Videospeler inladen...

Na de impeachment-stemming: wie haalt politiek voordeel uit de afzettingsprocedure, wie lijdt schade? 

Voor de derde keer in de Amerikaanse geschiedenis is een president door het Huis van Afgevaardigden in staat van beschuldiging gesteld. Het debat in het Huis van Afgevaardigden gisteren duurde maar liefst elf uur en ging over twee aanklachten: machtsmisbruik en het belemmeren van de rechtsgang. Door de stemming gaat de zogenoemde "impeachment"-zaak nu naar de Senaat waar een tweederdemeerderheid nodig is om president Donald Trump daadwerkelijk af te zetten. Wat is er gisteren juist beslist? Wat komt er nog aan? En wat zijn de kansen van Trump in de Senaat én bij de volgende verkiezingen?

1. Wat besliste het Huis van Afgevaardigden?

In de loop van de nacht (onze tijd) hebben de Amerikaanse afgevaardigden gestemd over twee klachten die een afzetting zouden rechtvaardigen. De eerste klacht ging over machtsmisbruik, en slaat op het al dan niet chanteren van de regering van Oekraïne om dat land te dwingen een gerechtelijk onderzoek te starten naar Hunter Biden, de zoon van de Democratische presidentskandidaat Joe Biden. De andere klacht sloeg op obstructie, tegenwerking van het onderzoek naar die eerste klacht.

Na een debat van elf uur (foto onder) oordeelde een meerderheid van het Huis van Afgevaardigden dat er voldoende bewijs is om president Trump op basis van die twee aanklachten af te zetten. De eerste aanklacht werd gestemd met een meerderheid van 230 vóór en 197 tegen. Bij de tweede aanklacht stemden 229 parlementsleden vóór en 198 tegen.

Met de behaalde meerderheden is de afzettingsprocedure of "impeachment" nu in gang gezet. De uitslag kwam helemaal niet als een verrassing: de Democraten hebben een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en zij hebben ook de poging tot afzetting drie maanden geleden gestart.

Terwijl de afgevaardigden debatteerden, was Trump zelf op verkiezingscampagne in Battle Creek, in de staat Michigan. Van daaruit gaf hij een sneer naar de Democraten. "Wij creëren jobs en vechten voor Michigan. Intussen wordt radicaal links in het Congres verteerd door afgunst en woede." 

Voorzitster Nancy Pelosi van het Huis van Afgevaardigden kondigde vanop het spreekgestoelte aan dat het licht op groen is gezet voor de afzettingsprocedure en legde met één aanmanende blik haar Democratische partijgenoten die wilden juichen, het zwijgen op. 

Videospeler inladen...

2. Wat is de volgende stap?

Normaal zal het Huis van Afgevaardigden de aangenomen aanklachten naar de Senaat sturen waar beslist zal worden of president Trump daadwerkelijk wordt afgezet (dus uit zijn presidentiële functie wordt ontheven). De Senaat zal als een soort rechtbank fungeren met een proces, inclusief pleidooien en advocaten. De rechter van het Hooggerechtshof komt naar de Senaat en de (honderd) senatoren zijn de juryleden.  

Voorzitster Pelosi zaaide gisteren echter verwarring door na afloop van de stemming te zeggen dat ze het impeachment-dossier niet onmiddellijk naar de Senaat zal sturen. Zij wil zeker zijn van een eerlijk proces. 

De Democraten willen bijvoorbeeld nieuwe getuigen oproepen in de Senaat, de Republikeinse leider in de Senaat heeft dat verzoek al afgeblokt. De Republikeinen willen eigenlijk het proces zo kort mogelijk houden, zegt Bart Kerremans, professor Internationale Politiek (KU Leuven), aan onze redactie. Kerremans noemt het proces sowieso erg politiek getint: "Het zijn politici die de beslissing nemen."

Lees voort onder de grafiek.

Trump maakt zich geen zorgen. Hij is ervan overtuigd dat de afzettingsprocedure de Democraten zuur zal opbreken bij de volgende verkiezingen en dat dit ronduit politieke zelfmoord is.

