Vijf mensen krijgen doodstraf voor moord op Jamal Khashoggi

De journalist van onder meer The Washington Post werd op 2 oktober 2018 vermoord in het Saudische consulaat in Istanboel. Hij wou daar documenten ophalen voor zijn huwelijk met Hatice Cengiz die hem buiten opwachtte. Khashoggi werd opgewacht, gedood en in stukken gesneden. Het lijk van de journalist die regelmatig kritische columns over Saudi-Arabië schreef, is nooit gevonden.

In totaal waren elf mensen aangeklaagd. Acht mensen zijn veroordeeld. Tegen mensen uit kringen rond de Saudische kroonprins Mohamed Bin Salman zou geen bewijs zijn gevonden. 

Onder meer voor Saud al-Qahtani, een nauwe adviseur van de kroonprins, werd geen enkele aanklacht weerhouden. Volgens de Amerikaanse inlichtingendienst CIA en een deskundige van de Verenigde Naties had die laatste nochtans de moord bevolen, wat hij ontkent. De vroegere nummer twee van de inlichtingendiensten, generaal Ahmed al-Assiri, verkreeg de vrijspraak.

Ook de speciale rapporteur van de VN heeft het vonnis fel bekritiseerd. “De doders zijn schuldig, ter dood veroordeeld. De figuren achter de schermen blijven niet alleen vrij. Het onderzoek en het proces heeft hen zelfs nauwelijks beroerd. Dit is het tegendeel van gerechtigheid. Het is een farce”, schreef Agnès Callamard vandaag op Twitter.

Achttien vertegenwoordigers van de Saudische regering hebben gedurende tien dagen sporen van een “standrechtelijke executie” in het consulaat uitgewist en daarmee het gerecht gehinderd, schreef Callamard. De staat Saudi-Arabië zou verantwoordelijk zijn voor de executie volgens het internationaal recht, maar tot Callamards ongenoegen moest die tijdens het proces geen rekenschap afleggen. Ze klaagt aan dat het onderzoek zich niet richtte op de figuren achter de schermen, onder wie kroonprins Mohammed bin Salman. De beschuldigden verklaarden herhaaldelijk dat ze slechts bevelen uitvoerden, aldus Callamard.

De rechtbank concludeerde dat er geen voorbedachtheid was en dat de dood van Khashoggi dus een ongeluk was. “Suggereren dat de moord spontaan is gebeurd, waarna het in stukken is gesneden, is compleet lachwekkend. Een dergelijke verminking vereist een minimum aan planning.” Ook het feit dat zeker 24 uur voor de moord een gerechtsdokter deel was van het moordteam, duidt op een planning.

De terdoodveroordeling van vijf Saudi’s voor de moord op journalist Jamal Khashoggi is “een aanfluiting voor justitie”, reageert Christophe Deloire, zegt algemeen secretaris van Reporters zonder Grenzen.

Bij het proces, dat plaatsvond achter gesloten deuren, werden “de internationaal erkende principes voor justitie” niet gerespecteerd. Het zou zelfs “een middel kunnen zijn om voorgoed de getuigen van de moord te doen zwijgen”, zegt Deloire. 

“We kunnen ons vragen stellen over het willekeurige karakter van de beslissingen”, zei Deloire. “We hopen dat Saudi-Arabië zich zal herpakken met een openbaar proces in beroep, en met bewijzen. Het is niet door gerechtigheid te doen geschieden op deze manier dat het koninkrijk zijn imago zal herstellen.”

“De beslissingen beantwoorden helemaal niet aan de verwachtingen van ons land en van de internationale gemeenschap om de moord op te helderen, en om recht te laten geschieden”, zegt de Turkse minister van Buitenlandse Zaken in een communiqué. “Wat is er gebeurd met het lichaam van de overleden Khashoggi? Wie heeft opdracht gegeven voor de moord? Wie waren hun lokale medewerkers? Er blijven veel vragen over. En dat is een fundamentele lacune om recht te laten geschieden.”

De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, heeft opnieuw opgeroepen tot een “onafhankelijk en onpartijdig” onderzoek naar de moord op journalist Jamal Khashoggi. Dat zegt een woordvoerder na het omstreden vonnis van een Saoedische rechtbank die vijf verdachten ter dood heeft veroordeeld. Volgens critici gaan de echte opdrachtgevers van de moord daarbij vrijuit.

“De secretaris-generaal blijft de nood aan een onafhankelijk en onpartijdig onderzoek benadrukken.” Daarbij moet met name grondig gekeken worden naar mensenrechtenschendingen. om de grondige inspectie van de mensenrechten, aldus de woordvoerder. Guterres benadrukte ook het engagement van de VN “voor het verzekeren van vrije meningsuiting en de bescherming van journalisten en tegen de doodstraf”.