De remedie tegen eenzaamheid: de spontane babbel "op den dorpel"

Dit weekend zijn in Brugge opnieuw mensen levenloos teruggevonden in hun woning in complete eenzaamheid. Bruggeling Benedikte van Eeghem doet een oproep om het spontane contact aan de "dorpel" van onze huizen heruit te vinden. Dat is volgens haar het beste tegengif tegen vereenzaming. 

opinie
Benedikte Van Eeghem
Benedikte Van Eeghem is communicatiemedewerker bij OCMW Brugge, copywriter, tekstredacteur en blogger. Ze schrijft over de actualiteit, opvoeding, sociale thema's en de dingen die haar 'positief' wakker houden.

De voorbije maand overleden er in Brugge opnieuw twee mensen in complete eenzaamheid. De trieste balans bevestigt dat elk initiatief om de strijd tegen eenzaamheid te voeren, zinvol is. Maar misschien boeken we nog meer winst als we verder kijken dan meldpunten en noodnummers doen.

Voor alle duidelijkheid: de problematiek rond vereenzaming is geen exclusief Brugs gegeven. Helemaal niet. De stad en het OCMW namen wel het voortouw toen in de zomer van 2017 bleek dat drie mensen in complete isolatie overleden en pas weken later werden aangetroffen. Inwoners van Brugge kunnen nu via een meldpunt op een laagdrempelige manier melding doen over vermoedelijke vereenzaming. 

Het speciale nummer ontving zo’n 100 oproepen in een jaar tijd. Niet toevallig lanceren in deze najaarsperiode – gekenmerkt door koude en donkere dagen – ook andere steden gelijkaardige meldpunten. Het engagement strekt elk bestuur tot eer. Maar tegelijk moeten we ons de vraag durven stellen waarom buren en buurtbewoners in deze samenleving (ongewild) in anonimiteit wegzinken en in de meest acute gevallen zelfs pas na hun dood opgemerkt worden. 

We moeten ons de vraag durven stellen waarom buren en buurtbewoners in deze samenleving (ongewild) in anonimiteit wegzinken 

Staan oreren dat het vroeger allemaal beter was, is iets te makkelijk. We kennen allemaal de verhalen van ouders en grootouders over tijden waarin buren vanaf de dorpel het leven overschouwden, elkaar de hand schudden en de stand der dingen opmaakten. Lang voor tv, internet en sociale media het leven inpalmden, was het de manier bij uitstek om geïnformeerd te blijven over het wel en wee van de nabije omgeving. 

Zelfredzaamheid is de norm geworden

Het grote voordeel was dat geen "kat" in een buurt onopgemerkt passeerde, laat staan: thuis overleed en daar dagenlang onopgemerkt bleef liggen. Het nadeel is dat autonomie en zelfredzaamheid de voorbije decennia de absolute norm in onze maatschappij zijn geworden. Waardoor we die goedbedoelde sociale buurtcontrole van weleer geleidelijk als bemoeizucht zijn gaan ervaren. 

Maar was het écht bemoeizucht, destijds? Of is dat alleen maar hoe we er anno 2019 naar kijken, terwijl we niks liever willen dan bij iets of iemand horen? Dat laatste blijkt vandaag, alle moderne communicatie ten spijt, verre van evident. 

Het is de verantwoordelijkheid van een wereld die de dorpel uitgerangeerd heeft die maakt dat mensen in complete onzichtbaarheid verdwijnen

Ten bewijze: ruim twee jaar geleden verkaste ik met het gezin in datzelfde Brugge, van de ene naar de andere straat in een wijk. Kort na de verhuis stopten we een tiental kaartjes in de bus bij buren en overburen. De boodschap focuste op duurzame sociale cohesie: “Hoi, wij zijn nieuw op nummer XX en vinden het fijn dat we buren zijn. Kunnen we je ergens bij helpen, of heb je zin in een babbel? Trek dan gerust aan de bel!” 

Voor de gein hadden we een olijke selfie bij het bericht gestopt, omdat de factor herkenbaarheid altijd helpt. Maar de respons op dat spontane charmeoffensief was quasi nihil. Onze directe buren, die we al gekruist hadden, namen de uitnodiging in dank aan. Het contact met die mensen is op vandaag zeer oké en ook van verder in de straat/omgeving komt er nu geregeld volk over de vloer. Ons netwerk is langzaam gegroeid en daar zijn we bijzonder blij om.

Toch weet ik van het merendeel van de mensen die we na aankomst in de straat aanschreven nog steeds niet wie ze zijn, laat staan: hoe ze heten. Ik zie ze amper, we praten nooit tegen elkaar. Ik neem het hen hoegenaamd niet kwalijk, maar vind het gek. De poging tot verbinding is een maat voor niks gebleken, terwijl de aanzet wel met de glimlach is gemaakt. 

Me-time

Net daar wringt het schoentje het hardst, als we het dan toch over die verdomde eenzaamheid hebben. Het is niet “de huidige tijd” en het zijn evenmin “de sociale media” die maken dat mensen in complete onzichtbaarheid verdwijnen. Het is vooral de verantwoordelijkheid van een wereld die de dorpel uitgerangeerd heeft.

Een wereld die prat gaat op autonomie en fronst bij onbekende gezichten die spontaan goeiendag zeggen. "Bij iemand aankloppen" kan mogelijk "storen" en "iets aanbieden" zou "licht opdringerig" kunnen zijn. We schikken ons ernaar, plooien op onszelf terug en als tegengewicht voor het druk-druk-leventje dat we leiden, investeren we in me-time om op adem te komen.

We hebben de sleutel zelf in handen en kunnen van de dorpel onze "nieuwe Facebook" maken

Me-time, jawel. Alweer: elk voor zich. In wezen is er niks mis mee. Ook ik maak geregeld gebruik van zulke momenten. Maar als ik ervan geniet, dan vooral omdat er evenveel tijd gaat naar connectie met de (on)bekende mensen rondom mij en vice versa. Omdat we ondanks alles praten en bij elkaar aankloppen, zelfs als er geen acute nood is. 

Die spontane verankering is het beste tegengif tegen vereenzaming. Die verbondenheid werkt beter dan om het welk obligaat noodnummer of actieplan, voor wanneer het eigenlijk al (bijna) te laat is. We hebben de sleutel zelf in handen en kunnen van de dorpel onze "nieuwe Facebook" maken. Waardoor eenzaamheid monddood wordt gemaakt en de verbinding met mensen om ons heen gegarandeerd blijft, zelfs als WiFi het laat afweten. Wat houdt ons eigenlijk nog tegen?

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen