Meer asielzoekers opvangen in gesloten centra werkt niet, rust, ruimte en respect werken wél

Ondanks het verhogen van het aantal plaatsen in gesloten centra en de inzet op vrijwillige terugkeer, daalt in België het aantal mensen dat ingaat op een bevel om het grondgebied te verlaten.

VRT NWS vroeg zich af waarom. Een pertinente vraag.  Wat antwoordt de bevoegde minister in "Terzake"? "We moeten inzetten op nog meer plaatsen in de gesloten centra".

Dat is merkwaardig, want die aanpak werkt niet. Daarom geven we hier als antwoord: laat ons inzetten op meer dialoog over een andere aanpak die uitgaat van het toekomstperspectief van de betrokkenen. 

In Nederland wordt al jaren van onderuit gewerkt aan een alternatieve aanpak die wél vruchten afwerpt. Vrijwilligers, kerken en sociale organisaties deden eerder wat ook hier in België gebeurt. Ze vangen eerst mensen op, proberen hen vooruit te helpen in hun zoektocht naar een menswaardig bestaan.

Vanuit die ervaring gingen ze aan tafel met de lokale besturen. Ze overtuigden hen dat er een goedkoper, duurzamer en veiliger methode is. Met mensen zonder papieren in een goede opvang samen zoeken naar een duurzaam toekomstperspectief.

Resultaat: toen de regering-Rutte recent die aanpak wou stoppen, hebben de steden gevochten om van de methode nationaal beleid te maken. Want minder mensen op straat betekent ook minder ongewenste neveneffecten van noodgedwongen overlevingsstrategieën.  De Nederlandse overheid financiert vandaag in vijf pilootsteden de begeleiding en de opvang door niet-gouvernementele organisaties. 

Die middenveld- en welzijnsorganisaties doen het echte werk. Want alles staat of valt met een basis van vertrouwen. Een persoon wiens migratietraject strandt, heeft vaak weinig of geen vertrouwen meer in overheidsorganisaties. Of dat al dan niet terecht is, doet er niet toe. Feit is dat vertrouwen de sleutel is om beslissingen te nemen en stappen te kunnen zetten over je eigen leven. 

Als mensen voelen dat ze, in een sfeer van rust, ruimte en respect alles op een rijtje kunnen zetten, dan kan er veel. En als je dat proces ernstig neemt, kan je niet al bij voorbaat bepalen wat de uitkomst ervan zal zijn.

Wat heb je nodig? Een sobere 24-uursopvang zodat mensen uit hun overlevingsmodus kunnen stappen. Wie voortdurend moet bezig zijn met waar hij of zij die nacht moet doorbrengen, kan geen oriëntatieproces starten. Naast de opvang is daarom ook goede juridische en psychosociale begeleiding nodig. Kortom een Initiatief dat op basis van rust, ruimte en respect, een bed, een bad, een brood én begeleiding aanbiedt aan mensen zonder wettig verblijf.

In België bestaan er enkele van dergelijke onbezoldigde initiatieven. Burgers hebben ze opgericht. ORBIT kent vooral de situatie in de Vlaamse Gemeenschap. Die initiatieven worden tot vandaag niet gesteund door lokale, regionale en federale overheden.

Niemand kan beweren dat Nederland bij ons de mosterd is komen halen, zoals minister De Block in "Terzake" deed. De Nederlanders hebben de mosterd zélf geproduceerd en mogen er fier op zijn. ORBIT stelt vast dat hun aanpak werkt. De vraag die ons bezighoudt is hoe we dat hier in België ook kunnen doen werken. Dat is onze ambitie. Niet meer en niet minder.

Daarom pleiten we ervoor om niet langer tijd te verliezen in het verdedigen van wat niet werkt. We zouden de handen in elkaar kunnen slaan. Ervaren vrijwilligers, middenveldorganisaties en overheden zouden de dialoog kunnen starten om te werken aan een echt duurzaam toekomstperspectief met mensen zonder papieren. Dat zou goed zijn voor iedereen, ook voor de geloofwaardigheid van de politiek.