Tijdens het debat tweette Trump ook dat de Democraten "leugens" verkopen en ze de "Republikeinen beledigen". Eerder deze week kreeg Pelosi nog een zes pagina's tellende brief van Trump waarin hij zijn gal spuwde. Trump schreef onder meer dat hij het recht heeft om privileges die voor een president zijn vastgelegd in de grondwet te gebruiken. "Als dit de standaard is (hoe beoordeeld of de president zijn privileges gebruikt, red.), zou elke president al meerdere keren impeached zijn."

3. Hoe liggen de kaarten voor Trump?

De kans dat Trump in de Senaat uit zijn functie wordt gezet, is omzeggens onbestaande. Om het met de woorden van Amerika-correspondent Björn Soenens in het programma "De afspraak" te zeggen: "Not in a zillion years." Een verloren zaak.

Je hebt twintig Republikeinen nodig die hun president laten vallen. Not in a zillion years

Correspondent Björn Soenens

In de Senaat is een tweederdemeerderheid nodig om de president af te zetten. Dat wordt aartsmoeilijk, want de Republikeinen hebben een meerderheid in de Senaat. "Dat betekent dat je aan Republikeinse kant twintig overlopers zou moeten hebben. Twintig Republikeinen die zeggen "we laten onze president vallen". Dat gaat niét gebeuren", legt Soenens uit.  "Trump weet dat en zal dat ge/misbruiken om zijn jammerklacht tegen de gevestigde elite te kunnen voortzetten. Trumps fans - 63 miljoen kiezers - zullen zeggen: "Ze willen onze president pakken, zie je wel: ze hebben het nog altijd niet geleerd, ze horen onze boodschap niet"."

BEKIJK hier het gesprek met Björn Soenens in "De afspraak":

Videospeler inladen...

De Democraten hopen dan ook vooral dat er nog meer bezwarende feiten voor Trump zouden opduiken en dat die dan zijn verkiezingscampagne volgend jaar zouden schaden. Op 3 november 2020 zijn er immers nieuwe presidentsverkiezingen in de VS. Trump heeft zich kandidaat gesteld voor een tweede ambtstermijn. 

4. Impact op de verkiezingen van 2020?

Wie haalt nu politiek voordeel uit deze afzettingsprocedure, of lijdt simpelweg schade? Professor Bart Kerremans ziet in de twee richtingen beschadiging. "De Democraten zetten door met deze procedure omdat 1) de interne druk op de leiding (op Nancy Pelosi, red.) toenam, maar 2) ook omdat de Democraten redeneren dat als ze niét reageren de deur wordt opengezet naar toekomstig machtsmisbruik van andere presidenten."

De peilingen op dit moment zijn héél onduidelijk

Professor Bart Kerremans

"De peilingen op dit moment zijn héél onduidelijk. Een deel van de onbesliste kiezers kan de indruk krijgen dat de Democraten zich nooit hebben neergelegd bij het verkiezingsresultaat van 2016, de overwinning van Trump." Nancy Pelosi was oorspronkelijk niet dol op impeachement, herinnert Kerremans zich. 

Copyright 2018 The Associated Press. All rights reserved.

5. Hoe liep het in het verleden af?

Het is pas de derde keer in de Amerikaanse geschiedenis dat een afzettingsprocedure tegen een president in werking wordt gesteld. De eerste keer was dat in 1868 tegen de Democraat Andrew Johnson; de tweede keer in 1998 tegen de Democraat Bill Clinton.

Johnson had zijn minister van Defensie zonder toestemming van het Congres ontslagen, Clinton had onder ede gelogen over zijn relatie met stagiaire Monica Lewinsky (foto onder). In beide gevallen mislukte de afzetting in de Senaat. Zowel Johnson als Clinton bleven president. De Republikeinse president Richard Nixon vermeed na het Watergate-schandaal een afzetting door zelf af te treden in 1974. 

Bekijk hieronder het gesprek met Jan Balliauw in "Het Journaal":

Videospeler inladen...

Meest gelezen