PS zet iedereen voor het blok: regenboogcoalitie of nieuwe verkiezingen
PS heeft vanmorgen bij monde van Rudy Demotte paars-geel de doodsteek gegeven. Nu lijken er maar twee mogelijkheden meer over: een regenboogcoalitie of nieuwe verkiezingen.
“PS en N-VA samen, dat is onmogelijk.” Op RTBF Radio sloeg PS-ancien en gewezen preformateur Rudy Demotte vanochtend de deur voorgoed dicht voor paars-geel. Een samenwerking tussen de twee grootste partijen aan weerskanten van de taalgrens is volgens Demotte uitgesloten. De inhoudelijke verschillen blijken te groot. De communautaire eisen van N-VA zijn niet te behappen voor PS, luidt het. Idem voor de sociaal-ecnomische voorstellen van de Vlaams-nationalisten.
Demotte droeg meteen ook het alternatief aan: een regenboogcoalitie met de socialistische, liberale, groene en christendemocratische politieke families. Die beschikt over een ruime meerderheid in het parlement. “We moeten nu snel beslissen, de regeringsvorming sleept al veel te lang aan. Het land moet weer bestuurd worden”, vertelde Demotte aan RTBF. Afgelopen weekend had PS-voorzitter Paul Magnette “de verantwoordelijke partijen” al opgeroepen om zo snel mogelijk een nieuwe regering te vormen.
Wie zit in welke formule?
De paars-groene coalitie zou opgebouwd zijn rond drie politieke families: de socialisten (PS en sp.a), de liberalen (Open Vld en MR), en de groenen (Groen en Ecolo).
CD&V en/of cdH kunnen de paars-groene ploeg versterken met extra zetels. Dan wordt het een regenboogcoalitie.
Bij een paars-gele coalitie komt N-VA aan boord. Dan besturen liberalen (Open Vld en MR), socialisten (PS en sp.a) en N-VA. Mogelijk aangevuld met CD&V. De groenen vallen af in dit scenario.
Verkiezingsangst
Het is afwachten hoe de andere partijen reageren op de demarche van PS. De socialisten zetten CD&V, Open Vld en MR – de partijen die N-VA graag in de formatie willen betrekken – voor het blok. Ze moeten nu beslissen. Ofwel lossen ze de Vlaams-nationalisten en worden er gesprekken opgestart over een regenboogcoalitie. Volgens Demotte is PS bereid tot toegevingen om deze formule te doen slagen. Ofwel houden de partijen vast aan N-VA, raakt de formatie geblokkeerd en lijken nieuwe verkiezingen de enige uitweg. Wellicht volgen die dan in het voorjaar.
Op het PS-hoofdkwartier wordt een berekende gok gewaagd. Voorzitter Magnette en zijn partijgenoten rekenen erop dat de angst voor nieuwe verkiezingen de bovenhand zal halen op de angst om N-VA te lossen bij CD&V, Open Vld en MR. De drie partijen zijn amper bekomen van de vorige verkiezingen.
CD&V heeft net een nieuwe voorzitter, Joachim Coens. Hij wil de partij vernieuwen, maar moet zijn werk nog beginnen. Binnen Open Vld woedt een burgeroorlog tussen het kamp van voorzitter Gwendolyn Rutten – die naar PS lonkt – en het donkerblauwe kamp rond Alexander De Croo. In maart 2020 houden de liberalen voorzittersverkiezingen. Ook MR gaat door een machtsovergang. De eeuwige kopstukken Charles Michel en Didier Reynders zijn naar Europa verhuisd, de onervaren Georges-Louis Bouchez moet een nieuw project uitwerken voor de partij.
In deze omstandigheden naar de kiezer trekken, is een bijzonder hachelijke opdracht voor CD&V, Open Vld en MR. Dan dreigt een electorale implosie.
