Hoe realistisch is "geen plastic meer" bij fruit en groenten in de supermarkt?
Meer en meer binden supermarkten de strijd aan tegen plastic. Bovenop de herbruikbare zakjes in de groente- en fruitafdeling, kan je tegenwoordig ook je groenten en fruit in plaats van in plastic, in een duurzamere verpakking vinden, of zelfs zonder verpakking. Kan het echt helemaal plasticvrij? Of zonder verpakking? En is een papieren verpakking duurzamer dan eentje in plastic? We vroegen het aan een aantal grote supermarktketens in ons land.
De ommekeer in de fruit- en groenteafdeling van supermarktketen Delhaize kan je niet missen. Appels en peren bijvoorbeeld zitten niet langer verpakt in een kartonnen schaaltje met een plastic folie over, maar in een open kartonnen doos, gemaakt van gerecycleerd karton.
En ook de druiven vind je tegenwoordig in licht kartonnen zakjes. "Hier zie je de eerste verwezenlijkingen in onze strijd tegen overtollig plastic", vertelt Roel Dekelver van Delhaize. "Deze druiven zaten vroeger in plastic, nu in kartonnen draagzakjes, gemaakt uit gerecycleerd papier (zie foto onder)."
Lees verder onder de foto:
Plastic ook noodzakelijk
Delhaize wou plastic bij zijn fruit en groenten zoveel mogelijk bannen, en deed een test in tien winkels, om alles onverpakt (en dus in bulk) aan te bieden aan de klant. Ten eerste om te checken of ze het sowieso zouden klaar krijgen. En ten tweede, om te kijken of de klant het zou lusten. Het leverde al een besparing op van 2.000 ton aan plastic verpakkingen. Maar ook deze belangrijke conclusie: 100 procent verpakkingsloos is geen optie.
"Bij grote tomaten vinden mensen bulk niet erg, maar bij de kerstomaatjes zagen we dat de verkoop naar beneden ging", legt Dekelver uit. "Je ziet dat mensen toch niet willen dat die producten door verschillende klanten worden aangeraakt. Bij fruit speelt dat veel minder, omdat fruit veelal geschild wordt."
Sommige groenten die niet in plastic verpakt zijn, worden minder verkocht
Tegelijk is plastic soms ook echt nodig om alles langer vers te houden. “De radijsjes bieden we bijvoorbeeld aan met het loof eraan vast", zegt Dekelver. "We hebben in de tests gezien dat als je ze niet in plastic verpakt, het loof bruin is op het einde van de dag. Dat willen mensen niet meer kopen en dan moet je die hele bak weggooien. Ook broccoli verpakken we nog in plastic. Zonder plastic breken de roosjes af en eindigen we ’s avonds met een bak vol roosjes, dat kan je niet meer verkopen."
Ook de andere supermarkten beamen dat ze voortdurend moeten balanceren tussen duurzaamheid en houdbaarheid. "Het is altijd een afweging: wat blijven we verpakken en wat niet", zegt Ann Maes van de Nederlandse supermarktketen Albert Heijn, die mee in de groep met Delhaize zit. "Plastic verpakkingen houden het product langer vers. Niet alleen in de winkel, maar ook bij de mensen thuis."
Supermarktketen Colruyt biedt al veel aan in bulk. Bij druiven bijvoorbeeld laten ze de keuze, zegt Hanne Poppe van Colruyt. Verpakt of onverpakt. "En bij de verpakte druiven hebben we het deksel in harde plastic al vervangen door een lichtere plastic folie. Papieren zakjes is hier voor ons geen optie, want dat stapelt moeilijk."
Lees verder onder de foto:
Papier en karton niet altijd beter voor het milieu
Zowel bij Albert Heijn als bij Colruyt benadrukken ze dat verpakkingen van papier en karton ook niet altijd milieuvriendelijker zijn dan plastic. "Als je alle factoren in rekening neemt, van productie en transport tot het moment dat ze als afval worden verwerkt, dan is een papieren zakje voor losse groenten en fruit slechter dan de zeer dunne plastic zakjes", zegt Hanne Poppe van Colruyt.
"De productie van papieren zakjes verbruikt bijvoorbeeld zeer veel water. Papieren zakjes moeten ook veel dikker zijn dan de flinterdunne plastic zakjes waardoor het transport verdubbelt, enzovoort. Dat gaat in tegen het buikgevoel, maar gewoon alles door papier vervangen, is minder groen dan het lijkt."
Het is belangrijker dat producten langer houdbaar zijn, dan een verpakking die milieuvriendelijk is
Dat vinden ze ook bij Albert Heijn. En sowieso primeert altijd de houdbaarheid: "Als je kijkt naar de impact van het product op het milieu, dan is de milieubelasting van het product zelf veel groter dan die van de verpakking. Het is dus belangrijker dat producten langer houdbaar zijn en minder snel beschadigd worden. En daar kunnen verpakkingen aan bijdragen", zegt Ann Maes.
Op vraag van klanten
Toch is de trend bij supermarkten om het met minder plastic verpakkingen te doen ingezet. Ook supermarktketen Carrefour strijdt actief tegen plastic en heeft een aantal verpakkingen herdacht. "Bij sommige biogroenten en -fruit doen we het zonder verpakking en geven we aan met een laserdruk dat iets bio is," zegt Marco Demerling van Carrefour. Supermarkten zijn verplicht om bio duidelijk te onderscheiden van gewone groenten en fruit.
De test, en ommekeer, bij Delhaize kwam er op vraag van klanten die minder plastic willen en werkt blijkbaar ook inspirerend. “Deze appels zijn nog wel verpakt in plastic,” wijst Roel Dekelver van Delhaize naar een rijtje Pink Ladies. “Maar door ons voorbeeld zal de producent hiervan in 2020 ook de overstap maken naar een kartonnen verpakking."
“We zijn er nog niet helemaal, het is een evolutie,' geeft Dekelver toe. "De aardbeien bijvoorbeeld zitten nog wel in een plastic schaaltje, net zoals de kiwi’s. Maar dat gaat veranderen, de kiwi’s komen net als de druiven in kartonnen zakjes. Sinds de test hebben we dit jaar al meer dan 2000 ton plastic bespaard. Het is dankzij de leveranciers en het momentum dat iedereen bezig is over duurzaamheid en de planeet bezig is, dat we echt iets veranderen kunnen hebben."
"Vroeger boden we 70 procent van groenten en fruit aan in plastic en 30 procent in bulk. Nu zitten we aan het omgekeerde: 70 procent in bulk of in een duurzame verpakking, en 30 procent in plastic."
Bekijk hieronder de reportage uit "Het journaal":
