaren net zullen stijgen met 9,5 miljoen euro. Voor 2020 zal er bijvoorbeeld 4 miljoen euro worden uitgetrokken om het bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker uit te breiden of in te zetten op mucoscreening bij pasgeborenen.

Gezondheidspromotie vs. ziektepreventie

Al blijkt daaruit vooral de keuze van de minister voor een specifiek soort preventie. “Je moet eigenlijk een onderscheid maken tussen gezondheidspromotie en ziektepreventie”, zegt gezondheidseconoom Lieven Annemans (UGent). Een screening naar darmkanker is ziektepreventie, mensen aanzetten tot een beter voedingspatroon is dan weer promotie. “Het is vooral op dat laatste dat de minister bespaart.”

Een slimme zet? Ook professor Annemans meent van niet. “Uit internationale rapporten blijkt dat ons land niet goed scoort op dit vlak, vooral door een tekort aan investeringen”, zegt Annemans. “We hebben dus eigenlijk een inhaalbeweging nodig – zeker omdat alle analyses aantonen dat investeringen in gezondheidspromotie het meest kosteneffectief zijn. Dat erkent de minister ook in zijn beleidstekst. Dan het omgekeerde doen, getuigt niet van veel visie.”

Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de site www.zelfmoord1813.be.