De PS zelf lijkt erop te vertrouwen dat de partij sterk genoeg staat om verkiezingen te overleven. De socialisten zijn opnieuw in het reine met zichzelf na de aanstelling van Magnette tot voorzitter. Wellicht niet toevallig heeft Magnette er tijdens zijn eigen informateursopdracht de laatste weken alles aan gedaan om zich presidentieel op te stellen. Zo probeert hij PTB de wind uit de zeilen te halen. Een bron: “Je mag Magnette echt niet onderschatten. Hij heeft altijd een langetermijnplan.”
Liberale as
Open Vld staat wellicht het dichtst bij een oversteek naar PS. Een groot deel van de partijtop heeft zich intussen achter voorzitter Rutten geschaard, al moeten de socialisten wel nog meer toegevingen doen. Rutten heeft Magnette al langer duidelijk gemaakt: make us an offer we can’t refuse en we starten de onderhandelingen op. Intussen blijft het donkerblauwe kamp zich wel weren. Kortrijks burgemeester Vincent Van Quickenborne stuurde vanmiddag een tweet uit: “Als de PS denkt hiermee een federale regering te kunnen forceren: think again. It won’t happen.”
MR heeft in de formatie voorlopig altijd vastgehouden aan N-VA. Maar nu puntje bij paaltje komt, bestaat de kans dat Bouchez de Vlaams-nationalisten toch lost. Sociaal-economisch neigt hij dan wel een heel eind naar rechts, institutioneel is Bouchez een volbloed Belg. Hij wil niets weten van de confederale hervormingen van N-VA. Bouchez eist een regering zonder communautair programma zoals Michel I.
Blijft over: CD&V. Het is al langer duidelijk dat de christendemocraten de sleutel van de formatie in handen houden. De afgelopen maanden heeft onderhandelaar Koen Geens geregeld herhaald dat N-VA als grootste partij in Vlaanderen mee aan tafel moet zitten. Zonder N-VA is er geen Vlaamse meerderheid mogelijk. Bovendien heeft CD&V net een Vlaamse regering onderhandeld met de partij van Bart De Wever. Als N-VA niet in de federale regering belandt, dreigt vijf jaar vechtfederalisme.
Anderzijds: als CD&V zich straks aansluit bij de regenboogcoalitie, zal de partij wellicht het premierschap kunnen claimen. De christendemocraten zijn al lang op zoek naar het oude elan van enige échte bestuurspartij. Het experiment in de regering-Michel – met CD&V in de linkerbaan van de coalitie – is faliekant mislukt.
Informateurs
Vrijdag wordt een belangrijke dag. Dan worden de huidige informateurs Coens en Bouchez bij de koning verwacht voor een verslag over hun opdracht. In principe moeten zij de pols nemen van paars-geel. Is het mogelijk om N-VA en PS in een nieuwe regering samen te brengen? Sinds vanochtend is het antwoord op die vraag overduidelijk neen. De socialisten trekken er een dikke rode streep door. De geplande vergaderingen de komende dagen lijken nog van weinig tel. Officieel gaan ze door - ook vandaag nog. In de praktijk wordt het wellicht een schijnvertoning.
De opdracht van Coens en Bouchez is vanochtend door PS geherdefinieerd. Zij – de nieuwbakken voorzitters van CD&V en MR – moeten de volgende dagen uitmaken: sterft de centrumrechtse gedachte voorgoed? Of gaan we naar een impasse?
N-VA houdt zich voorlopig gedeisd. Geert Bourgeois, die in de herfst nog preformateur was samen met Demotte, benadrukte vanochtend op Radio 1 dat het aan Open Vld en CD&V is om duidelijkheid te verschaffen. Hij noemde een Vlaams front “evident”. “We hebben een sterk Vlaams regeerakkoord. Maar dat kan niet gerealiseerd worden als dat niet doorgetrokken wordt op het federale niveau.” De Vlaams-nationalisten blijven ervan overtuigd dat indien N-VA, Open Vld en CD&V hun krachten bundelen, ze PS kunnen dwingen om paars-geel te blijven onderhandelen.